Câu Chuyện Thể Thao – Tiền Đạo
Trong Câu Chuyện Thể Thao lần này, xin mời quý độc giả cùng tìm hiểu tiếp về môn “Aikido”, tức “Hợp Khí Đạo”.
Những kỹ thuật ném (nage) và đòn thế căn bản của Hợp Khí Đạo gồm có:
Irimi Nage (ném nhập thân): di chuyển về phía sau đối phương, nắm lấy cổ áo và kéo cho đối phương mất thăng bằng, kế đến dùng tay kia đè cổ đối phương rồi ném đối phương ngã người từ phía sau. Động tác ném để vật ngã này có hình thức tiến vào vị thế mà đối phương không kịp nhìn thấy nên có tên gọi là “nhập thân”
Kaiten Nage (ném xoay chuyển): nắm lấy cánh tay của đối phương kéo thẳng ra phía trước rồi đưa lên cao và kéo nhanh xuống phía dưới làm cho đối phương bị mất thăng bằng trong tư thế bị cúi đầu. Sau đó dùng lòng bàn tay kia đè đầu đối phương. Kế đến, ứng dụng thế nắm cánh tay của đối phương để làm trục quay và liên tiếp xoay vòng đối phương kèm theo động tác vừa quay cánh tay lên xuống để gây lực tác động vào khớp xương bả vai rồi ném ngã đối phương từ phía trước. Do hình thức xoay vòng cánh tay của đối phương nên thế ném này được đặt tên là ném “xoay chuyển”.
Shiho Nage (ném tứ phương): chụp lấy cánh tay đối phương rồi bẻ gập lại về phía sau để khoá khớp bả vai. Do bị bẻ cong cùi chỏ nên đối phương không còn đủ lực để ra đòn và lúc đó sẽ bị ném ngã theo hướng nghiêng từ phía sau. Hình thức ném này có thể ứng dụng vào vị trí hai cánh tay của đối phương ở bất cứ phương hướng nào nên được gọi là “ném tứ phương”
Kotegaeshi (khóa tay): sau khi nắm được cổ tay đối phương thì dùng tay kia chụp trên mu bàn tay bị nắm của đối phương rồi bẻ ngược lại để khóa khớp cổ tay, sau đó vặn ngược lên để khóa tiếp khớp xương cùi chỏ và chế ngự đối phương trong tư thế bị mất thăng bằng, hơi nghiêng về phía sau cho đến khi ngã hẳn xuống đất.
Ikkyo (đòn khóa thứ nhất): dùng tay chụp ngay khớp xương cùi chỏ đối phương còn tay kia thì nắm lấy cổ tay đối phương để tạo lực tác động lên thần kinh cùi chỏ buộc đối phương phải quì xuống
Nikyo (đòn khóa thứ hai): đòn nắm cùi chỏ và cổ tay đối phương rồi bẻ ngược về phía sau lưng tạo lực tác động cùng lúc vào khớp xương cổ tay, cùi chỏ và bả vai của đối phương
Sankyo(đòn khóa thứ ba): đòn nắm cổ tay và xoay cánh tay đối phương trong tư thế cùi chỏ bị bẻ theo hình vuông góc 90 độ và bị khóa từ phía sau. Động tác khóa này có hiệu quả gây lực tác động trên toàn bộ cánh tay khiến đối phương không thể nào vận lực đề kháng mà chỉ nương theo lực xoay để chịu đựng.
Từ những kỹ thuật ném và bẻ khóa căn bản này, các chiêu thức của Hợp Khí Đạo còn được biến hóa rất đa dạng qua những đòn thế khác như: Yonkyou (đòn khóa thứ tư), Gokyo (đòn khóa thứ năm), Koshi Nage (ném hông), Tenchi Nage (ném thiên địa), Juji Nage (ném theo hình thập tự), Kokyou Nage (ném hô hấp” một dụng ngữ tổng quát để gọi chung các thế ném ứng dụng “lực hô hấp”) v.v…Hơn nữa, tùy theo các hệ phái Hợp Khí Đạo, tuy có một số chiêu thức căn bản giống nhau nhưng khác biệt về danh xưng hoặc ngược lại tuy có cùng danh xưng nhưng lại khác nhau về chiêu thức. Ngoài ra, môn Hợp Khí Đạo cũng có những đòn chặt (Uchi), đón đấm (Tsuki) và đòn nắm (Tori).
