Bạn,
Theo báo quốc nội, trước năm 1990, du khách xuyên Việt trên đường số 1, ngang qua cầu Trà Khúc tỉnh Quảng Ngãi, nhìn về hướng tây sẽ thấy từng khối đen tròn nằm dọc theo bờ bắc sông Trà. "Khối đen tròn" đó chính là bờ xe nước, hay nói gọn như người xứ Quảng là bờ xe. Trước khi có công trình thủy lợi vào năm 1990, dân Quảng Ngãi hầu hết sống nhờ vào nguồn nước của sông Trà thông qua các bờ xe nước. Báo Bình Định viết về bờ xe nước này và những người làm nghề "thợ xe" qua đoạn ký sự như sau.
Vắng bóng gần hai mươi năm trên sông Trà nhưng hình ảnh những bờ xe ấy mãi mãi không bao giờ phai mờ trong ký ức của người Quảng Ngãi từng một đời sống với nó.Ông Trần Hào, 80 tuổi, quê xóm Vạn, thôn Thọ Lộc, xã Tịnh Hà, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi, người đã gắn bó hơn nửa thế kỷ với nghề "thợ xe", giờ bất động như ngồi thiền trên chiếc chõng tre cũ kỹ. Giọng ông cụ chợt sôi nổi hẳn khi nghe gợi chuyện bờ xe nước sông Trà. Ông bảo đời ông nhiều phen chìm nổi với nghề thợ xe nhưng chưa bao giờ ông rời bỏ nó. Ông chỉ "chịu thua" công trình đại thủy nông Thạch Nham (1990) mà thôi.Trước khi có công trình thủy lợi tưới cho 5 vạn hecta này, dân Quảng Ngãi hầu hết sống nhờ vào nguồn nước của sông Trà thông qua các bờ xe nước.
Sông Trà có chiều dài 130 km nhưng chỉ có 30 km cuối cùng trước khi đổ ra biển, mới có thể làm được bờ xe. Ở miền núi, do đặc điểm có nhiều ghềnh đá, bất lợi cho việc làm bờ xe, vả lại đất canh tác cây lúa nước không nhiều nên không thể triển khai bờ xe được vì thua lỗ. Khi những trận lũ dữ dằn ở miền Trung đã vãn, những thợ xe nước theo thuyền ngược sông Trà lên thượng nguồn để mua tre và các loại dây rừng, hai loại vật liệu chính để làm bờ xe. Nếu làm lần đầu thì mỗi bờ xe nước phải tốn ít nhất là 4 ngàn cây tre và cũng từng ấy dây lạt để cột, buộc. Một số ít gỗ dương để làm trục quay và các dầm, thanh. Nếu tính theo thời giá hiện nay, mỗi bờ xe nước phải tốn khoảng 100 triệu đồng. Cùng với việc ngược sông Trà của các thợ xe, người đứng đầu trong ban "trưng cử" (một dạng của cổ đông ngày nay) lo chạy thủ tục giấy tờ xin hương lý trong làng cho phép dựng bờ xe. Một thành viên khác trong ban "trưng cử" lo liên hệ với các chủ điền để ký "hợp đồng" (bằng miệng) về việc tưới nước cho vụ lúa tới. Mỗi bờ xe nước có hai ban: ban thợ xe gồm 7 người. Ban thứ hai được mang tên "trưng cử". Ban này không quy định số người.
Bạn,
Cũng theo báo Bình Định, ai đã từng sống bên dòng sông này hẳn không thể nào quên mỗi buổi chiều về, khi ánh ngày sắp tắt, mỗi bờ xe nước trên sông Trà là một vòm cung của bảy sắc cầu vồng rực rỡ. Cứ đều đặn mỗi chiều, thiên nhiên lại ban tặng cho cư dân sông Trà những sắc màu không quên ấy. Ông Hào nói: "Sắc màu ấy sẽ lưu giữ mãi trong ký ức của những người Quảng Ngãi tha hương. Song có mấy ai còn nhớ 54 bờ xe nước dọc sông Trà ngày ấy đã từng tưới tắm cho hàng vạn hecta đất, cưu mang hàng trăm ngàn người."