Cây Chè Cổ Thụ
Bạn,
Theo báo Thanh Niên, tại miền Bắc VN, trên địa bàn tỉnh Yên Bái, người Mông chiếm số lượng lớn và họ đã làm nên những nét văn hóa đặc thù cho vùng Tây Bắc này. Riêng với Suối Giàng, sự có mặt của họ từ những ngày đầu gắn liền với sự xuất hiện của chè shan tuyết. Cũng chính vì hương vị và dáng vóc cổ thụ độc đáo, nên cũng có khá nhiều chuyện truyền miệng ly kỳ không kém xoay quanh cây chè Suối Giàng. Báo Thanh Niên viết về những chuyện kỳ bí về cây chè này qua đoạn ký sự như sau.
Theo lưu truyền, những ngày đầu di cư đến Suối Giàng, qua bao nhiêu ngày vượt suối băng đèo, con người đã mệt lả và khi nằm nghỉ chứng kiến sau khi chim ăn lá cây lạ vào hót rất hay, người ta liền hái lá cây đó ăn thấy tinh thần phấn chấn và mạnh khỏe trở lại. Từ đó người ta liền chọn nơi đây làm điểm dừng chân và cây chè cũng từ đó được giữ gìn và bảo vệ, dần dần thành loài chè đặc sản của xứ sở Tây Bắc này. Dù chỉ là truyền thuyết, nhưng những câu chuyện đó cũng minh chứng cho sự độc đáo và quý hiếm của loại chè shan tuyết. Với tên gọi chè shan tuyết, theo giải thích của người dân địa phương,với cách chế biến đặc thù ở đây, những búp chè tươi to như búp đa phủ một lớp lông mơn mởn; khi chế biến rồi, búp chè vẫn to ngẫy; thân búp chè phủ một lớp tuyết trắng đục,óng ánh, thơm ngào ngạt cùng với lớp khói bốc lên nên mới gọi là shan tuyết. Khi uống, đầu lưỡi có vị đắng sau dần chuyển sang ngọt dai dẳng ở cổ họng.
Nếu đến Suối Giàng vào mùa vụ thu hoạch và chế biến chè, du khách sẽ ngửi thấy một mùi vị đặc trưng chan chát của vùng chè này. Do đặc thù khí hậu nơi đây nên cây chè đặc biệt không sử dụng bất kỳ loại thuốc trừ sâu nào, vì sâu bệnh không thể phát triển được. Mùa đông thường không có mặt trời và sương mù bao phủ, búp chè cũng ngậm sương mù, hái đến buốt tay. Chè shan tuyết cổ thụ Suối Giàng xưa nay được xem là một trong những thức uống thơm ngon bậc nhất so với sản phẩm từ tất cả các vùng chè trên cả nước. Các gốc chè ở đây có thâm niên hơn 300 tuổi, thân to bằng cả người ôm, lá và búp chè to khác hẳn với các loại chè khác. Giống chè shan tuyết lưu niên hội tụ cả ba yếu tố: hương thơm, vị đậm và nước xanh. Điều đặc biệt là, từ khi thu hoạch đến khi chế biến đều dựa vào phần lớn phương pháp thủ công của người Mông nơi đây.
Hằng năm người dân nơi đây đều tổ chức cúng cây chè tổ. Tuy nhiên, cũng chính sự quyến rũ của chè cổ thụ mà hiện nay một thú chơi mới rất nguy hiểm là mang cho được cây chè cổ thụ về trồng ở sân vườn làm cảnh. Số lượng cây chè cổ thụ vì thế dần dần ít lại.
Bạn,
Cũng theo báo TN, hằng ngày du khách và những người yêu mến hương vị chè shan tuyết không khỏi ngậm ngùi khi chứng kiến những chiếc xe ben nối đuôi nhau chở cây chè cổ thụ về xuôi. Hơn nữa, việc bảo tồn giống chè quý này là cả một vấn đề gian khó, do chè chưa phải là nguồn lợi lớn, nên người dân ở Suối Giàng chưa mặn mà lắm.