“Về bài viết "Chiều nay..." (1) của anh gửi, tôi nói lên mấy cảm tưởng của mình, để chia sẻ với anh. Tôi đọc bài viết hai lần, đều trên màn ảnh (chứ chưa in ra). Tôi chỉ có thể nhớ mang máng rằng điểm chính là viết về truyện Bếp Lửa của Thanh Tâm Tuyền, còn lại là những ý kiến, phát biểu, quan niệm của hàng loạt văn sĩ, phê bình gia phương Tây. Tôi rất ít biết về Thanh Tâm Tuyền, cũng chưa đọc truyện Bếp Lửa….”
Hoa Mộc Lan
Những dòng trên, là từ một thư riêng, của một người trước đây cũng kể như là một người bạn của Gấu, nhưng sau ít liên lạc, rồi thôi hẳn.
Cũng là một người từ miền nam ra đi, và cũng chủ trương giao lưu hòa giải, như trong một thư khác, ông viết, và nhân đó, trách Gấu:
Với riêng tôi, đây là tác phẩm đắc ý nhất của ông.
Được viết vào lúc cuộc chiến sắp sửa kết thúc, kết thúc cuốn tiểu thuyết bằng cái chết lãng nhách của nhân vật chính -Kiệt, một anh chàng du học trở về - quả là “hai” cái chết “hợp lý” nhất.
Hợp lý, theo nghĩa: Nhổ toẹt vào cuộc chiến thần thánh.
Hoa Mộc Lan
Những dòng trên, là từ một thư riêng, của một người trước đây cũng kể như là một người bạn của Gấu, nhưng sau ít liên lạc, rồi thôi hẳn.
Cũng là một người từ miền nam ra đi, và cũng chủ trương giao lưu hòa giải, như trong một thư khác, ông viết, và nhân đó, trách Gấu:
“Thuở mới đến..., từ một chàng trai nhà nghèo bước vào xứ giầu có và nhiều thông tin, tôi cũng đam mê nền văn minh phương Tây. Vì vậy thay vì chú tâm học [ngành chuyên môn] tôi dùng thì giờ đọc tất cả những loại sách triết, văn chương, nghệ thuật, hội họa, âm nhạc... Khi đi theo phong trào... [tôi] mới chuyển sang đọc cái khác. Vì vậy, khi không còn hoạt động gì nữa, tôi tìm lại được cái thú đã mất gần 20 năm, là nghe nhạc cổ điển, đọc sách văn chương thế giới. Và từ vài năm nay, là quay về cội nguồn, tìm hiểu phương Đông, và nhất là về đạo Phật. Dài dòng như thế là để muốn nói, tôi hiểu anh và mình có nhiều điểm khá giống nhau.
Ngoài ra, đã là bạn với nhau, anh cho phép tôi nói luôn hai ý nghĩ khác.
Thứ nhất là qua văn chương của anh, tôi thấy anh còn quá "cay cú" (hay nói theo nhà Phật, còn "quá chấp"), về cái xấu của chủ nghĩa Cộng sản. Vì vậy mà anh rất nhậy cảm với cái dở, cái xấu của nó, và cũng vì thế, nhiều khi anh thấy không trọn, không hết mà có lúc, không đúng. Anh (và cũng có nhiều người khác giống như anh) quá "độ lượng", về chế độ Sài-gòn, về người Mỹ. Tôi hy vọng là anh tiếp tục mở rộng quan hệ (.....) thì những cái chấp "vô lý" đó sẽ lần lần tự xóa đi, và anh sẽ thanh thản hơn, nhìn Hà-nội, nhìn các con người như Văn Cao, Nguyễn Tuân... với con mắt thông cảm hơn. Dù không phải là người Hà-nội, tôi rất yêu thành phố này, và rất quí nhiều bè bạn (....) mà anh có nói qua."
Thư Bạn
Trong một cuộc họp bàn tròn văn nghệ, của một tờ báo trên lưới, mà người chủ trương [tờ VHNT, PCL] có nhã ý gửi riêng cho Gấu, một đoạn, qua đó, một thành viên có phê là, thần tượng của Gấu tôi, là Thanh Tâm Tuyền, và Camus.
Thật sự mà nói, Thanh Tâm Tuyền không phải là thần tượng trong văn chương của Gấu. Nhưng về mặt đời thường, ông quả là một tấm gương để Gấu noi theo, như là một người anh, một người cố giữ cho mình có được một cuộc sống trong sạch, đạo đức. Một người cố không bẩn, trong một cuộc chiến bẩn, có thể nói như vậy. Cố giữ cho mình không bẩn, không phải bằng cách bỏ chạy cuộc chiến đó.
Nhưng - vẫn nhưng - nếu bạn ở miền nam, vào những năm tháng đó, nếu bạn tự coi mình cũng thuộc thành phần có học, trí thức, tiến bộ, có lo lắng tới những vấn đề của đất nước, những vấn đề liên quan tới văn chương… mà bạn bảo rằng, tôi không hề đọc Thanh Tâm Tuyền, thì chắc là có vấn đề ở đây.
Tôi thành thực tin rằng, những người, như ông bạn “chưa quen thân mà đã trở thành đã cũ của tôi”, tác giả những dòng trích trên, hay như NBC, họ không hề đọc Thanh Tâm Tuyền.
