Nhiều người nói và chán, cũng đã có biểu tình chống đối rồi, Cali là cái vú sữa để người Việt trong ngoài nước gây quỷ để đem về hay đem đi VN đang nằm trong gông cùm CS, để gọi là làm vịệc "từ thiện" hay "tự thiện". Nhưng đâu có nhầm nhò gì ba cái lẻ tẻ đó của người Việt, so với số tiền các chuẩn ứng cử viên hay ứng cử viên tổng thống Mỹ đến Cali để kiếm tiền chạy đua vào Nhà Trắng.
Cũng dễ hiểu thôi, California là tiểu bang vàng. Mấy thế kỷ trước trong cơn đổ xô tìm vàng người Mỹ ở miền Đông và miền Nam, người Hoa ở bên kia Thái bình dương đã ùa đến Cali tìm vàng. Bây giờ kinh tế Cali đứng so kè với Pháp, hàng thứ 5 hoàn cầu. Dân số đông nhứt Mỹ. Số dân biểu của Cali đưa vào Quốc Hội liên bang nhiều nhứt so với 50 tiểu bang Mỹ. Do đó ứng cử viên tổng thống cũng có nhiều dây mơ rễ má kiếm tiền.Trong cuộc tranh đua vào Phủ Tổng Thống Mỹ, cơ quan hành pháp quyền lực nhứt Mỹ, muốn chiếm ngôi cửu ngũ, các chuẩn ứng cử viên tổng thống không lý do gì không ùa về Cali để kiếm tiền tranh cử. Dú trái tim, khối óc của ứng cử viên đó có để ở tiểu bang nhà, Miền Đông, Miên Nam, miền Trung nước Mỹ, Cali tiểu bang vàng ở miền Tây vẫn là chỗ kiếm tiền dễ và nhiều trong cuộc tranh cử sơ bộ trong nội bộ đảng Dân Chủ cũng như Cộng Hòa, trong cuộc tổng tuyển cử bầu tổng thống vào cuối năm 2008.
Con số gây quỹ được gần đây của cac ứng cử viên nổi bật, kiếm tiền từ Cali đã tự nó nói lên Cali là cái vú sữa căng tròn của cuộc bầu cử quan trọng 4 năm một lần của Mỹ. Chuẩn ứng cử viên Rodham Clinton và Rudy Giuliani thành trì là TP Nữu Ước; Barack Obama, TB Illinois; và John Edwards, North Carolina. Nhưng mạnh thường quân mạnh " ngọt, xộp" nhứt, chịu móc tiền dễ, mau nhứt để giúp cho những chuẩn ứng cử viên ấy đại đa số là người đang ở Cali. Nên những chánh khách ấy thường đến Cali, theo nhận xét của Anthony Corrado, một chuyên viên gây quỷ tranh cử nổi tiếng đang giảng dạy ở Colby College tại TB Maine.
Trong đầu mùa bầu cử thống thống 2008 này, mới 3 tháng đầu năm 2007, hai cánh ứng cử viên Cộng Hòa lẫn Dân Chủ đã thu được $130 triệu. Trong khi năm 1999 cũng trong thời điểm này chỉ gây quỷ được 1 phần 4. Tỷ lệ nếu Dân Chủ thu được 8 tỷ thì Cộng Hòa chỉ được 5. Theo Edwards Đảng Dân Chủ, đa số người bình dân hướng về Dân Chủ vì chống Chiến tranh Iraq. TNS da màu đen Obama có nhiều người tặng dữ nhứt, 100 ngàn người. Đa số những món tiền hai cánh đã sơ khởi gây quỷ được khi bắt đầu vận động tranh cử sơ bộ, là do những người của các nhóm nhỏ ít người nhưng giàu tiền của tặng dữ. Trong số tiền cho chung người ta chỉ thấy có 14% cho 200$, phần còn lại 76% cho nhiều hơn, trên 200$. Trong mùa bầu cử nam 1999, tỷ lệ số người cho trên $1,000 chiếm 79%. Các phụ tá chuyên nghiệp và nhiều kinh nghiệm của các chuẩn ứng cử viên luôn đi song song, một mặt vận động nhiều người cho số tiền nhỏ để kiếm nhiều phiếu, mặt khác vận động cho số tiền lớn vì chi phí tranh cử thường phải dựa vào các đại mạnh thường quân.
