Câu Chuyện Thể Thao – Tiền Đạo
Trong phần Câu Chuyện Thể Thao lần này, xin mời quý độc giả cùng tìm hiểu chi tiết về môn “Lam Cầu Dành Cho Phụ Nữ “, tức “Netball”. “Netball” là môn thể thao được cải biên từ những hình thức căn bản của môn Bóng Rổ để phù hợp với trình trạng thể lực và kỹ thuật sút bóng của các nữ tuyển thủ. Do đó, trên nguyên tắc “Netball” là môn tranh tài trên sân đấu theo diễn tiến hoàn toàn giống như Bóng Rổ, tức là các tuyển thủ của hai đội sẽ tấn công trên phần sân đối phương bằng hình thức sử dụng tay để chuyền bóng hoặc vừa dằn bóng vừa chạy để tìm vị trí thích hợp sút bóng vào rổ ghi điểm. “Netball” rất thịnh hành tại Anh Quốc và các quốc gia thuộc Khối Thịnh Vượng Chung (The Commonwealth Of Nations) như: Úc Đại Lợi, Tân Tây Lan, Xứ Wales v.v…Hiện nay, “Netball” còn được phổ biến tại hơn 70 quốc gia bao gồm vùng Caribbean và có khoảng 20 triệu người tập luyện môn thể thao này. Đặc biệt, tuy “Netball” là môn thể thao dành cho phái nữ nhưng gần đây số người tham gia thuộc phái nam cũng tăng lên khá nhiều.
“Netball” khởi nguồn từ môn Bóng Rổ và Bóng Rổ vốn được một giáo viên thể dục người Canada của trường đại học Springfield-Massachusetts là James Naismith (1861-1939) sáng chế từ năm 1891. Trong thời gian ông Naismith hướng dẫn môn Bóng Rổ tại trường “Christian Workers” (sau này đổi tên thành trường YMCA) đã khiến cho các nữ giáo viên tại đây thích thú với môn thể thao mới lạ này và họ đã cùng nhau thảo luận để đưa ra một “phiên bản” Bóng Rổ” dành riêng cho phái nữ với một số quy tắc hạn chế lượng vận động trên sân và động tác đột phá (dribbling) nên làm ảnh hưởng đến thế tấn công rất nhiều.
Vào năm 1895, một nữ hướng dẫn viên của phòng tập thể dục ở New Orleans tên Clara Baer đã yêu cầu ông Naismith gửi cho cô bản sao chép về luật lệ của môn Bóng Rổ để giới thiệu cho các học viên nữ. Sau khi nhận được bản sao có kèm theo những đồ hình giải thích, Baer lại hiểu lầm những phần đánh dấu bằng bút chì của ông Naismith về vị trí trên sân. Đó là những nơi tuyển thủ hoạt động theo từng vai trò của họ trong đội hình, nhưng Baer lầm tưởng là vị trí mà những tuyển thủ nữ có thể hoạt động trong thế phòng thủ. Vì vậy, cô đã đưa hình thức “phân chia khu vực” (Zoning Areas) vào môn Bóng Rổ và vô tình hình thành nguyên tắc căn bản cho môn “Netball”. Sau đó, tất cả những điều lệ quy định về nguyên tắc “phân chia khu vực” này được bắt đầu soạn thảo và bao gồm luôn những luật định đầu tiên của môn “Bóng Rổ dành cho phái nữ”. Đến năm 1901, “Netball” chính thức ra mắt khán giả với tính cách là một môn thể thao tranh tài riêng biệt có hệ thống luật lệ hoàn chỉnh .Tuy nhiên, những trận đấu mang tính cách định kỳ thường niên đã được tổ chức từ vài năm trước đó
Mặt khác, các trận đấu “Netball” diễn ra lần đầu tiên tại Anh Quốc vào năm 1895 tại trường trung học “Madame Osterburg’s College” và sau đó được truyền bá nhanh chóng đến Úc Đại Lợi và những vùng thuộc địa của Anh như Jamaica, Antigua v.v..cũng như tại các quốc gia tự trị trong khối Liên Hiệp Anh. Từ năm 1995, “Netball” là bộ môn tranh tài chính thức tại Thế Vận Hội và sau đó cũng bắt đầu xuất hiện từ năm 1998 tại các kỳ đại hội thể thao tổ chức trong phạm vi của những quốc gia thuộc khối Thịnh Vượng Chung, được gọi là “Commonwealth Games”
