Hoạt động hè kỳ thú- bắt cá “grunion” bằng tay
Hằng năm cứ vào dịp hè hàng ngàn người lại đặt chân đến các bãi biễn dọc nam Cali với hy vọng bắt thật được nhiều cá. Những ngày này người tham gia phần vì sự hiếu kỳ, phần vì thích cảm giác hoang dã tự nhiên. Nhiều người có mặt cùng bạn bè, gia đình với bao, túi ny-lông, xô và sử dụng dụng cụ duy nhất để bắt là đôi bàn tay.
Như truyền thống hàng trăm, hàng ngàn năm qua, từ tháng ba đến tháng tám, hàng đàn cá “grunion” trôi dạt vào bờ sinh sản mỗi đợt rằm hoặc đầu trăng. Cũng không biết từ khi nào truyền thống bắt cá xuất hiện ở nam Cali, song nhiều người tỏ ra thích thú với món ăn của loại cá này. Chúng có vảy óng ánh, sáng, màu bạc; đặc biệt tỏa mùi thơm khi nướng hay hầm. Vì nhỏ bằng mấy đốt ngón tay nên người ăn thường ăn cả mắt, đuôi và đầu cá.
Cá Grunion thuộc loài cá bạc, với đặc điểm bơi theo thủy triều vào bờ và đẻ trứng ở dưới các lớp cát. Hành vi có tính bản năng này chỉ bắt đầu và kết thúc vài tiếng trong vòng 4 ngày kể trên. Chính quyền địa phương vì muốn bảo vệ giống cá này nên chỉ cho phép bắt chúng vào một số thời điểm nhất định, chủ yếu trong tháng sáu, bảy, và tám.
Nếu may mắn, người đi bắt sẽ gặp hàng tốp, hàng đàn cá óng ánh trên các bãi cát sau mỗi lần sóng đánh vào. Chúng dãy đành đạch tìm nhau...để đẻ trứng. Nhiều cư dân sống gần biển thường không xa lạ với điều này. Cá lên bờ thường tùy thuộc vào nhiều yếu tố như độ dốc của đụn cát, mức độ ô nhiễm, thời tiết, khí hậu, trăng...nhưng chủ yếu chúng tập trung ở dọc hầu hết bãi biển từ Los Angles xuống Long Beach, Huntington rồi đến San Diego.
Mỗi lần sóng dạt vào bờ, loài grunion nhảy lên bờ càng xa càng tốt. Những con cái oằn cong người lại và tiết ra một chất nhờn trên bãi cát qua đuôi của chúng và tạo một tổ riêng trên đó. Chúng lắc người và đào thân sâu hơn vào cát cho đến khi nửa người ngập trong ấy chỉ lòi ra đầu. Còn những con đực cũng nhảy vào ổ và có hành vi tương tự. Mỗi ổ có thể có tối đa đến 8 con đực. Sau đó con đực lẫn con cái sẽ theo dòng nước bơi trở lại biển. Thường hành vi này kéo dài vỏn vẹn khoảng 30 giây. Một số con có thể bị mắc cạn vài phút trước khi đợt sóng kế tiếp lôi chúng ra biển. Đỉnh điểm sinh sản xảy ra từ tháng tư đến tháng sáu.
Đa số những con grunion dài từ 5 đến 7 phân và có tuổi thọ khoảng 3 năm . Không ai biết đích xác chúng ăn gì vì động vật này không có răng. Các loài cá lớn, sâu biển, và cả chim thường ăn trứng lẫn thịt của nó.
Cục Đánh Bắt Cá yêu cầu người bắt cá trên 16 tuổi phải có bằng với giá khoảng $13 đô một ngày, nhưng việc bị bắt và phạt rất hiếm xảy ra phần nhiều vì những khó khăn khi thi hành luật. Chính quyền cũng yêu cầu người bắt chỉ dùng tay mà thôi và bắt đủ đê ăn chứ không bán. Ngoài ra người bắt cũng không được đào lỗ trên cát để “bẫy” cá. Quan trọng hơn là mỗi bờ biển có giờ mở cửa riêng. Tuy nhiên nếu tình cờ bị bắt gặp thì nhân viên tuần tra chỉ mời bạn đi nơi khác.
Trong lịch trình xuất hiện kéo dài 4 ngày của loài cá này mỗi tháng thì thường vào đêm thứ nhì và thứ ba là có nhiều cá nhảy vào bờ nhất; nó đòi hỏi ở người bắt sự bén nhạy và nhanh nhẹn của đôi mắt và đôi tay. Nhiều người Châu Á, nhất làViệt Nam và La tinh rất thích hoạt động này. Khi nướng lên loài grunion có mùi rất thơm và ăn khá ngon. Ai ai cũng phải một lần thử thức khuya và bắt cá sẽ thấy được sự thú vị.
Một trong những cách tốt nhất để biết bờ biển nào có cá là gọi cho văn phòng cứu hộ tiểu bang và quận. Tại biển Cabrillo thuộc San Pedro, có một chương trình tìm hiểu về loài này. Chi tiết có thể thể liên hệ 310-548-7562
Bên dưới là lịch trình cá lên bờ trong tháng của năm nay và có tính tương đối. Giờ giấc có thể thay đổi tùy khu vực và những yếu tố khác từ 15 đến 45 phút.
Tháng Bảy
• 23 We 10:00 PM - 12:00 AM
• 24 Th 10:50 PM - 12:50 AM
• 25 Fr 11:40 PM - 1:40 AM
Tháng Tám
• 5 We 9:30 PM - 11:30 PM
• 6 Th 10:05 PM - 12:05 AM
• 7 Fr 11:35 PM - 12:35 AM
• 8 Sa 11:05 PM - 10:05 AM
• 20 Th 9:55 PM - 11:55 PM
• 21 Fr 10:40 PM - 12:40 AM
Nên nhớ khi đi mang theo áo ấm, mũ, và đèn pin. Tuyệt đối chỉ dùng đèn để soi cá sau khi chúng lên bờ vì ánh sáng sẽ làm cho loài grunion tìm kiếm nơi khác để sinh sản. Không nên gây ồn ào nhiều vì điều này sẽ gây tâm lý hoảng loạn và cá sẽ không lên bờ. Để ý những bãi biển vắng người, tách biệt và có bãi cát không quá dốc. Những biển có nhiều cá nhảy lên bao gồm Coronado, Cabrillo, Huntington, Newport, Hermosa, Venice, v.v...