An Ninh Nguyên Tử
Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh
Tổng Thống Barack Obama đã bắt đầu họp với các Tổng Thống, Thủ tướng và các nhà lãnh đạo của 47 nước tối Thứ hai để thảo luận về một kế hoạch tranh đấu nhằm không để vũ khí hạt nhân lọt vào tay bọn khủng bố. Đối phó với một điều ông gọi là "hiểm họa duy nhất và lớn nhất đối với nền an ninh của Mỹ", Obama đang tìm kiếm sự giúp đỡ của toàn thế giới tiến đến mục tiêu của ông là bảo đảm cho mọi loại chất liệu làm vũ khí hạt nhân không bị lấy cắp hay lan tràn trong vòng 4 năm. Đây là cuộc họp lớn nhất của một vị Tổng Thống Mỹ với các nhà lãnh đạo thế giới kể từ năm 1945, khi họp tại San Francisco để thành lập cơ quan Liên Hiệp Quốc. Obama nói chất liệu làm vũ khí hạt nhân nếu lọt vào tay bọn khủng bố "có thể sẽ làm thay đổi khung cảnh an toàn của Mỹ và khắp thế giới trong nhiều năm tới".
Cuối tuần trước Obama đã họp với các nhà lãnh đạo của Kazakstan, Nam Phi, Ấn Độ và Pakistan. Ông nói: "Chúng tôi nghĩ chúng tôi có thể đạt được tiến bộ lớn về mục tiêu đã đề ra, và đó sẽ là một phần chúng tôi đã thực hiện từ mấy tuần trước". Ông muốn nói đến những gì ông đã đạt được trong một cuộc vận động quy mô nhằm loại trừ vũ khí hạt nhân trên toàn thế giới, chẳng hạn việc ông đã ký kết với TT Nga Medvedev kế hoạch tài giảm vũ khí hạt nhân ngày 8-4 tại Prague, Thủ đô Tiệp Khắc, theo đó mỗi bên chỉ có 1,550 bom và phi đạn trên giàn phóng. Đến thứ Hai tuần này Medvedev đến Mỹ để ký một thỏa hiệp loại trừ hàng tấn chất plutonium có thể dùng để chế tạo bom nguyên tử đã có trong kho dự trữ từ thời Chiến tranh lạnh. Đây cũng là bước tiến mà TT Obama muốn làm gương cho các nước noi theo trong cuộc họp Thượng đỉnh tuần này.
Về vũ khí hạt nhân, Mỹ là nước duy nhất đã sử dụng bom nguyên tử. Đó là hai quả bom Mỹ thả xuống Nhật Bản trong Thế chiến II khiến Nhật Bản phải đầu hàng. Đến ngày nay, mặc dù Obama đã nhìn nhận trong cuộc đời của ông, có thể ông không nhìn thấy Thế giới sạch bóng vũ khí hạt nhân, nhưng tuần trước ông đã cam kết tài giảm kho vũ khí hạt nhân của Mỹ, sẽ không thử nghiệm và không dùng vũ khí hạt nhân đánh những nước không có loại vũ khí này. Sự loại trừ này không bao gồm Bắc Hàn và Iran, bởi vì hai nước này đã không hợp tác với những nước khác về chủ trương ngăn cản sự lan tràn của võ khí nguyên tử.
Cuộc họp Thượng đỉnh dự liệu vào buổi tối Thứ hai, nhưng buổi sáng Obama đã họp với Quốc vương nước Jordan là Abdullah II, ngành tình báo của ông vua này hiện hoạt động rất mạnh trong cuộc chiến tranh ở Afghanistan. Sau đó Obama cũng sẽ họp riêng từng người với các nhà lãnh đạo của Malaysia, Ukraine, Armenia và Trung Quốc. Phát ngôn nhân Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ nói Obama sẽ thu xếp xen kẽ một cuộc họp riêng với Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Edogan về một vài chuyện cấp bách, như việc bình thường hóa bang giao giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Albania.
