Bài Học Về Kiểm Duyệt
Sơn Điền Ngyễn Viết Khánh
Chuyến Đông du đầu tiên của TT Barack Obama có nhiều điểm đáng chú ý. Sau khi viếng thăm Singapore, ông đã bay đến thăm Thượng Hải Trung Quốc, tối chủ nhật. Tại đây sáng thứ hai tuần này, trong một cuộc họp mặt theo kiểu họp dân phố, một cuộc họp đầu tiên theo kiểu này của một ông Tổng Thống Mỹ đến thăm Trung Quốc, với sự hiện diện của các sinh viên Đại học viện Thượng Hải, các tổ hợp lưới về thương mại, đông chật phòng họp, ông đã nhằm vào một chủ đề gay cấn nhất từng gây bất đồng giữa Mỹ và Trung Quốc. Đó là "nhân quyền".
Bài nói chuyện ở đây cũng giống như một thông điệp tế nhị tìm một thế quân bình, kêu gọi hợp tác với những lời ca ngợi Trung Quốc và sự khiêm nhường của Mỹ. Thế nhưng ông cũng đưa ra một bài học đích đáng cho các sinh viên Trung Quốc với câu nói bất hủ: "Tôi nghĩ xã hội ở các nước trên thế giới càng có nhiều thông tin được tự do phổ biến không bị kiểm duyệt lại càng là những xã hội lành mạnh, vì làm cho chính quyền phải chịu trách nhiệm về những việc làm của chính quyền đó. Tự do thông tin làm cho người dân tự suy nghĩ về mọi vấn đề". Tôi nghĩ không câu nói nào hay bằng câu này. Người dân tự suy nghĩ có nghĩa là họ không nhờ chính quyền suy nghĩ giùm cho họ. Câu này nếu đúng cho Trung Quốc, cũng phải đúng cho những nước độc tài chuyên chế còn tồn tại cho đến ngày nay, kể cả nước Việt Nam Xã hội chủ nghĩa. Không có tự do báo chí là một sự vi phạm nhân quyền.
Sau đó TT Obama đã bay đến Bắc Kinh để hội kiến với Chủ tịch Hồ Cẩm Đào. Đây là lần hội kiến thứ ba giữa Tổng Thống Obama trong nhiệm kỳ thứ nhất của ông với Chủ tịch Trung Quốc. Và họ Hồ ngay trong phút đầu tiên đã nói về cuộc họp của Obama ở Thượng Hải là "rất sinh động". Obama cười vui và nói với Hồ: "Thế giới nhìn nhận tầm quan trọng của sự hợp tác giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ". Bài nói chuyện của Obama ở Thượng Hải, ngoài lời nói khích về "nhân quyền", còn hàm ý về một vài vấn đề trên thế giới có thể giải quyết được nếu siêu cường đệ nhất thế giới hiện nay và một siêu cường đang lên ngồi lại với nhau để làm việc. Ý niệm này đã được Obama nói rõ khi đến Nhật Bản thứ sáu tuần trước: "Chúng tôi không tìm cách cản trở sự vươn lên của Trung Quốc".
Về cuộc viếng thăm của TT Obama tại Singapore cũng có nhiều điểm đáng chú ý. Tại đây Obama là vị Tổng Thống Mỹ đầu tiên tham dự Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN). Hiệp hội này hiện gồm có 10 nước. Chính phủ Bush trước đây lơ là với Hiệp hội này, và kỳ họp truớc Ngoại truởng Rice lúc đó cũng không đến dự. Trong 10 nước ASEAN có Miến Điện là nước không được Mỹ thừa nhận. Trong cuộc họp lần này có Thủ Tướng Miến là Tuớng Thein Sein tham dự. Theo lời phát ngôn nhân Bạch Ốc, TT Obama đã nói trước Hội nghị: "Miến Điện cần phải trả tự do cho bà Aung San Suu Kyi. giải Hòa bình Nobel và các tù chính trị khác". Miến Điện là nước bị nhiều nước trên thế giới chỉ trích là vi phạm nhân quyền, nhưng bản tuyên ngôn chung của Mỹ và ASEAN, không nhắc đến tên bà Suu Kyi. Bản tuyên ngôn đề cập đến những vấn đề lớn như sự thay đổi thời tiết thế giới, giải trừ quân bị, và tiếp xúc với các cường quốc đang lên như Trung Quốc về những vấn đề đó. TT Obama và TT Nga Dmitry Medvedev đã họp riêng với nhau bên lề Hội nghị, để loan báo tiến bộ trong cuộc điều đình cập nhật hóa Hiệp ước Giới hạn Vũ khí Chiến lược năm 1991, trong đó có vũ khí hạt nhân, đáo hạn vào ngày 6 tháng 12 năm 2009. Về Hiệp ước này. TT Obama nói: "Tôi tin rằng nếu chúng tôi tận lực làm việc với tinh thần khẩn cấp, chúng tôi sẽ làm xong kịp thời".
