Theo ghi nhận của báo Kinh Tế Sài Gòn, cách đây hơn 6 năm, vào thời gian 1994-1995, khi du khách nước ngoài bắt đầu đổ vào Hội An, những người thức thời đã nhanh chóng bỏ tiền ra mua nhà trong phố cổ với giá khá hời. Hồi ấy, sống ở nhà cổ là một nỗi khổ: nhà nào cũng xuống cấp, hư hỏng, không có những tiện nghi hiện đại, lại không chứa nổi số người trong gia đình ngày càng tăng. Xây lại thì không được vì khu phố cổ là quần thể di tích văn hóa đã xếp hạng mà trùng tu như cũ thì tốn kém vô cùng, lại bất tiện khi sử dụng. Ở thì khổ mà bán thì không đành: nhà do tổ tiên truyền lại đã qua nhiều thế hệ, lưu giữ bao nhiêu là hình ảnh, kỷ niệm của người thân.
Nói về chuyện mua nhà phố cổ, báo quốc nội nhắc lại trường hợp một đôi vợ chồng trẻ từ Hà Nội bỏ ra hơn tỷ đồng để mua một ngôi trên đường Trần Phú thuộc khu phố cổ vào giữa năm 2000, người Hội An cảm thấy bất ngờ như bị sốc. Tính lại, hóa ra trong mấy năm gần đây có gần chục ngôi nhà cổ chuyển nhượng cho những người chủ từ các địa phương đến. Cũng từ câu chuyện này, báo quốc nội đã ghi nhận về tình hình mua nhà và kinh doanh ở phố cổ Hội An như sau.
Làn sóng du khách tăng nhanh trong thập kỷ 90 kích thích sự nở rộ của nhiều loại hình dịch vụ: lưu trú, ăn uống, may mặc, hàng lưu niệm, cho thuê xe máy, xe đạp, và mới đây là dịch vụ internet, thư điện tử. Thế là nhà trong phố cổ Hội An lập tức có giá, nhất là những ngôi nhà mặt tiền trong các phố thịnh như Bạch Đằng, Lê Lợi... Đến năm 2000, khi số du khách đã ngấp nghé 200,000 người/năm thì giá nhà ở Hội An đã ngấp nghé 1 tỉ đồng/căn (khoảng 120 m 2 mặt bằng), gấp 5-6 lần so với thời điểm 1994-1995. Theo những người am hiểu, hiện nay phong trào mua nhà trong phố cổ Hội An đã tạm lắng và có dấu hiệu sẽ sôi động trở lại khi có những thay đổi về quy định của thị xã.
Người phương xa đến mua nhà ở Hội An hầu hết đều có mục đích kinh doanh, chủ yếu là để mở nhà hàng, quán bar...song, nhiều người đã không thực hiện được ý định. Nhiều năm rồi, thị xã Hội An đã hạn chế số ngành kinh doanh trong phố cổ. Xe hơi bị cấm đi lại trong phố cổ, việc mở nhà hàng, quán bar cũng bị kiểm soát nghiêm ngặt, chưa kể việc tu sửa, chỉnh trang nhà cổ bị giám sát rất nghiêm. Tình hình đó đã khiến các kế hoạch kinh doanh nhà hàng, dịch vụ du lịch với quy mô lớn và hình thức hiện đại gần như không thể khai triển trong phố cổ. Trường hợp một đôi vợ chồng Úc-Việt, từ Hà Nội vào bỏ ra 196 lượng vàng mua ngôi nhà 109 Nguyễn Thái Học, tu bổ lại để làm nhà hàng đành phải đóng cửa nhà, thuê người trông coi, chỉ thỉnh thoảng mới quay về là một ví dụ.
Hiện nay, Hội An đã chấm dứt việc bán nhà do nhà nước quản lý, vận động người đang thuê nhà thuộc sở hữu nhà nước chuyển ra phố mới, đưa các ngôi nhà này vào các chương trình phục vụ công cộng. Tuy nhiên nếu có nhu cầu trong phố cổ, người ta vẫn có thể mua được nhà của tư nhân, tất nhiên là với giá cao. Vấn đề là việc sử dụng trong nhà trong phố cổ vào hoạt động kinh doanh hiện thời có một số hạn chế.
Bạn,
Theo báo quốc nội, thị xã Hội An đã quy hoạch một khu đô thị mới phía Bắc thị xã, khuyến khích việc đầu tư bên ngoài phố cổ, nơi xe hơi có thể ra vào, vừa thu hút được du khách, vừa không ảnh hưởng tới không gian của phố cổ. Thế nhưng, theo một số chuyên viên, kế hoạch nói trên khó thuyết phục được giới kinh doanh, vì theo họ, phố cổ mới là nơi kiếm ra tiền.