|
Nhà văn Minh Trần Huy |
Mới 27 tuổi, Minh Trần Huy đã là phụ tá tổng biên tập tạp chí Văn Học Pháp – Le Magazine littéraire. Mê văn học từ khi còn nhỏ, khi học trung học, cô đã viết những bài văn đầu tiên và có được vài giải thưởng truyện ngắn trước khi theo đuổi ngành báo chí. Những người hy vọng ở tài năng mới này sẽ thích thú vì cô vừa trở lại với những tình yêu đầu đời khi cho xuất bản «Cô Công Chúa và chàng chèo thuyền» (Trương Chi Mỵ Nương: La Princesse et le pêcheur), một quyển tiểu thuyết với hình ảnh của cô ở trong đó: lạ lùng, nhạy cảm, thông minh...
Vóc dáng nhỏ, nụ cười trên môi, áo đầm xinh xinh, Minh Tran Huy tiếp chúng tôi ở phòng khách, một góc trong thư viện đồ sộ của cô. Say sưa kể, chi li phân tích, và e lệ đàm luận, xoay quanh nghề báo và nghề văn. Đúng là một cuộc gặp gỡ với một trong những văn nhân đa tài, thiên bẩm.
*
Cuốn tiểu thuyết đầu tay, rất riêng tư và viết rất tới, rất đạt. Cô lấy đâu ra, ý tưởng «Cô Công Chúa và chàng chèo thuyền» và, nó tới với cô, từ lúc nào"
Thực sự viết, thì mới một năm nay thôi, nhưng muốn truy tìm phôi thai, thì phải lần tới tưổi đôi mươi đầu đời. Cuốn tiểu thuyết, nẩy mầm, trong một lần gặp gỡ, nhân một chuyến du lịch nhằm trao đổi ngôn ngữ, năm tôi 15 tuổi, với một chàng trai, một thuyền nhân. Anh làm tôi vấn vương, nhưng sau cuộc gặp gỡ là hết, tôi mất anh ta, trong những hoàn cảnh không đến nỗi bi đát như tôi diễn tả trong sách. Dấu ấn ở nơi tôi, thì chỉ có vậy, cơ cấu thì đã có sẵn, nhưng những lớp lang của sự đọc, và cái phông nền gia đình thì chưa đâu vào đâu cả. Phần lớn những tang thương, dời đổi trong gia đình là thật. Ông và cố của tôi bị ám sát; đối với tôi, biến cố này rất quan trọng, và phải đẩy nó trở lại đời thực, dưới dạng thực. Ngược lại, tất cả những cảnh trí làm nên tình tiết, mấu chốt của câu chuyện, đều không thực, cũng như câu chuyện giữa hai nhân vật trẻ. Tất cả đều do trí tưởng tượng bịa đặt ra, trừ một chuyện, chưa chắc đã xẩy ra, không hiểu có phải tại nó không, đó là cuộc gặp gỡ với Haruki Murakami.
Có thể nói đây là câu chuyện tự thuật"
Phân tâm học không cho phép đạt tới sự thực, nhưng nó cho một phiên bản khả dĩ chịu đựng được, về cái có thể là sự thực, rằng, đó là một phương tiện để chấp nhận nó. Tôi nghĩ đó cũng là cách của tôi để đưa ra một phiên bản khả dĩ chấp nhận, về câu chuyện mà tôi đã có được với cậu trai đó, mà, với tôi, nó móc nối tới những vấn nạn sâu thẳm hơn: liên hệ với cội nguồn, với gia đình, và với hồi ức của tôi; mối tình hụt hẫng đó, giữa hai nhân vật, làm bật ra, hay, qui chiếu về, một xứ sở Việt Nam, mà một, đã mất, và một, không thể tìm lại được, vì trên thực tế, theo như định nghĩa, nó có đâu mà đòi tìm lại được.
Nói rộng hơn, quyển tiểu thuyết là để vinh danh Murakami, và nhất là, những gì người Nhật gọi là "mono no aware", “nỗi buồn cháy da, cháy thịt của những sự vật”; (1) đó là cảm nhận xâm chiếm tâm hồn khi nhìn lá thu rơi, hay khi người thân đi tới một chỗ quẹo rồi biến mất. Tôi muốn câu chuyện «Cô Công Chúa và chàng chèo thuyền» gợi lên một cảm nhận buồn man mác của những gì đã có và bây giờ không còn.
