Kính thưa quý độc giả, bà con, khi xây một căn nhà, khi sửa một chiếc xe, một tủ lạnh, chúng ta đều mong tìm được một người thầu lương tâm, một người thợ giỏi. Nhưng nhà cửa, xe cộ, máy móc đều là vật ngoại thân, không thể so với sức khỏe và tính mạng của chính ta. Thông thường thì mỗi bệnh nhân cảm thấy hợp với một bác sĩ, hay thích một vài vị bác sĩ. Song nếu như quý vị chưa chọn một bác sĩ gia đình thì làm sao chọn được một vị lương y để phó thác sức khỏe của mình"
Kính thưa quý vị, trước hết, xin quý vị cùng đi một vòng với Hoàng Nguyên để xem các bác sĩ được đào tạo như thế nào và làm sao mà chẩn bệnh bệnh nhân.
Lương y cần HỎI, HỎI và HỎI
Thí dụ một bệnh nhân vào phòng mạch, than bị nhức đầu. Việc đầu tiên để chữa một triệu chứng, một căn bệnh tận gốc là tìm hiểu nguyên nhân. Nhức đầu có thể do nguyên nhân tâm lý, vì căng thẳng tinh thần mà ra, có thể do bị cảm nhiễm siêu khuẩn, đến viêm mạch máu, viêm xoang, đau hàm, bướu não, ung thư óc, hay do nguyên nhân cấp tính gây tử vong nhanh chóng như viêm màng óc. Chắc có lẽ có vài chục nguyên nhân gây nhức đầu.
Muốn biết chứng nhức đầu của bệnh nhân do căn nguyên nào gây ra, ắt vị lương y cần hỏi ít nhất 10 câu hỏi. Thí dụ như nhức đầu như thế nào, nhức "bưng bưng", nhịp nhịp thì có lẽ căn nguyên liên quan đến mạch máu. Nhức lúc nào, nếu nhức lúc ban trưa đến chiều thì có thể do stress, mà nhức lúc đang ngủ, giật mình thức dậy thì phải nghĩ đến bướu trong não. Nhức ở đâu, nhức phía trước mặt và cơn nhức đều đặn kèm theo nghẹt mũi thì có thể do viêm xoang, nhức phía sau gáy và cần cổ thì có thể vì căng thẳng hay bệnh lý nằm ở xương cổ, nhức một bên mặt và nhói thấu xương thì bệnh lý có thể nằm ở dây thần kinh trung ương số năm. Rồi trước lúc nhức đầu quý vị làm gì, thí dụ như ăn chocolat có thể kích thích loại nhức đầu gọi là migraine, xem báo mà bị nhức đầu thì có thể liên quan đến thị giác. Trong lúc nhức đầu mà bị buồn nôn, mờ mắt, sốt cao vân vân đều có ý nghĩa khác nhau.
Thưa quý vị, không chỉ là nhức đầu, mà với bất cứ một triệu chứng nào người lương y đều cần phải biết nó ra sao, thường xuất hiện lúc nào, bao lâu thì có triệu chứng một lần, mỗi lần kéo dài bao lâu, đi kèm với những triệu chứng nào khác, việc gì làm triệu chứng thuyên giảm, việc gì làm triệu chứng nặng hơn vân vân... Lắm khi hỏi cả chục câu hỏi rồi mà vẫn chưa thể kết luận được, vì phần hỏi bệnh này chỉ chiếm đến 85% căn cứ để định bệnh. Như vậy, nếu không hỏi câu nào, hay chỉ hỏi một hai câu mà BS có thể cho thuốc chữa bệnh liền, thì một là quý vị đã gặp "thần y", hai là quý chưa gặp được một lương y.
Tiếp theo là phần khám bệnh. Phần này chiếm trọng lượng từ 15% đến 25% của việc định bệnh.
Thử nghiệm không thể thay thế HỎI, HỎI và HỎI
Thế nhưng, kính thưa quý vị, có rất nhiều bệnh nhân khi gặp BS thì yêu cầu ngay việc thử máu, hay chụp CT scan. Và không ít khi, bệnh nhân được chìu ý ngay lập tức. Trên đại đa số trường hợp, thử nghiệm chỉ có giá trị xác định điều BS nghi ngờ, hay loại trừ một vài bệnh lý. Riêng trong trường hợp thử máu tổng quát, thì thường không có ích lợi bao nhiêu cho việc định bệnh.
Thử máu tổng quát cho ta biết được gì" Thưa quý vị, thử máu tổng quát cho ta biết số lượng tế bào máu, công năng của thận và gan, lượng chất điện ly (chất khoáng), chất đường, mỡ, đạm sắt, vôi. Thử máu tổng quát có thể loại được ung thư máu, thiếu máu, viên gan, suy thận, thiếu hay dư chất sắt, chất vôi, vân vân, nhưng không hề cho chúng ta biết có bị lao phổ, có bị bướu óc, ung thư ruột, ung thư vú, ung thư tử cung, suy tim, hiểm nguy của bệnh nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não và đại đa số các bệnh hiểm nghèo khác, đặc biệt, rất ít khi thử máu tổng quát giúp BS định được nguyên nhân của chứng nhức đầu hay chóng mặt. Nói đến thử máu thì có đến năm, bảy trăm loại thử, và nếu muốn thử cho hết, thì e là ta không đủ máu và bộ y tế không đủ tiền để làm. Mà, cho dù có thử máu hết đi nữa, rất nhiều căn bệnh vẫn không lòi ra. Do đó, ngành y khoa còn có thử đờm, thử da, chụp qua tuyến X, siêu âm, CT scan, MRI, và nhiều loại thử nghiệm đặc biệt khác.