Hợp khí (Aiki) và Lực Hô Hấp (Kokyu Ryoku): “Hợp Khí” và “Lực Hô Hấp” là những khái niệm trừu tượng về nguyên lý căn bản của môn Hợp Khí Đạo, hoặc nói cách khác đó là khái niệm trọng yếu về mặt tinh thần của môn võ học Hợp Khí Đạo.
“Hợp Khí” là một dụng ngữ đặc biệt của những môn võ học cổ truyền Nhật Bản với ý nghĩa nguyên gốc là diễn tả tình trạng ứng dụng năng lực của cơ thể bằng những phương pháp đối ứng nào đó khi vận sức để tạo thế hổ tương và cân bằng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây do ảnh hưởng tinh thần của môn Hợp Khí Đạo và đặc biệt là những môn võ thuật dùng tay không đối địch, thì thuật ngữ “Hợp Khí” được hiểu theo nguyên lý như sau: “không dùng sức của mình để chống lại lực ra đòn của đối phương mà chỉ cần hòa hợp cái [khí] của mình với [khí] của đối phương để vô hiệu hóa lực tấn công. Và [khí] là một ý niệm bao gồm tất cả ý hướng tấn công, thời điểm tấn công và hình thức tấn công của đối phương”.
Riêng về môn Hợp Khí Đạo còn bao gồm luôn ý nghĩa “không tranh chấp với người khác” và “ Hợp Khí” chính là dung hòa những cảm giác với đối phương và cả hai đều hòa hợp cùng những quy luật của thiên nhiên, vũ trụ để thực hiện được cảnh giới chung sống hòa bình, yêu thương lẫn nhau. Tổ sư Ueshiba Morihei cũng từng nói: “Hợp Khí là trở nên yêu thương” (Aiki to wa Ai nari).
Trong khi đó, “Lực Hô Hấp” là một thuật ngữ được ông Morihei đặt ra trong quá trình thành lập môn võ Hợp Khí Đạo. Nếu “Hợp Khí” được diễn nghĩa là những nguyên lý căn bản về tinh thần và lý tưởng thì đối lại, “Lực Hô Hấp” được hiểu là nền tảng của những kỹ thuật tác chiến của môn Hợp Khí Đạo. Do trong thời sinh tiền, ông Morihei thường mượn những danh từ mang tính cách thần bí và trừu tượng của tôn giáo Thần Đạo để truyền bá môn Hợp Khí Đạo nên từ đó các đệ tử của ông đã đưa ra nhiều giải thích khác nhau về cách định nghĩa của “Lực Hô Hấp”, nhằm cụ thể hóa loại năng lực này. Chẳng hạn như: “Lực hô hấp là lực của những luồng khí phát sinh trong cơ thể khi ta vận chuyển chúng một cách tự nhiên theo quán tính, khác biệt với lực phát ra một cách miễn cưỡng”, hoặc “Khi cơ thể phát sinh luồng nội lực tự nhiên trong tình trạng vô thức nào đó thì cũng tương tự như trường hợp ta dùng lực để hô hấp” hay “Lực hô hấp là nguồn nội lực thống nhất trong toàn thân” v.v…
Một cách tổng quát, “Hợp Khí” và “Lực Hô Hấp” là hai yếu tố căn bản để hình thành môn võ học Hợp Khí Đạo. Đồng thời, hiệu quả ứng dụng của “Hợp Khí” và “Lực Hô Hấp” còn tạo nhiều ấn tượng mạnh mẽ cho các môn sinh về những câu chuyện có thật được lưu truyền rộng rãi trong giới võ thuật Nhật Bản. Đó là hình ảnh của một cụ già dáng người nhỏ thó nhưng lại có thể ném hoặc vật ngã nhũng đối thủ thanh niên to lớn, tráng kiện một cách nhẹ nhàng. Trên thực tế, nếu được chứng kiến tận mắt những buổi biểu diễn của các võ sư Hợp Khí Đạo tại các võ đường đào tạo cảnh sát, Tự Vệ Đội, Cơ Động Đội v.v…của Nhật Bản, có lẽ người xem chỉ biết trố mắt ngạc nhiên và thán phục trước nội lực hùng hậu của họ trong tư thế “tay không một chống đông vẫn thắng”.
