Sử gia Tạ Chí Đại Trường (1938-2016) đã nghiên cứu sử học, văn hóa từ đầu thập niên 1960 tại Việt Nam.
Tạ Chí Đại Trường cho ra đời tác phẩm lớn “Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ năm 1771 đến 1802” vào năm 1964. Tác phẩm này đã đặt lại vấn đề về vai trò của nhà Tây Sơn trong lịch sử Việt Nam, nhiều tác phẩm sau này của Tạ Chí Đại Trường cũng có được cách lập luận và quan điểm độc đáo như vậy. Sau khi định cư tại Hoa Kỳ năm 1994, Tạ Chí Đại Trường bắt đầu cho in nhiều tác phẩm nghiên cứu lịch sử, văn hóa có giá trị, cho tới thập niên 2000 thì các tác phẩm này mới dần được in và phát hành tại Việt Nam như Thần, Người và Đất Việt, Những bài dã sử Việt.
Sử Gia Tạ Chí Đại Trường đã qua đời ngày 24.3 tại nhà riêng ở Sài Gòn vì trọng bệnh, thọ 78 tuổi.
Một trong những tác phẩm cảm động nhất của Tạ Chí Đại Trường là lá thư gửi Quốc hội Việt Nam kêu gọi hãy công nhận Nghĩa trang Quân đội Việt Nam Cộng hoà là Chứng tích Lịch sử Quốc gia.
Sau đây là toàn văn một lá thư lịch sử của sử gia này:
“ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN NGHĨA TRANG QUÂN ĐỘI VIỆT NAM CỘNG HOÀ LÀ CHỨNG TÍCH LỊCH SỬ QUỐC GIA
Westminster ngày 4 tháng 5 năm 2010
Đề nghị Quốc hội Việt Nam công nhận Nghĩa trang Quân đội Việt Nam Cộng hoà là Chứng tích Lịch sử Quốc gia.
Lí do:
Đây là một tồn tại lịch sử từ một vùng đất (nửa nước), một thời gian (20 năm) có công nhận quốc tế. (Bằng lòng hay không thì cũng đã có một “quốc tế” bao gồm những nước công nhận Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam hiện tại.)
Là một dấu tích lịch sử như những dấu tích khác đang được Nhà nước CHXHCN Việt Nam sử dụng: Dinh Norodom / Dinh Độc lập / Dinh Thống nhất… đã được sắp vào hạng 10 trong 10 di tích, chưa kể Toà Đô chánh Sài Gòn / Trụ sở Uỷ ban Hành chính Tp. Hồ Chí Minh, hay các xây cất mang chức năng hiện đại ở các vùng, thành phố thuộc Việt Nam Cộng hòa cũ…
Đây cũng là tưởng niệm duy nhất còn lại của một phía về những người lính, người Việt Nam, đã chết trong chiến tranh – tuy nhỏ nhoi, ít ỏi hơn những nghĩa trang liệt sĩ của phe thắng trận đang đứng chân hàng hàng lớp lớp trên đất nước Việt Nam.
Sự công nhận này là một hành động văn minh học được của thế giới ngày nay như khi công nhận, bảo trì Mĩ Sơn của người Chàm, khu phố Hội An gốc của người Hoa và người Nhật, cũng như trở lại giữ gìn thành trì lăng tẩm họ Nguyễn có lần đã bị bỏ luống, tàn phá, trở lại tiếp nối hành động văn minh của triều Nguyễn khi cho người coi sóc lăng tẩm các vua Lê…
Lời đề nghị có ngày tháng nên trước tiên là với Quốc hội CHXHCN Việt Nam hiện nay. Vì quan niệm chế độ nào rồi cũng qua, chỉ có đất nước là tồn tại nên lời ghi “Quốc hội Việt Nam” là để dành cho những lần mai sau liên tiếp một khi yêu cầu chưa được thoả mãn.
Tạ Chí Đại Trường
Cựu sĩ quan Quân lực Việt Nam Cộng hoà
Sử gia”
(xem: http://www.talawas.org/?p=20049)
Lời cuối nơi đây, xin trân trọng gửi lời từ biệt bác Tạ Chí Đại Trường, sử gia lớn nhất trước giờ của dân tộc Việt Nam, cũng là người viết lá thư nêu trên chỉ vài năm sau khi sách nghiên cứu của bác được Hà Nội in lại, và cũng là vài năm trước khi quyết định về VN sống trọn đời.
Tạ Chí Đại Trường trên hết và trước hết, luôn luôn là một người yêu nước nồng nhiệt.
Gửi ý kiến của bạn