Về hình thức, môn “Netball” có những đặc tính chủ yếu như sau: - Mỗi tuyển thủ trong đội hình đều được quy định phạm vi hoạt động và vai trò trên sân khi thi đấu. - Hai động tác căn bản là chuyền bóng và sút bóng vào rổ. - Nghiêm cấm động tác đột phá (dribbling). - Không được chạm vào người đối phương khi họ đang giữ bóng. - Phải đứng cách xa đối phương đang giữ bóng từ cự ly 90cm trở lên. - Sau khi chận đứng hoặc cản phá được các đường bóng của đội tấn công thì đến lượt đội phòng thủ đưọc chuyển sang thế tấn công (khi chận bóng cũng không được chạm vào người đối phương). - Trước khi thi đấu, hai đội có thể bàn thảo để đi đến quyết định chung về việc chọn lựa sân đấu, kích thước bóng tùy theo đẳng cấp và thời gian thi đấu v.v…
Ngoài ra, “Netball” còn có một hình thức khác biệt rõ nét với môn Bóng Rổ là phía sau vòng sắt tròn có gắn lưới thòng xuống để sút bóng ghi điểm, không có tấm bảng để chận bóng lại. Do đó, so với hình thức lợi dụng sức bật khi sút bóng chạm vào bảng dội ngược vào rổ (vòng sắt) của môn Bóng Rổ, các tuyển thủ “Netball” phải lượng sức ném và nhắm hướng thật chính xác mới có thể đưa bóng xuyên qua vòng sắt. Nói cách khác, hình thức ghi điểm của môn “Netball” có nhiều phần khó khăn hơn Bóng Rổ và đòi hỏi các tuyển thủ phải có kỹ thuật sút bóng chính xác.
“Netball” cũng có thể thi đấu trên sân gỗ tại các hội trường có mái che hoặc sân xi măng ngoài trời trong phạm vi một hình chữ nhật có chiều dài 30.5m, chiều rộng 15.25m. Ở phần cuối hai bên sân là một nửa vòng tròn có bán kính 4.9m tính từ trung điểm của đường biên chiều rộng, được gọi là vòng “Goal Circle”. Kế tiếp, từ hai đường biên cuối sân hướng theo chiều dài đến giữa sân là khoảng cách 10.16m tạo thành hai khu vực “Goal Third” cho đôi bên. Phần sân còn lại ở giữa là khu vực “Centre Third” (xem đồ hình trên).
Kế đến, vai trò của các tuyển thủ trong đội hình được ghi trên đồng phục ở trước ngực và sau lưng, gồm những chi tiết sau đây: - Goal Shooter (GS): tuyển thủ có nhiệm vụ chủ yếu sút bóng trực tiếp để ghi điểm với phạm vi hoạt động bao gồm khu vực “Goal Third” và khu vực phân nửa hình tròn “Goal Circle” của đối phương. - Goal Attack (GA): cũng là tuyển thủ sút bóng ghi điểm, hoạt động trong khu vực “Goal Third và “Goal Circle” của đối phương. - Wing Attack (WA): là tuyển thủ có nhiệm vụ chuyền bóng để kết nối và phối hợp thế tấn công, với vùng hoạt động được quy định là “Centre Third” và “Goal Third” của đối phương. Do đó, tuyển thủ WA không được tiến vào vòng “Goal Circle” . - Centre (C): tuyển thủ hoạt động tự do trên các vị trí của sân ngoại trừ vùng “Goal Circle”. Tuyển thủ C là người nắm giữ vai trò chính yếu trong cả hai mặt công thủ với vai trò quan sát cục diện và tổ chức những đường bóng tiến thoái nên thường kiêm luôn vai trò thủ quân của đội nhà. - Wing Defense (WD): tuyển thủ hoạt động tại khu vực “Center Third” và “Goal Third” trên sân nhà với nhiệm vụ làm trục nối cho cả hai mặt công thủ. - Goal Defense (GD): tuyển thủ chuyên về vai phòng thủ với khu vực hoạt động là “Centre Third”, “Goal Third” và “Goal Circle” trên sân nhà. - Goal Keeper (GK): tuyển thủ chính yếu trấn thủ trong vùng hoạt động ‘Goal Circle” trên sân nhà.
