Tin sôi nổi nhất trong mấy ngày qua, nhất là bắt đầu từ Thứ Sáu, 25 Tháng Năm, là tin Tòa Bạch Ốc đã có thư mời một số nhà tranh đấu đến Washington để gặp Tổng Thống George W. Bush và bàn về vấn đề dân chủ nhân quyền cho Việt Nam. Trong thư mời gửi cho ông Lê Minh Nguyên, bà Pat Davis thuộc văn phòng Dân Chủ và Nhân Quyền trong Hội Đồng An Ninh Quốc gia (NSC) có nhắc đến sự lớn mạnh của phong trào dân chủ ở trong nước, đặc biệt là sự xuất hiện của Khối 8406 và Liên Minh Dân Chủ Nhân Quyền Việt Nam. Bà còn cho biết là những vị được mời sẽ gặp trực tiếp Tổng Thống chứ không phải chỉ là gặp các nhân viên trong Tòa Bạch Ốc.
Bốn vị được mời và đã đáp lời mời là: ông Lê Minh Nguyên, chủ tịch Mạng Lưới Nhân Quyền Việt Nam; ông Đỗ Thành Công, chủ tịch Đảng Dân Chủ Nhân Dân; BS. Nguyễn Quốc Quân, chủ tịch Phong Trào Quốc Tế Yểm Trợ Cao Trào Nhân Bản; và ông Đỗ Hoàng Điềm, chủ tịch Đảng Việt Tân. Ngoài ra, cũng ngày 25 Tháng Năm, ông Eliot Abrahms, chủ nhiệm văn phòng Dân Chủ và Nhân Quyền trong NSC, đã có thư cho kỹ sư Phương Nam Đỗ Nam Hải ở Sài Gòn mời ông Hải tham gia vào trong cuộc gặp gỡ với Tổng Thống Mỹ qua một cuộc điện đàm.
Như vậy, đây là một cuộc gặp gỡ mà ông Bush nhắm được trao đổi thực sự với một số tổ chức hay lực lượng chính trị hiện đang hoạt động ở trong nước chứ không phải chỉ là với cộng đồng các nơi hay những tiếng nói cá lẻ trong phong trào dân chủ đang phát triển mạnh ở Việt Nam.
Họp trong Phòng Bầu Dục
Tuy có được thông báo là sẽ gặp tổng thống, đại diện các lực lượng chính trị Việt Nam khá ngỡ ngàng một cách thích thú khi được đưa vào Văn Phòng Bầu Dục, tức phòng làm việc chính thức của Tổng Thống Bush trong Tòa Bạch Ốc. Một ngạc nhiên nữa mà ông Bush dành cho phái đoàn là bên cạnh ông lại có cả Phó Tổng Thống Dick Cheney, rồi ông Stephen Hadley, chủ nhiệm Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, và ông John Bolton, chánh văn phòng Phủ Tổng Thống, nghĩa là những người thân cận và có quyền lực nhất trong Tòa Bạch Ốc. Đối diện họ là bốn vị nói trên, các ông Lê Minh Nguyên, Đỗ Thành Công, Nguyễn Quốc Quân và Đỗ Hoàng Điềm, ngồi thành một vòng trong. Ở vòng ngoài là một số nhân viên phần lớn thuộc Hội Đồng ANQG, có mặt để ghi chép.
Mở đầu ông Bush chào đón phái đoàn và tuyên bố: “Tôi muốn gặp quý vị để trao đổi về tình hình dân chủ ở Việt Nam. Tôi muốn được biết sự đánh giá của quý vị về tiến trình dân chủ hóa đó. Và cuối cùng là nước Mỹ có thể làm gì để thúc đẩy tiến trình đó"”
Những câu hỏi ngắn gọn của ông Bush đã được các diễn giả Việt Nam thay phiên nhau trả lời tuy đã có một sự thỏa thuận trước là chỉ nhấn mạnh vào một số điểm chính yếu mà không nói dông dài hay nghịch nhau. Do vậy mà ê kíp Tòa Bạch Ốc cũng được nghe một sự thống nhất tư tưởng khá căn bản giữa các nhà tranh đấu Việt Nam có mặt, tựu trung là mấy đòi hỏi như:
1. Đặt Việt Nam cộng sản trở lại trong danh sách CPC (Countries of Particular Concern, tức danh sách các quốc gia cần quan tâm đặc biệt vì thiếu tự do tôn giáo).