Cho nên, thưa quý vị, nếu một bệnh nhân ngồi vào phòng mạch, yêu cầu một thử nghiệm mà bác sĩ lập tức chìu ý, thì chưa hẳn vị y sĩ đó là một lương y.
Xin đơn cử một vài ví dụ. Đa số đồng hương bệnh nhân khi vào phòng mạch, ngồi xuống thì yêu cầu: "Bác sĩ làm ơn đo máu (đo áp huyết) cho tôi đi bác sĩ, lúc này bị nhức đầu hoài".
Vị bác sĩ có thể vui vẻ làm theo yêu cầu này. Thưa quý vị, cho dù áp huyết của bệnh nhân ấy có bất thường, cao hay thấp, thì 99% cũng không phải là nguyên nhân gây ra chứng nhức đầu của bệnh nhân. Đơn giản là vì áp huyết rất hiếm khi là nguyên nhân của bệnh nhức đầu, tuyệt đại đa số bệnh cao áp huyết không hề gây ra triệu chứng nào cả. Thế nhưng người ta vẫn tương truyền cao áp huyết là nhức đầu, và rất nhiều người, đôi khi cả bác sĩ, cũng tin như vậy. Do đó, nếu vị BS làm theo lời bệnh nhân thì có thể bệnh nhân hài lòng, song căn nguyên của chứng nhức đầu đã không được tìm hiểu tường tận, nếu không muốn nói là chưa tìm hiểu gì cả. Điều bác sĩ cần làm, ngoài việc đo áp huyết là HỎI, HỎI và HỎI, hỏi những câu hỏi liên quan đến triệu chúng của bệnh nhân.
Giúp BS để BS giúp mình: KHAI, KHAI và KHAI!
Vậy bệnh nhân phải làm sao để tự giúp mình bằng cách giúp bác sĩ định bệnh cho chính xác" Thưa quý vị, điều bệnh nhân cần làm là KHAI BỆNH, KHAI BỆNH và KHAI BỆNH. Quý vị không cần yêu cầu bác sĩ làm điều gì cả, vì khám cách nào, cần thử nghiệm gì là bổn phận của BS, mà quý vị chỉ khai bệnh. Khai bệnh là nói cho rõ những triệu chứng mình cảm thấy, như đau nhức, buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi, mất ăn, mất ngủ, xuống cân vân vân và nói luôn những điều mình lo lắng, như sợ bị bệnh gì hay vừa đi ngoại quốc về không biết có bị lây bệnh gì hay không.
Cuối cùng, hiểu rõ nguyên nhân của bệnh trạng sẽ giúp bệnh nhân an tâm hơn, cho nên, sau khi đã khai bệnh và được khám bệnh, quý vị nên hỏi bác sĩ về nguyên nhân hay căn bệnh của mình. Các bác sĩ đều được truyền dạy rằng phải giải thích căn bệnh cho bệnh nhân, chỉ dẫn cách trị liệu và phòng bệnh.
Kính thưa quý vị, dài dòng nãy giờ chúng ta đã đi khá xa, xin trở lại câu hỏi ban đầu là làm sao biết được vị bác sĩ nào là lương y, là bác sĩ có lương tâm chức nghiệp cao, mà chọn mặt gởi vàng. Có lẽ, một cách đơn giản nhất, là quý vị thử đếm xem vị bác sĩ ấy hỏi quý vị bao nhiêu câu hỏi cho một triệu chứng. Nếu quý vị khai một triệu chứng, đau bụng chẳng hạn, mà vị bác sĩ hỏi quý vị trên năm, mười câu, như đau từ bao giờ, đau như thế nào, đau ở đâu, bao lâu đau một lần, một lần đau bao lâu, cái gì thể làm đau hơn, việc gì làm đỡ đau, những triệu chứng đi trước, trong lúc và sau khi đau,... thì quý vị có thể an tâm mà giao phó sinh mạng cho vị lương y ấy.
Hỏi, hỏi, hỏi là bác sĩ giỏi! Khai, khai, khai là bệnh nhân hay! Lần sau có đi bác sĩ, xin quý vị để ý xem vị lương y của mình có hỏi kỹ không và nhớ khai bệnh cho kỹ nhé.
Chúc quý vị mạnh khỏe và có được một bác sĩ gia đình lương y như từ mẫu.
BS Nguyễn văn Hoàng (Hoàng Nguyên)
(*) Mọi thắc mắc về y tế, quý vị có thể liên lạc trực tiếp với BS Nguyễn văn Hoàng qua email hoang4eb@yahoo.com.auhoặc qua toà soạn SGT.
Gửi ý kiến của bạn