Trong cuộp họp Thượng đỉnh 2 ngày, bên lề chương trình thảo luận chính thức, Obama sẽ yêu cầu các nước ủng hộ đề nghị trừng phạt Iran đợt thứ 4 của LHQ, vì Iran đã không chịu đóng cửa một cơ sở thanh lọc Uranium mà Mỹ và nhiều nước đồng minh coi như liên quan đến chương trình chế tạo bom nguyên tử. Trong cuộc phỏng vấn của đài TV BBC, Medvelev đồng ý cần phải theo dõi chặt chẽ chương trình hạt nhân của Iran, nhưng ông nói sự trừng phạt chế độ này phải thật khôn khéo và có hiệu quả vì Iran có nhiều mánh khóe nên thường là không đạt được mục tiêu. TT Nga nói: "Trừng phạt không thể đưa đến một tai biến về nhân đạo, vì như vậy toàn thể dân Iran sẽ thù ghét cả Thế giới".
Mở đầu cuộc họp khoáng đại buổi tối, Ukraine loan báo từ bỏ số lượng uranium dùng làm vũ khí nguyên tử. Đồng thời TT Obama và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã thỏa hiệp về sự trừng phạt Iran để ép buộc nước này từ bỏ những nỗ lực tự chế tạo vũ khí hạt nhân. Trước khi đại hội khai mạc, Obama đã họp riêng từng người với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, Jordan, Ukraine, Armenia và Malysia. Trong khi trao đổi vài lời với các ký giả, Obama tỏ ý rất phấn khởi, vì các nước đều quan tâm lo ngại về sự mua bán chất liệu làm bom nguyên tử.
Theo Trung tâm Belfer của Đại học Harvard, hiện có khoảng 3.5 triệu pao chất uranium tinh lọc trên thế giới và nửa triệu pao chất plutonium để làm bom. Tập trung tất cả, người ta có thể chế tạo 200,000 vũ khí hạt nhân, tức là gấp 8 phần rưỡi hơn số lượng hiện có là 23,360 đầu đạn. Không nước nào muốn có chiến tranh nguyên tử, nhưng nguy hiểm nhất là bọn khủng bố đang tìm mọi cách có bom hạt nhân trong tay để đánh phá, giết người. Ông John Brennan, Trưởng ban chống Khủng bố của Bạch Ốc, cho biết khủng bố al-Qaida đang nỗ lực tìm cách chiếm chất uranium tinh lọc và tìm các chuyện gia để ráp thành bom. Các vụ đánh cắp chất liệu làm bom có thể do các tổ chức tội phạm cấp cao làm được hoặc bằng cách xâm nhập các phòng thí nghiệm hạt nhân của Pakistan hay các nước có bom nguyên tử.
Brennan còn nói một khi bọn al-Qaida hay đồng lõa có bom nguyên tử, chúng sẽ có khả năng không phải chỉ hăm dọa sự an toàn của chúng tôi và nền trật tự thế giới một cách dữ dội chưa từng thấy, mà chúng còn chủ yếu nhằm giết và làm bị thương hàng ngàn người kể cả phụ nữ và trẻ em. Mục tiêu của khủng bố chỉ có vậy. Ngoài ra Brennan cho biết al-Qaida là một mối hăm dọa đặc biệt xâm nhập các nước như Pakistan, nơi bọn lãnh tụ al-Qaida đang lẩn khuất.
Ông nói: "Al-Qaida đang tìm kiếm những nơi dễ bị tổn thương nhất, các cơ sở tiện nghi và các kho chứa của nhiều nước nhằm chiếm đoạt các phó sản của các lò nguyên tử, những chất liệu mà chúng có thể dùng, và bắt cóc cả những người có nhiệm vụ vào các cơ quan đó hoặc các chuyên gia về đầu đạn nguyên tử". Khi được hỏi có chứng cớ nào cho thấy bọn khủng bố đã làm như vậy ở Pakistan hay không, Brennan đáp: "Đã có chứng cớ chúng định làm như vậy. Tôi muốn nói là cho đến nay chúng tôi đã thành công trong việc phá vỡ các âm mưu của chúng".