2. Đòi thả hết các tù nhân chính trị hay các nhà tù nhân lương tâm, đặc biệt là những tên tuổi như: Linh mục Nguyễn Văn Lý, nhà báo Nguyễn Vũ Bình, hai luật sư về nhân quyền Nguyễn Văn Đài và Lê Thị Công Nhân, và cuối cùng là ông Lê Quốc Quân, một luật sư vừa đi tu nghiệp ở Mỹ về dưới sự bảo trợ của National Endowment for Democracy thì bị bắt, không biết tội gì.
3. Để cho Việt Nam có thể phục hồi dân chủ đích thực, phải đòi tự do ngôn luận và tự do báo chí là hai cái tự do căn bản để người dân có thể bàn bạc chuyện nước và không sợ phát biểu ý kiến của mình. Ngoài ra mỗi vị trong phái đoàn Việt Nam cũng còn kèm theo lời phát biểu của mình một bản tuyên bố liệt kê thêm vài yêu cầu riêng liên hệ đến thế đứng hay tổ chức của mình. Như bản tuyên bố của Mạng Lưới Nhân Quyền có kèm theo một danh sách cả mấy trăm người tù chính trị hiện đang nằm trong các trại tù của Cộng Sản trên khắp nước. Hay lá thư gửi ông Bush của Liên Minh Dân Chủ Nhân Quyền Việt Nam nhắc đến những yêu cầu khác như cộng sản Việt Nam phải tôn trọng những định chế xã hội đã có sẵn như Giáo Hội Phật Giáo Thống Nhất hoặc yêu cầu buộc cộng sản Việt Nam phải tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để xem 84 triệu dân trong nước có muốn duy trì chế độ cộng sản chuyên chính hay không. Cũng có người như ông Đỗ Hoàng Điềm, đại diện cho Việt Tân, thì nhấn mạnh đến nhu cầu xây dựng xã hội dân sự để có một nền dân chủ bền vững.
Tưởng cũng cần biết là trước khi ngồi xuống bàn chuyện, đoàn báo chí truyền thông của Tòa Bạch Ốc (White House Press Corps) được mời vào một lúc để chụp hình phái đoàn VN trò chuyện với tổng thống và phó tổng thống. Và cuối buổi nói chuyện, ông Bush đã dành giờ để chụp riêng với từng người trong phái đoàn VN.
Ý nghĩa tượng-trưng
Hãy tạm gác sang bên nội dung và chi tiết của cuộc trao đổi, nhiều quan sát viên cho rằng những yếu tố như sau không thể bỏ qua: Đây là lần đầu tiên mà một phái đoàn trong cộng đồng người Mỹ gốc Việt được chính thức mời vào ngồi họp trong Phòng Bầu dục, tức phòng làm việc chính thức của Tổng Thống Mỹ.
Cũng lần đầu tiên tổng thống có phó tổng thống và hai phụ tá cao cấp nhất trong Tòa Bạch Ốc bên cạnh đủ nói lên tầm quan trọng của buổi họp.
Việc cho báo chí truyền thông vào chụp ngay từ đầu cho thấy là Tòa Bạch Ốc đặt nặng cuộc gặp gỡ này, kịp thời để cho hình lên báo ngày hôm sau.