Nữ nhân vật - người kể chuyện, trong cuốn tiểu thuyết, mê đọc sách, và ngưỡng mộ những nhà văn một cách sâu đậm, có phải đây là trường hợp cô" Ngưỡng mộ như thế liệu có tí kẹt, có ngăn cản việc viết"
Khi tôi bắt đầu, đọc, tôi không hề nghĩ đến chuyện, viết. Tôi chỉ nghĩ đến chuyện, sống những thực tại khác, khác với cái thực tại tôi có dưới mắt, mà tôi nghĩ là, nó chưa đủ thoả mãn tôi. Rồi việc đọc đó trở thành một đam mê thực sự, tôi đọc sách đến phát bịnh, phát khùng: từ chiều tới tối, tới những giờ giấc bất khả, đọc trong khi ăn, đọc trong khi đi, đứng… Sau đó, là ý nghĩ, trở thành nhà văn, nhưng giữa tri, và hành, giữa ước muốn trở thành nhà văn, và biến nó thành cụ thể, tưởng tượng ra mình trong vai nhà văn, đối mặt với một hệ quả như vậy.. là cả một quãng đường dài, chứ không phải chỉ là một bước chân. Và đây là vấn đề thuộc về tạng người, thuộc về tính khí.
Tôi có những người bạn, đọc kinh khủng, nhưng lại tự nhận, chẳng có cái gì, đặc biệt, để mà viết ra. Còn tôi, từ lâu tôi đã thèm làm sao có thể xây dựng được một tác phẩm, viết lại cho ngăn nắp những gì rối rắm, thô thiển, và nhạt nhẽo trong cuộc sống. Tôi nghĩ ngưỡng mộ văn sĩ là động lực để viết, chứ nó không ngăn mình viết. Trong khi khám phá ra được cái nhìn của họ về thế giới, thì cũng là lúc, họ cho phép tôi xây dựng cái nhìn của tôi.
Ngoài Haruki Murakami, những tác giả nào ảnh hưởng đến cô"
Murakami chiếm một chỗ quan trọng trong quyển sách này, vì với tôi, nói đến Murakami là nói đến tuổi trẻ, đến cái đà không cưỡng lại được của tuổi mới lớn, khi các cô các cậu đó nghĩ rằng, thế giới đang mở ra trước mặt họ, và mọi chuyện đều ở trong tầm tay. Theo tôi, quyển “Bài Ca của sự bất khả” và “Phía nam biên giới, phía tây mặt trời” là hai quyển sách tiêu biểu, hai ngọn hải đăng, của tuổi trẻ. Khi 20 tuổi, tôi thích Fitzgerald qua khía cạnh lãng mạn của ông, nhưng có ai, ở vào cái tuổi 20 đó, mà không mê Fitzgerald! (Cười). Sau đó, tôi không nghĩ mình có những ảnh hưởng nào nhất định, tôi đọc nhiều nhưng tôi không có một đam mê đặc biệt với một tác giả nào. Đúng hơn là những câu văn hay, những hình ảnh góp nhặt đây đó đánh động tôi và đi theo tôi. Chẳng hạn với quyển “Cô Công Chúa và chàng chèo thuyền”, lúc đó trong đầu tôi đang nghĩ về một quyển tiểu thuyết ngắn “Sự im lặng của biển cả” của Vercors, quyển này chẳng ăn nhập gì đến quyển tôi đang viết. Bởi vì nó dùng ẩn dụ: bề mặt đại dương rất yên tĩnh, rất trong suốt nhưng dưới đáy là cuộc chém giết của những thuỷ quái... Khi viết, tôi giữ trong tôi, viễn ảnh này, và tôi muốn viết với một giọng văn rất trong sạch, tránh mọi khía cạnh bệnh lý để nói lên, một cách tốt nhất, thảm kịch, những điều xé lòng mà một số nhân vật phải chịu đựng.