Nhưng họ lại ngạc nhiên, khi có người không đọc Hoàng Ngọc Hiến, Nguyễn Huệ Chi, thí dụ vậy.
Trong khi đó, Thanh Tâm Tuyền có viết, về những người bỏ chạy cuộc chiến, như họ.
Thí dụ như ở trong Một Chủ Nhật Khác.
Với riêng tôi, đây là tác phẩm đắc ý nhất của ông.
Được viết vào lúc cuộc chiến sắp sửa kết thúc, kết thúc cuốn tiểu thuyết bằng cái chết lãng nhách của nhân vật chính -Kiệt, một anh chàng du học trở về - quả là “hai” cái chết “hợp lý” nhất.
Hợp lý, theo nghĩa: Nhổ toẹt vào cuộc chiến thần thánh.
Mậu Thân và Da Cam
Vụ da cam đang nóng, nóng dây chuyền tới những vụ khác, như thảm sát Mậu Thân, mà những tài liệu từ một diễn đàn trên lưới cho thấy, không phải VC mà là CH [Cộng Hoà] gây nên. Rồi ngày nào, là vụ pháo kích vô một trường học ở Cai Lậy, cũng pháo CH, không phải hoả tiễn VC.
Nếu có chăng, là độc nhất một tấm hình, chụp một ông xã trưởng bị VC chặt đầu, rồi dùng chính cái sọ dừa, dằn bản án lên bụng tử thi, trên bìa tờ Time của Mẽo ngày nào, mà độc nhất Gấu tui còn nhớ.
Ngoài ra là… chấm hết!
Cả cuộc chiến, VC không gây một tội ác nào khác. Nếu có, là phải đợi tới sau 1975.
Chúng ta tự hỏi, liệu sau này, lịch sử sẽ phải giải thích như thế nào, về trường hợp quái dị trên đây"
Cả một dân tộc chạy ra biển cả để trốn VC, mà VC thì tốt như thế, không hề gây ra tới… “hai” tội ác.
Để giải thích trường hợp quái dị trên đây, Gấu tui đành mượn một câu, nhà văn Đức Sebald trích dẫn, trong cuốn Lịch sử tự nhiên của huỷ diệt của ông:
Cái trò liếm sạch mép là một bản năng, một phản sạ mang tính phòng ngự, ở mọi chuyên viên.
The trick of elimination is every expert’s defensive reflex.
Stanislaw Lem: Imaginary Magnitude
Nói rõ hơn, mấy ông VC rất rành về cái chuyện chùi mép này.
Chỉ tội ông tướng Loan, nghe nói, đã từng mời báo chí Mẽo tới chứng kiến ông xử một anh VC ngay tại trận tiền, những ngày Mậu Thân.
Độc giả Tin Văn đã biết về Sebald, qua bài tưởng niệm ông, khi ông qua đời sau một vụ đụng xe. Cuốn Lịch sử tự nhiên về huỷ diệt, cũng là do một sự ngạc nhiên quái dị liên quan tới Đồng Minh uýnh nhau với Nazi: Trong thời Đệ Nhị Chiến, 131 thành phố và đô thị là mục tiêu ăn bom của Đồng Minh, nhiều nơi biến thành bình địa. Sáu trăm ngàn thường dân bị chết, gấp đôi con số thương vong của Mẽo. Bẩy triệu rưởi thường dân Đức không còn nhà ở. Seabld ngạc nhiên tự hỏi, tại làm sao mà lịch sử lại vờ đi một sự kiện như thế, nhất là ở nơi ký ức văn hoá của chính nước Đức"
Trong những lời ca ngọi cuốn sách lạ kỳ của ông, có:
Hầu hết mấy ông nhà văn, ngay cả thứ ngon cơm, viết cái điều có thể viết... Thứ quá sá ngon cơm, nghĩa là thứ đại hảo hạng, viết cái không thể viết... Tôi nghĩ đến nữ thi sĩ Nga, Akhmatova, và nhà văn Ý gốc Do Thái, Primo Lévi. Nay có thêm W.G. Sebald.
Nữu Ước Thời Báo
Bí mật của nỗi ngạc nhiên đến phải cầm viết viết, và lên tiếng, của Sebald, là, ông tự thấy mình cổ lỗ sĩ, khi chọn cho mình thứ tiếng nói của lương tâm mà hầu như chẳng còn ai nhớ nữa. Đó là thứ lương tâm của một người nào đó, và người này nhớ đến sự bất công, và nói thay cho những người không còn có thể nói được nữa.
Điểm Sách Nữu Ước
Trong bài viết Không Chiến và Văn Chương, Air War and Literature, ông có giải thích về cái sự im hơi bặt tiếng, của hồi ức văn hoá Đức: Họ coi đây là một điều cấm kỵ, một vết thương, vết nhục ở trong gia đình, [a kind of taboo like a shameful family secret].
Người Việt thường tự hào về một Điện Biên Phủ trên không. Chưa thấy ai nói tới cái tủi nhục như là niềm bí ẩn trong gia đình, về con số thương vong, thí dụ như trong những ngày Mậu Thân, chỉ ở Sài Gòn không thôi, bởi những trái hoả tiễn của VC"
NQT
tanvien.net
Gửi ý kiến của bạn