Hãy trở lại cuộc viếng thăm của TT Obama tại Bắc Kinh. Sau hai giờ thảo luận riêng và bữa tiệc tối thứ hai, sáng thứ ba Obama và họ Hồ mở cuộc họp Thượng đỉnh chính thức để nói đến việc tiến lên vượt qua những dị đồng giữa hai nước về các vấn đề như nhân quyền, thương mại và căng thẳng về quân sự đã gây rắc rối cho mối quan hệ giữa hai nước từ mấy chục năm qua. Trong Đại sảnh đường Nhân dân ở thủ đô Trung Quốc, Tổng Thống Obama và Chủ tịch Hồ Cẩm Đào đứng bên nhau, Obama nói: "Những thử thách gay cấn nhất của Thế kỷ 21, từ vấn đề thay đổi thời tiết Địa Cầu cho đến vấn đề lan tràn vũ khí hạt nhân và vấn đề phục hồi kinh tế của cả hai nước chúng ta, đó là những thử thách mà cả hai nước không thể đứng riêng rẽ tự giải quyết". Về phía họ Hồ trước đây đã nói đến chủ trương hợp tác quốc tế, nhưng nay đứng cạnh Obama, ông ta lại nhắc đến riêng rẽ một vài vấn đề lớn, từ vụ hâm nóng Địa Cầu đến vấn đề vũ khí nguyên tử của Iran và Bắc Hàn, để ám chỉ rất khó có sự hợp tác để giải quyết.
Về kinh tế, họ Hồ nói đến vụ Mỹ mới đây đã tăng thuế nhập cảng các ống thép do Trung Quốc chế tạo. Hồ nói ông đã nhắc nhở Obama rằng "hai nước cần phải chống đối và từ bỏ mọi thủ đoạn bảo hộ mậu dịch". Obama đối lại kêu gọi Trung Quốc hãy giải tỏa mọi sự kiểm soát trị giá đồng tiền của nước này, như vậy có lợi cho sự xuất cảng dầu lửa, điều mà từ nhiều ngày qua nhà cầm quyền Trung Quốc đã khước từ. Obama còn nhấn mạnh nguyên tắc nhân quyền mà ông nói đó là "nền tảng của mọi vấn đề".
Obama nói: "Chúng tôi không tin rằng nguyên tắc đó chỉ đúng riêng cho nước Mỹ, đó là nguyên tắc quốc tế, dành cho mọi dân tộc trên thế giới, mọi sắc tộc thiểu số và tôn giáo". Khéo léo che đậy những bất đồng thay vì nói ra công khai vẫn là chiến thuật mà Obama quen dùng có khi đem lại phần nào kết quả. Sự thật Obama đến Bắc Kinh lúc này so với các vị Tổng Thống trước, nền kinh tế Mỹ vẫn còn ở tư thế yếu với nạn suy thoái tuy đã chấm dứt, nhưng vì vấn đề thất nghiệp còn đó, sự khôi phục lại sức mạnh kinh tế như hai năm trước đây còn phải mất nhiều thời gian nữa. Với nền kinh tế gặp khó khăn như vậy, uy tín quốc tế của Mỹ đã xuống thấp và Trung Quốc vẫn còn giữ 800 tỷ đô la trong các món nợ Mỹ phải chịu.
Một chuyên gia về nước Mỹ của Đại học viện Bắc Kinh, Yu Wanly nói: "Ban lãnh đạo Trung Quốc không hề e ngại trước những áp lực của Mỹ. Trong bối cảnh nạn khủng hoảng tài chính và di sản mà TT George W. Bush để lại như vụ Iran, Bắc Hàn, Afghanistan và Pakistan, nước Mỹ cần đến Trung Quốc hơn là Trung Quốc cần đến Mỹ". Trong cuộc họp ở Đại Sảnh đường Nhân dân, họ Hồ kêu gọi Mỹ hãy tôn trọng những "quyền lợi căn bản" của Trung Quốc. Cái gọi là quyền lợi căn bản này, theo kiểu nói quen thuộc của Bắc Kinh, là Mỹ phải chấm dứt ủng hộ Đài Loan và Đạt lai Lạt Ma, lãnh tụ tranh đấu của chính phủ lưu vong của Tây Tạng. Tóm lại cuộc họp giữa Barack Obama và Hồ Cẩm Đào nói đến "hợp tác" ở ngoài mồm,nhưng đem lại rất ít kết quả.
Gửi ý kiến của bạn