Quyển sách được sáng tạo dần dần, theo nhịp viết hay nó đã có, tròn trịa, nguyên con, ở trong đầu cô"
Ngay cả khi tròn trịa, như bạn nghĩ, thì sau đó, cũng chẳng như vậy được: Cho dù bạn có, một ý nghĩ khá chính xác, về cấu trúc mà bạn muốn sử dụng, cho dù bạn có tất cả những gì mà bạn muốn làm bật ra, thì rút cục, cũng chẳng như bạn tính trước! Về phần tôi, tuy đã dàn dựng nhiều chương sách, tôi nhận thấy, chẳng thể nào theo đúng chương trình đề ra. Nhưng điều mà tôi quan tâm, thì đã hoàn tất, lúc này, hay lúc nọ, bằng cách thêm thắt vô, chen vô. Sau cùng, có quá nhiều điều biến mất, so với những gì xuất hiện. Tôi có quá nhiều xen, chạy ro ro ở trong đầu, nhưng chúng hoàn chỉnh quá, tinh xảo quá. Chúng, đúng ra, là phải được đề xuất, giả dụ, thay vì có sẵn ở trong đầu, quá tinh xảo, quá ngon cơm. Từ đó, cái công đoạn có tên là “sabrage” [làm sạch, gỡ bỏ những sợi lông bám trên một tấm thảm], là quan trọng. Nhưng, một cuốn sách, đâu phải đầu hôm sớm mai mà có được, vả chăng, tôi lại có, cả một đống những ấn bản cũ, những lúc bí, lôi ra, và chúng đỡ đần cho tôi rất nhiều. Khởi đi khởi lạ, từ những địa bàn như thế, cứ thế xào đi xào lại, từ cái có ngày nào, ra cái tôi bây giờ. Thì cũng có những lúc khập khà khập khễnh, nồi này úp vung nọ, những cũng có những lúc thật là thích thú, thật là tuyệt vời, phải thống nhất tất cả, làm thành một.
Cô là phụ tá tổng biên tập tạp chí Văn Học, bằng cách nào, cô đi, từ báo qua văn"
Thì phải loại không biết cơ man nào là thói quen. Dân làm báo thường dùng một số mánh, cốt sao viết cho nhanh. Rõ ràng là, trong một cuốn sách, luận lý tạm thời, và luận lý nền tảng, hai thứ luận lý này hoàn toàn khác nhau. Phải thao luyện rất nhiều, giữa hai địa hạt, văn và báo, chúng, cùng lúc, tuy gần gụi nhưng thật khác xa nhau, nhiều lúc muốn khùng. Đây là công việc rèn luyện, mài dũa ngòi viết, nhưng, thay vì sửa lỗi, thì sửa tật. Vì đã viết nhiều bản thảo trước đó, thành thử vấn nạn này không phải là một thách đố đối với tôi. Đây là một vấn đề về tương quan môi trường, theo tôi: không phải đọc cùng một cách, không phải với những người thích bạn, cũng không phải với những người không thích bạn.
Sự kiện là ký giả, có phải là một lợi thế, khi xuất bản quyển tiểu thuyết đầu tiên"
Hiện nay, là ký giả không lợi cho tôi. Chẳng hạn năm nay, do luật đạo đức nghề nghiệp, một vài tờ báo quyết định, không cổ động một quyển sách nào của ký giả, gà nhà hay không gà nhà, để sự chọn lựa của họ ở bên trên tất cả mọi nghi ngờ, nhưng tôi có cảm tưởng, không chừng, họ đẩy sự việc tới cực điểm ngược. Nhưng chẳng sao, mà cũng ngược đời, tôi nhận được sự hỗ trợ của những người tôi chẳng hề quen biết, hoặc ở các môi trường không liên quan gì đến phê bình văn học – các tiệm sách, các hiệp hội.
Cô nghĩ gì về mùa tựu trường văn học năm nay"
Chung chung mùa tựu trường văn học lúc nào cũng có những tác giả mình thích thú gặp lại nhưng tôi chưa khám phá một tác phẩm nào lớn. Tôi thấy quyển của Charif Majdalani, 'Caravansérail', viết hay và soạn thảo cực kỳ công phu. Tôi cũng ngạc nhiên với L'Année de la pensée magique' của Joan Didion, một tác giả lớn chưa được biết nhiều, hoặc quyển La Perte en héritage của Kiran Desai. Nhưng tôi chưa thấy một quyển sách nào gây biến cố, trừ quyển mà ai cũng đoán nó sẽ gây biến cố là quyển Yasmina Reza viết về Nicolas Sarkozy, hay quyển của tác giả Eric Reinhardt, các nhà phê bình nói rất nhiều – nhưng riêng tôi, tôi không hoàn toàn thích nó.
Các dự trù của cô"
Tôi đang viết chương đầu cho quyển thứ nhì. Đề tài hoàn toàn khác: câu chuyện về bịp tình và nghệ thuật. Đương nhiên không phải tự thuật nhưng nó lại dựa trên những sự kiện có thật: một câu chuyện làm trò cười trong thế giới nhạc cổ điển năm 2007. Nhà xuất bản Actes Sud cũng đề nghị tôi gom lại một tuyển tập các câu chuyện cổ tích Việt Nam, tôi sẽ làm.
Minh Trần Huy
Phỏng vấn do Claire Simon thực hiện cho Evene.fr – 08-2007
Felix Trần dịch.
Gửi ý kiến của bạn