Một đội bóng “Netball” được ghi danh tối đa 12 tuyển thủ khi thi đấu và trong đó có 7 tuyển thủ được ra sân. Một trận đấu “Netball” chia làm 4 hiệp, mỗi hiệp 15 phút, giữa các hiệp đấu là thời gian nghỉ giải lao 3 phút và giờ tạm nghỉ giữa trận đấu (tức giữa hiệp 2 và hiệp 3) là 5 phút. Trong thời gian nghỉ giải lao, đôi bên đều có thể thay thế cầu thủ với số lượng không giới hạn. Tại những trận đấu tranh giải quốc tế, thông thường có hai trọng tài đứng hai bên trái và phái của sân để dễ dàng quan sát.
Một trận đấu “Netball” được bắt đầu bằng hình thức chuyền bóng cho đồng đội của tuyển thủ “Centre” (C) từ vị trí giữa sân là vòng tròn “Centre Circle”. Trên nguyên tắc, sau khi giữ bóng trên tay trong vòng 3 giây phải chuyền cho đồng đội hoặc phải sút bóng về rổ đối phương. Chỉ có hai tuyển thủ ở vai trò GS và GA mới được quyền sút bóng trong khu vực “Goal Circle” của đối phương. Ngoài ra, những tuyển thủ khác dù sút bóng vào rổ từ vị trí bên ngoài vòng “Goal Circle” cũng không được tính điểm. Mỗi lần sút bóng lọt vào rổ thì được tính 1 điểm. Sau khi một đội ghi điểm, trận đấu sẽ được tiếp diễn từ hình thức chuyền bóng giữa sân của đội đối phương.
Trong môn “Netball” các trường hợp sau đây bị xem là vi phạm luật: - Off side: tiến vào những khu vực không đúng vai trò của mình - Obstruction: đứng gần để cản trở đối phương đang giữ bóng trong cự ly 90cm, tức khoảng cách từ bàn chân của hai tuyển thủ chứ không phải kkhoảng cách của cơ thể. Ngoài ra, còn bao gồm cả những trường hợp đưa tay ra chận hoặc đè bóng đang giữ trên tay đối phương - Contact: cố ý hoặc vô tình chạm vào người đối phương để ngăn chận các động tác tấn công - Held Ball: giữ bóng trong quá thời gian 3 giây - Short Pass: chuyền bóng cho đồng đội trong khoảng cự ly không có đối phương đứng ở giữa - Over a Third: giữ bóng một mình không chuyền cho đồng đội và vượt quá 1/3 sân đấu rồi ném bóng - Toss up: khi cả hai bên đều phạm lỗi và trọng tài không quyết định được lợi thế giao bóng cho bên nào thì trọng tài sẽ tung bóng lên ở giữa vị trí hai tuyển thủ để họ nhảy lên tranh bóng.
Trên bình diện quốc tế, ngoài giải “Vô Địch Netball Thế Giới” (Netball World Championships) được tổ chức định kỳ 4 năm 1 lần, “Netball” còn là môn tranh tài hấp dẫn tại các vũ đài khác như “World Games” và “Commomwealth Games”. Riêng giải “Vô Địch Netball Thế Giới” tổ chức lần đầu tiên vào năm 1963 cho đến nay đã trải qua 12 lần với thành tích nổi bật 9 lần đoạt cúp vô địch của đội tuyển Úc. Hiện nay, “Liên Đoàn Netball Quốc Tế (INFA: International Federation Netball Associations) có trụ sở tại Manchester-Anh Quốc là tổ chức quy mô nhất điều hành các giải đấu của môn Netball, sau khi được thành lập từ năm 1960 và quy tụ hơn 60 quốc gia thành viên.
Gửi ý kiến của bạn
