Thế giới tiết kiệm thay cho Mỹ
Muốn có câu trả lời, chúng ta phải ra khỏi thị trường gia cư, ra khỏi khuôn khổ Hoa Kỳ, và nhìn qua các thị trường khác.
Năm 1998, Đông Á bị khủng hoảng kinh tế sau vụ khủng hoảng hối đoái tại Thái Lan đầu tháng Bảy năm 1997 vì Bangkok phải phá giá đồng Bath của họ. Thời ấy, kinh tế Nhật cũng bị suy thoái sau vu bể bóng đầu tư năm 1990, và Nhật còn bị nạn giảm phát deflation nên không thể cứu được các nền kinh tế kia và đồng Yen Nhật tuột dốc thê thảm. Các nước đều phá giá đồng bạc để thủ thân và khủng hoảng lây lan càng nặng.
Tháng Sáu năm 1998, bộ Ngân khố thời ông Bill Clinton làm Tổng thống mới ngợi khen vệc Bắc Kinh giàng giá đồng nhân dân tệ vào tiền Mỹ theo một hối suất cố định chứ không phá giá (giảm hối suất). Ngợi khen vì nhờ vậy mà ổn định được những giao động quá lớn tại Đông Á (và dội về Mỹ).
Rút kinh nghiệm từ vụ khủng hoảng, và chỉ được IMF cấp cứu với điều kiện thắt họng (khiến chính quyền Suharto bị đổ tại Indonesia) các nước Đông Á đều ra sức xuất cảng thu về ngoại tệ để phòng thân. Từ số không vì vụ khủng hoảng 1997, ngày nay dự trữ ngoại tệ của Thái đã vượt quá 73 tỷ Mỹ kim. Của Trung Quốc là 1.300 tỷ Mỹ kim.
Tiền ấy họ đầu tư ngược về Mỹ bằng cách mua công khố phiếu.
Nghĩa là sau vụ khủng hoảng, các nước Đông Á thắt lưng buộc bụng để xuất cảng cho rẻ cho nhiều (chủ yếu là nhờ thị trường Mỹ ) và thu về ngoại tệ cũng lại đầu tư vào thị trường Mỹ. Cho nên, lãi suất dài hạn tại Hoa Kỳ không tăng dù ngân hàng trung ương Mỹ đã 17 lần nâng lãi suất ngắn hạn. Các nước đã dồn tiếp kiệm của mình cho Mỹ xài!
Tức là nếu nhìn ra khỏi nước Mỹ thì ngoài yếu tố giảm lãi suất (rồi thuế suất, tức là tô suất thuế), kinh tế Hoa Kỳ còn hưởng thêm một lực đẩy khác là tiền tiết kiệm của các nước trên thế giới đã chảy vào thị trường Mỹ vì mặc dù kinh tế Mỹ suy trầm nhẹ, thất nghiệp chưa giảm mạnh, thị trường Mỹ vẫn an toàn hơn cả và doanh trường Mỹ vẫn kiếm ra lợi nhuận. Tư bản nước ngoài tràn vào Mỹ, mua công khố phiếu (trái phiếu của nhà nước) hay trái phiếu (của tư doanh) khiến lãi suất trái phiếu (phân lời của các tờ giấy nợ) cũng giảm. Đấy là lãi suất dài hạn, lên hay xuống là do quy luật cung cầu chứ không do ngân hàng trung ương Mỹ quyết định.
Lãi suất ấy cũng khiến lãi suất địa ốc (mortgage rate) giảm theo, việc vay tiền mua nhà trở thành rẻ hơn. Đồng thời, vì vụ bể bóng đầu tư loại "cao kỹ" trong các năm 2000-2001, giới đầu tư rút tiền khỏi thị trường cổ phiếu mua bất động sản. Trái bóng bị xì bên chứng khoán đã căng phồng bên địa ốc. Nhiều người bèn bước vào lãnh vực địa ốc, làm realtors mua bán nhà cửa mà quên hẳn những thua lỗ của thị trường này đúng 10 năm về trước.
Yếu tố quốc tế ấy mới giải thích vì sao ngân hàng trung ương Hoa Kỳ đã tăng lãi suất 17 lần để làm trái bóng địa ốc xì ra thật chậm mà nó vẫn căng, và đến nay mới dẫn tới rủi ro bể nặng. Nghĩa là trong khi Ủy ban FOMC khoá vòi nước chầm chậm thì tiền tiết kiệm tư bên ngoài vẫn dồn về Mỹ. Cho đến hồi báo động vì nạn subprime.
Gửi ý kiến của bạn
