Việc tổng thống Mỹ tái đăc cử chọn lựa người cho nội các mới, việc nhân viên chánh phủ kẻ đi người ở, những việc đó là chuyện rất bình thường. Thế cho nên, còn gần hai tháng nữa TT Bush mới đến nhiệm kỳ 2, mà nội các chánh quyền Bush nhiệm kỳ 1 đã có 6 người xin rút lui. Phần vì thủ tục truyền thống. Aét không phải do bất mãn. Mà phần lớn do có thể một số bộ trưởng tự động rút lui vì làm lâu cảm thấy đến lúc phải nghỉ ngơi hay muốn tạo bầu không khí mới để TT Bush dễ quyết định đường lối chánh sách mà nhân dân muốn qua ủy nhiệm rất cao trong cuộc bầu cử vừa rồi. Có tin TT Bush cho mời thêm một nhân vật Dân Chủ thứ hai tham gia nội các, đó là TNS Ben Nelson ( Dân chủ, TB Nebraska ) và tiếp tục lưu giữ Bộ Trưởng Giao Thông cũng thuộc Đảng Dân Chủ đã được mời từ nhiệm kỳ 1. TT Bush cũng đã -- dĩ nhiên và rất dễ -- kiếm được người thay thế. Nhưng gây chú ý nhứt là việc TT Bush chọn Bà Cố vấn An ninh Quốc gia Condoleeza Rice trong nhiệm kỳ 1 thay thế Ô. Collin Powell xin hồi hưu trong chức vụ Bộ Trưởng Ngoại giao kiêm Ngoại Trưởng Hiệp Chũng Quốc Hoa kỳ.
Chú ý không phải vì Bà Rice là người phụ nữ, da màu, thân cận với TT Bush. Vì gần đây đã có Bà Aubright là nữ lưu, Ô. Powell là thành phần thiểu số, và trong quá khứ biết bao người thân tình với các tổng thống khác được cử làm Bộ Trưởng Ngoại giao Mỹ. Chú ý chánh yếu vì việc chỉ định ngoại trưởng là một dấu chỉ có thể dùng để ước đoán được đường lối ngoại giao của vị tân tổng thống. Từ sau thất vọng với sự thất cử của TNS Kerry, người chủ trương đường lối ngoại giao đa phương với khẩu hiệu "Trắc nghiệm Thế giới", và sư thắng cử của TT Bush với khẩu hiệu "Tiên hạ thủ vi cường", nhiều nước trên thế giới, nhứt là Aâu châu, đặc biệt là Pháp và Đức, đã chờ đợi dấu chỉ này. Một dấu chỉ tuy không rạch ròi lắm nhưng ít ra cũng có thể ước đoán được liệu TT Bush có chuyển hướng sang con đường ngoại giao đa phương hay không trong nhiệm kỳ mới.
Nhưng quá khứ chánh trị đăc biệt của Bà Rice, làm cho dấu chỉ đó chẳng những chưa đủ rõ ràng, mà có thể dẫn đến những lầm lẩn trong ước đoán. Thực sự, Bà Rice trong nhiệm kỳ đầu của TT Bush là một cố vấn an ninh chánh trị gần gũi nhứt với TT Bush, gần gũi từ khi chưa đắc cử, đến khi đắc cử, và suốt 4 năm làm tổng thống nhiều sóng gió của Oâng. Đường lối làm việc của Bà không đại diện cho một khuynh hướng này hay khuynh hướng nọ. Rất khó gán cho bà một nhãn hiệu này hay khác. Làm việc chung với nhóm Tân Bảo Thủ xung quanh TT Bush, nhưng Bà Rice là một người Cấp tiến chống độc tài toàn diện. Cũng không thể liệt Bà vào một trường phái chánh trị nào trong ngoại giao, chủ trương đơn phương hay đa phương. Thành công của Bà Rice dựa trên suy tư dựa vào thực tiễn, hành động thiết thực và kiên trì, hơn là suy tưởng triết lý, lý thuyết, ý thức hệ trừu tượng. Là một người thuộc giới đại học, Bà nghiên cứu chuyên sâu về thế giới Cộng sản, đặc biệt là Liên xô. Kiến thức và kinh nghiệm đó giúp cho Bà ý thức rõ hiên tượng độc tài toàn diện Cộng sản đang có khuynh hướng chuyển vào thế giới Hồi giáo duy căn, cực đoan. Bà là ngườøi đã học hỏi được nhiều kinh nghiệm của những đồng nhiệm đi trước khi làm việc trong Hội đồng An ninh Quốc gia của TT Bush Cha, trong cái bóng che của Tướng Bernt Scwcroft, là một người thân của Kissinger, một tín đồ của chủ nghĩa " thực tiễn".Trong cuộc tranh cử tổng thống năm 2.000, chính Bà Rice đã đề nghị ứng cử viên Bush chuyển hướng 180 độ đối với quan niệm, sách lược ngoại giao của TT Clinton. Ô. Clinton là theo đường lối tránh xung đột võ trang ở ngoại quốc khi an ninh Mỹ không lâm nguy trực tiếp, mà chỉ be bờ bằng cách đem quân đi gìn giữ hoà bình với quốc tế. Trái lại đường lối ngoại giao của Bà Rice đề nghi với TT Bush tích cực, tiến công; Mỹ cần đem tự do, dân chủ đến giúp cho một số nước trong vùng xung yếu, quan trọng đối với quyền lợi Mỹ.. Nhưng trong suốt 4 năm làm việc với TT Bush, niềm tin của TT Bush đã ảnh hưởng Bà nhiều hơn Bà ảnh hưởng vào quyết định của TT Bush.Sau cuộc khủng bố 911, Bà cùng TT Bush tin Iraq sẽ là niềm cảm hứng dân chủ cho Trung Đông.