Đã có lúc có người lo là phía Mỹ chỉ muốn tỏ chút thiện chí là nghe phía người Việt quốc gia để lấy lòng bà con ta song vẫn tiếp tục con đường đi chơi với Hà Nội. Song, ai cũng trông ra là nếu thế thì họ chỉ cần cho một vài nhân viên không cao cấp lắm nghe lấy lệ rồi ghi ghi chép chép cho có vẻ mà thôi.
Thành thử sự đánh giá của phái đoàn khi ở Tòa Bạch Ốc ra đều cho là tích cực. Ông Bush không chỉ hỏi chiếu lệ, những câu hỏi của ông tỏ vẻ ông rất quan tâm. Như khi ông thấy ai cũng khuyến cáo đưa cộng sản Việt Nam trở lại trong danh sách CPC, vì ông không nắm rõ vấn đề nên quay sang phụ tá của ông và hỏi: “How so"” (“Vì sao mà phải làm vậy"”) Và ông được nhân viên của ông trả lời là trong thời gian qua, quả là có những triệu chứng rất đáng ngại về vấn đề tự do tôn giáo. “Đó là lý do chúng ta đang nghiên cứu thêm để đưa ra những khuyến cáo,” người nhân viên trả lời.
Sự trao đổi, theo nhận xét của người có mặt, tỏ ra rất cởi mở, không câu nệ và khá thoải mái. Có rất nhiều “give and take,” nghĩa là người này nói, người kia trả lời, chứ không phải tất cả là một chiều.
Bằng cách đi một đường ngoạn mục như thế này, có thể ông Bush đã dụng tâm muốn cho Hà Nội thấy là không thể tách rời được chính quyền Mỹ ra với cộng đồng người Mỹ gốc Việt. Nói như Thượng Nghị Sĩ Jim Webb (Dân Chủ, tiểu bang Virginia) đã chia sẻ với ông Phạm Gia Khiêm, phó thủ tướng kiêm Bộ Trưởng Bộ Ngoại Giao của Hà Nội, khi ông Khiêm đi qua Mỹ hôm 15 Tháng Ba, thì trong bang giao Mỹ-Việt, Hà Nội đừng nên nghĩ là chỉ có một bên là Hà Nội và bên kia là Washington. Theo ông Webb, cuộc bang giao đó là một thế tam giác, và một góc của tam giác đó là gần 2 triệu người Việt mà giờ đây mang quốc tịch Hoa Kỳ.
Cũng tựa như ông Dân Biểu Frank Wolf (Cộng Hòa, Bắc Virginia) viết cho bà Ngoại Trưởng Condoleezza Rice hôm 18 Tháng Tư: “Cuối cùng, tôi nghĩ là cộng đồng người Mỹ gốc Việt phải được đem vào trong mọi cuộc đối thoại tương lai với các quan chức của Hoa Kỳ. Họ biết lịch sử, văn hóa và các giá trị Việt Nam. Họ cũng đã nghiên cứu tường tận lịch sử và các chiến thuật của người Cộng Sản, cũng như những thói quen của chính quyền cộng sản ở bàn hội nghị thương thuyết. Tôi thành thực tin rằng sự tiếp cận của ta về các vấn đề này cũng như các khía cạnh khác trong chính sách ngoại giao của ta (đối với Việt Nam) cần phải được soi sáng bởi lịch sử Việt Nam, và cộng đồng người Mỹ gốc Việt là một tài nguyên vĩ đại trong chuyện này.”
Bằng việc mời một phái đoàn Việt Nam vào Tòa Bạch Ốc để trực diện bàn thảo với ông, Tổng Thống Bush muốn chứng minh là những lời khuyến cáo trên đây không bị lãng quên hay rơi vào những tai điếc. Ngược lại, tiếng nói của người Việt hải ngoại và nhất là của người Mỹ gốc Việt và của các thành phần dân chủ trong nước, đang được Hoa Kỳ lắng nghe ngay ở những cấp cao nhất của siêu cường số 1 của thế giới ngày hôm nay.
Gửi ý kiến của bạn