Tại tiểu bang nhà, thường thường ứng cử viên dựa vào thế lực chức vụ của mình trong chánh quyền để gây quỷ, tức là vận động những người đã nhờ nhõi dân biểu, nghị sĩ hay thống đốc ơn đền nghĩa trả . Tại TB đơn vị bầu cử, New York, Hillary Clinton gây quỷ được $7 triệu; Giuliani $3 triệu. Tại Arizona, McCain được $1.25 million ; tại Illinois Obama được $3.8; tại Massachusetts,Cựu Thống đốc Romney được 1 triệu.
Còn tại tiểu bang vàng Cali, vú sữa căng tràn, trong đệ nhứt tam cá nguyệt năm này , tức chỉ 3 tháng đầu nam thôi, sơ kết các chuẩn ứng cử viên nổi bật của hai đảng đã kiếm được $20 triệu của dân Cali. Tế phân người ta thấy Dân Chủ được 3 thì Cộng Hòa được 2, theo phân tích của hảng tin AP. Vùng Hollywood, Silicon Valley và Quận Cam là nơi hái ra tiền. Tại những nơi này Dân Chủ, Hillary đã thu được $5.1 triệu , Obama $4.16 triệu và Edwards $2.1 triệu. Còn Cộng Hòa Mitt Romney là người kiếm nhiều tiền nhứt được $3.5 Trong khi đó, TNS John McCain đầu tư nhiều nhứt cho chiến dịch tranh cử tại đây, đã bỏ ra $1.7 triệu, nhưng bản phân tích không nói TNS McCain thu được bao nhiêu dù có chương trình xuống ngay Little Saigon, thủ đô tinh thần của người Mỹ gốc Việt.
Quả Cali là cái vú sữa căng tròn so với các vùng giàu có trên đất Mỹ. Nếu tại thủ đô kinh tế Nữu Ước, tất cả các khu bưu chính của vùng Manhattan, quanh Central Park đã cho các ứng cử viên hàng đầu là $7 triệu, thì kế phải là khu Beverly Hills của vùng Hollywod Nam Cali, chỉ một khu bưu chính 90210 thôi đã cho $747,000. Nhưng tính chung Cali vẫn dẫn đầu vi đông dân nhứt so với các tiểu bang, giàu nhứt so với các tiểu bang, chỉ 1 mình TB Cali thôi mà so kè với cả nước Pháp. Vì đông dân nên có nhiều dân biểu liên bang nhứt, nên ứng cử viên có nhiều nhà hoạt động địa phương vừa gây cảm tình với đại mạnh thường quân, vừa kiếm nhiều phiếu. Có một thông lệ bất thành văn về bầu cử tổnng thống Mỹ, ứng cử viên Dân Chủ nào không thắng phiếu ở Cali thì không thể thắng phiếu trên toàn quốc.
Tốc độ kiếm tiền ứng cử của những ứng cử viên nổi bật càng làm người ta chóng mặt. Hillary kiếm $10 triệu trong 7 ngày. Obama kiếm $7 triệu và Giuliani $3.7 trong 72 tiếng đồng hồ. Đây là gây quỷ cho cuộc bầu cừ sơ bộ, chớ đến bầu cử phổ thông nếu theo đà này thì cuộc bầu cử tổng thống năm 2008, số tiền chi ắt phải lấy số tỷ đô la làm đơn vị tính. Một cuộc bầu cử tốn kém nhứt trong lịch sử Mỹ.
Có người xem số tiền gây quỹ được là thước đo thắng lợi. Không có tiền thì đừng làm chánh trị ở Mỹ, Không phải theo nghĩa tiền nhiều là do nhiều người đóng nên được nhiều phiếu. Mà theo nghĩa có đủ phương tiện quảng cáo tranh cử trên truyền thông đại chúng, nhứt là trên truyền hình vô cùng tốn kém, thường chiếm phần lớn nhứt trong tổng chi phí tranh cử. Số phiếu của người Mỹ gốc Việt chưa đủ để làm giọt nước tràn tháng cử cho một ứng cử viên tổng thống Mỹ. Nên nguyện vọng đấu tranh cho tự do, dân chủ, nhân quyền VN chưa được các ứng cử viên chú ý như đề tài hợp thức hóa nhập cư cho người Mễ sắc tộc bạn. Do vậy cộng đồng người Mỹ gốc Việt cũng như báo chí và truyền thông Việt ngữ tuy nhiều nhưng chưa chia được cái bánh mà ứng cử viên dành cho cuộc vận động tranh cử. Đa số họ đến để gây quỷ hơn là rót quỷ vận động khối cử trti gốc Việt.