Sau khi hy vọng chủ trương ngoại giao đa phương của TNS Kerry trở thành thất vọng cùng với sự thất cử của TNS Kerry, nhiều người ở Aâu châu nóng lòng chờ xem TT Bush chỉ định ai lo về ngoại giao cho Mỹ. Viện Apen và Viện Nghiên cứu về An ninh của Liên Aâu tổ chức cuộc hội thảo. Đề tài chánh là liệu chánh quyền Bush tiếp tục đường lối ngoại giao đơn phương của nhiệm kỳ 1 hay chuyển hướng sang đường lối đa phương trong nhiêm kỳ 2. Đại đa số nhận định đường lối ngoại giao Mỹ 4 năm tớùi của TT Bush sẽ cứng rắn hơn vì thông điệp của nhân dân Mỹ quá rõ, không nhân nhượng quân khủng bố. Đa số cử tri và các tiểu bang muốn Mỹ phải dựa vào sức mình là chính, không đặt an ninh và quyềøn lợi Mỹ vào những cuộc thảo luận dài lê thê của các nước trong Hội đồng Bảo An Liên hiệp Quốc. Nhưng bên cạnh đó, theo nhận đinh của cuộc hội thảo ở Aâu châu, Mỹ cũng sẽ đa phương trong ngoại giao để giải qyết vấn đề Iraq, Do Thái Palestine hầu giảm nhẹ cho gánh nặng ngân sách Mỹ đang khiếm hụt. Nói gọn , đối với vấn đề an ninh Mỹ, Mỹ sẽ mạnh dạn, nếu cần sẽ đơn phương quyết đinh. Còn đối vấn đề thế giới Mỹ sẽ uyển chuyển hơn, sẽ gần gũi hơn với Aâu châu, nhưng Mỹ không thay đổi tân gốc đường lối ngoại giao của 4 năm trước. Và trong nhiệm kỳ 2, TT Bush sẽ chuyển thắng lợi ngoại giao đơn phương để lãnh đạo ngoại giao đa phương. Và người thích hợp trong vai trò đó, vừa sữ dụng đưọc bàn tay sắt vừa sữ dụng đưọc bàn tay nhung một cách kiển nhẫn và thiết thực, là Bà Rice.
Còn người dân Việt trong ngoài nước mừng việc Bà Rice đưọc chọn lựa điều hành ngành ngoại giao của Mỹ. Dù vấn đề VN chua phải là là vấn đề ưu tiên cao trong những việc phải làm ngay của TT Bush, kiến thức, kinh nghiệm về CS của Bà Rice sẽ là một thuận lợi cho cuộc đấu tranh cho Nhân Quyền VN. Nhân Quyền VN trong nhiệm kỳ đầu của TT Bush đã là một trở ngại khá lớn cho tình hình bang giao, giao thương giữa Washington và Hà nội, bất lợi thuộc về CS. Quyêt định đặt CS Hà nội vào 1 trong 8 nước đàn áp tôn giáo cần phải quan tâm đặc biệt của chánh quyền Bush nhiệm kỳ 1 có nhiều hy vọng được "quan tâm đặc biệt" hơn. CS Hà nội khó mà con măùt một Bộ Trưởng Ngoại giao am tường sâu sắc CS như Bà Rice . Nói tóm lại, với 4 năm tới của TT Bush và với việc Bà Rice lên nắm ngành ngoại giao Mỹ, tiến trình dân chủ hoá VN sẽ có nhiều thuận lợi hơn cho người dân và các tôn giáo ở Việt Nam. Và đó là thời gian khó khăn và bất lợi cho chế độ CS Hà nội.
Gửi ý kiến của bạn