Kỹ Thuật Hộ Thân (Goshinjutsu): Dựa trên tôn chỉ căn bản “không tranh chấp với kẻ khác” và “phòng thân khi hữu sự”, môn sinh Hợp Khí Đạo phải thường xuyên rèn luyện tinh thần và thể chất trong ý niệm “tự bảo vệ chính mình một cách an toàn”. Do đó, ngoài những đòn ném, chặt, đấm hoặc vật đối phương họ còn phải tập luyện thuần thục các thế lăn, ngã và chống lại các đối thủ mang vũ khí, gọi chung là “kỹ thuật hộ thân”. So với các môn võ thuật khác, Hợp Khí Đạo chú trọng việc rèn luyện thể chất theo hướng điều hòa sự vận động cơ thể nhưng không đặt nặng hình thức cử tạ hay mang vật nặng. Ngược lại, từ phương cách hô hấp nhẹ nhàng đều đặn và những động tác di chuyển toàn thân, uốn dẻo chân tay mới tạo được sức chịu đựng bền bỉ của cơ thể. Tất cả những động tác luyện tập thể lực này được ông Morihei đặt tên là “Hợp Khí Thể Thao” (Aiki Taiso).
Đương nhiên, so với các lý thuyết về luyện tập “kỹ thuật hộ thân” thì môn sinh Hợp Khí Đạo không cần phải dùng sức phát ra từ cánh tay hoặc vận khí đan điền để ra lực mà chỉ cần mượn sức của đối phương để hóa giải, nhưng trên thực tế điều này đòi hỏi rất nhiều công phu luyện tập và phải trải qua một thời gian dài mới đạt được trình độ “mượn sức ra chiêu” theo đúng tinh thần của Hợp Khí Đạo. Vì lẽ này, môn Hợp Khí Đạo không đáp ứng được nhu cầu “tốc luyện tốc thành” để phòng thân như một số môn võ khác như Nhu Đạo, Không Thủ Đạo v.v...
Kế đến, về kỹ thuật sử dụng vũ khí (Buki Jutsu) thì môn Hợp Khí Đạo bao gồm các thể loại “Hợp Khí Kiếm” (Aikiken), “Hợp Khí Trượng” (Aikijyu) và các các loại côn ngắn nhưng không bắt buộc môn sinh luyện tập. Trong thời gian nghiên cứu các loại binh khí tại võ đường “Hoàng Võ Quán”, ông Morihei cũng sáng chế ra những chiêu thức nhu nhuyễn mang tính đặc hữu của Hợp Khí Đạo và sau đó đã cùng người bạn thân là võ sư Nakayama Hakudo truyền bá kiếm thuật tại võ đường nổi tiếng này.
Ngoài ra, môn Hợp Khí Đạo và Nhu Đạo cũng có mối thâm giao chặt chẽ sau lần gặp gỡ mang tính cách lịch sử giữa ông Morihei và vị tổ sư sáng lập Nhu Đạo là ông Kano Jigoro (1860-1938). Trong lần viếng thăm võ đường của ông Morihei và được xem biểu diễn các thế võ Hợp Khí Đạo, tổ sư Jigoro đã phải buộc miệng khen: “Đây chính là những gì mà tôi đã đi tìm” (Watashi no moteteita mono wa kore da). Sau đó, tổ sư Jigoro đã cho ba người cao đồ của ông là Mochizuki Minoru, Murashige Yuri và Sugino Yoshio bái Morihei làm sư và theo học môn Hợp Khí Đạo. Từ đó, đôi bên thường có nhũng cuộc gặp gỡ để trao đổi và nghiên cứu võ học.
Gửi ý kiến của bạn
