Biến cố độc đáo này đã được các nhà quan sát hải ngoại đặc biệt theo dõi và có nhiều lời bàn rất sôi nổi.
Trước hết là về thời điểm khi mà Nguyễn Tấn Dũng vừa kết thúc chuyến viếng thăm Hoa Kỳ cuối tháng 6 vừa qua, với lời cam kết ủng hộ của Tổng Thống Hoa Kỳ George Bush về chủ quyền lãnh thổ. Sau đó là Hội nghị Trung ương CSVN đảng lần thứ 7 trong đó, Nông Đức Mạnh, Tổng bí thư DCSVN đã mạnh miệng tuyên bố: “Phát huy cao độ ý thức trách nhiệm, tạo sự nhất trí và quyết tâm cao trong toàn hệ thống chính trị.” Nói thẳng ra là củng cố sự lãnh đạo của Đảng CS.
Theo nguồn tin Thông tấn xã VN (cơ quan nhà nước) thì Nguyễn Minh Triết, chủ tịch nước CSVN, đã ra lệnh tổ chức lại Quân khu Thủ đô thành Bộ Tư Lệnh Thủ Đô.
Vậy thì hành động đột ngột hiếm có này của Nguyễn Tấn Dũng đang nói lên điều gì"
Hệ thống cầm quyền nào cũng có sự phân chia hay phân hoá, ít nhất cũng có hai phe bảo thủ và cấp tiến. Đó xuất phát từ sự khác biệt trong quan điểm, hành động; vừa do sự khác biệt về quyền lợi, và đối với các nước nhỏ, còn sự khác biệt về sự hậu thuẫn của các đàn anh, đại cường. Ngay từ khi cướp chính quyền, mới thành lập ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà, Hồ Chí Minh đã đu dây giữa hai thế lực Nga sô và Trung Cộng. Đã có hai phe thân Nga và thân Tàu trong đảng CSVN, mà mỗi phe đều có những thế mạnh trong từng giai đoạn. Khi Nga Sô và hệ thống XHCN Đông Âu tan vỡ, Hà Nội chỉ còn biết dựa hoàn toàn vào Tàu Cộng.
Sau khi bắt tay được với cựu thù Hoa Kỳ, thì dĩ nhiên chính trường đã âm thầm tạo nên một phe thân Tây Phương. Bởi dù ngu dốt đến đâu, những người Cộng Sản Việt Nam cũng thừa biết rằng chỉ có nhờ cậy vào đầu tư và viện trợ của Mỹ và các nước Tư bản thì mới khá lên được.
Vì thế, từ lâu đã có nhà bình luận nêu lên sự phân hoá trong đảng CSVN thành hai phe: theo Trung Cộng gồm có Tổng Bí Thư Nông Đức Mạnh, Chủ tich Quốc Hội Nguyễn Phú Trọng, và những đảng viên cao cấp gốc Bắc; phe ngã sang Mỹ gồm Nguyễn Minh Triết, Nguyễn Tấn Dũng và những đảng viên người Nam.
Những người bên Việt Nam cho rằng Dũng đang làm một cuộc thanh trừng nội bộ để thay thế những tay thân Tàu trong quân đội bằng tay chân bộ hạ của mình. Ai cũng biết rằng, nằm được bộ Tư Lệnh Thủ Đô là nắm chìa khoá của mọi quyền lực. Đảo chánh hay chống đảo chánh, đều dựa vào Quân khu Thủ Đô.
Ông Bùi Tín, cựu đại tá CS, cho rằng sự cách chức các tướng Quân Khu là một hiện tượng chưa hề xảy ra trước đây. Tuy nhiên ông đoán rằng các tướng bị cách chức là vì tham nhũng hơn là vì quan điểm thân Tàu của họ. Điều này mâu thuẫn với thực tế, vì chính Dũng là người bao che cho biết bao nhiêu tay chân tham nhũng, và chính y cũng nhờ tham nhũng mà có đến hơn hai tỷ đô la trong các ngân hàng ngoại quốc.
Nhiều người hải ngoại lại lạc quan cho rằng việc Dũng thân Mỹ sẽ mang lại nhiều thay đổi chính trị ngoạn mục trong thời gian tới đây có lợi cho tiến trình dân chủ hoá đất nước. Những vị này quên rằng chính Dũng từng là công an giết hại bao nhiêu chiến sĩ tự do, và hiện vẫn còn cùng và đám đàn em thân tín trong Tổng cục 2 gây bao tội ác với đồng bào và chính đồng chí của họ.
Những người thận trọng hơn thì cho rằng dù thân Tàu hay thân Mỹ, cái cốt lỏi của những lãnh tụ CSVN vẫn là một tập đoàn độc tài, tham ô và hung ác. Có chăng, dựa được vào thế lực của Hoa Kỳ, thì mạnh miệng hơn trong việc đối phó với Trung Cộng hầu bảo toàn được lãnh thổ sau khi một phần đã bị chính họ dâng bán cho Tàu từ mấy chục năm qua. Còn về mặt dân sinh thì chẳng có hy vọng gì cải thiện. Bao nhiêu lợi nhuận trong việc giao thương, nhận tài trợ ngoại quốc rốt cuộc cũng chạy vào cái túi tham nhũng của bọn họ mà thôi.
Nhưng có một điều chúng ta có thể hy vọng. Đó là sự giao tiếp với Hoa Kỳ sẽ mở con mắt cho những cán bộ trung cấp và cấp nhỏ, là những người ít ràng buộc vào đảng vừa về ý thức hệ, vừa về quyền lợi. Cộng với tinh thần dân tộc chống Bắc xâm, họ sẽ là những hạt nhân cho cuộc cách mạng mới để cùng các nhà đấu tranh hiện nay sớm xóa đi cái chế độ tàn tệ của đảng CSVN để bảo vệ và xây dựng tổ quốc Việt Nam.
Nhưng dù sao, thì việc cách chức một loạt những tướng lãnh quân khu thủ đô của thủ tướng mà không qua Quốc Hội, hay qua trung gian bộ Quốc Phòng đã nói lên một điều gì rất nghiêm trọng trong sự phân hoá nội bộ đảng và nhà nước Cộng Sản Việt Nam.
Chúng ta rán chờ xem ngày 2 tháng 9 (quốc khánh Việt Cộng) sẽ có những trò gì mới lạ hơn. Nếu không, thì cứ tạm xem đây chỉ là việc tranh ăn với nhau. Vì các đơn vị Quân khu Thủ đô dang nắm giữ những hoạt động kinh doanh đem lại bạc tỷ đô la trong những năm qua.