Bạn,
Theo báo quốc nội, tại miền Tây Nam phần, số nhà cổ thuộc địa bàn thành phố Cần Thơ hiện chỉ còn 72 nhà cổ, và hàng đêm, trong các ngôi nhà này, đèn vẫn tỏ trên những án thờ bởi nết văn hiếu thảo thơm của lớp cháu con. Nhưng, tiếc thay, nhiều ngôi nhà cổ ở thành phố này đang xuống cấp và có nguy cơ biến mất. Báo Cần Thơ ghi nhận thực trạng này như sau.
Chỉ những vệt sơn trắng chạy dài đè theo vết nứt ngang vách tường, trên cột giữa, ông Hai Hiển (Dương Minh Hiển), chủ nhân nhà cổ Bình Thủy của dòng họ Dương danh tiếng tần ngần: "Chống đỡ tạm thời thôi, nặng nhất là ngay dưới đòn tay, làm chạy ngói, thấm nước; vì kèo có nơi bị mối mọt; hệ thống máng xối liên hoàn hư rồi, nền cũng lún...". Cặp rồng phụng uốn lượn quanh 4 cột tròn cùng hai câu đối trên cổng "tam quan" đã bay đâu mất; "Vườn lan Bình Thủy" đắm say ngày trước nay còn đâu; hơn 300 hình gốm xinh xinh gắn khéo léo trên hòn non bộ cao 2-3 mét chỉ còn trong ký ức; bên bể bơi tốc mái, cạn nước hai chú ếch đá trơ mắt ngồi nhìn nhau. Ngôi nhà 5 gian này đã, 136 tuổi. Chính nó từng góp phần đưa địa danh "Cần Thơ" thăng hoa, vượt ngoài biên giới quốc gia. Phim "L' amant" (Người tình), đã sử dụng ngôi nhà làm cảnh phim. J.J Annaud, đạo diễn bộ phim, từng thảng thốt: "Tôi đã choáng mắt trước sự tráng lệ của ngôi nhà tuyệt vời này và mong muốn nhờ điện ảnh cho thế giới biết đến nơi đây".
Ẩn trong ngôi nhà vấn vương nét giao thời hai thế kỷ và buổi đầu giao lưu văn hóa Đông - Tây này là hệ thống vì, kèo truyền thống; các tác phẩm điêu khắc gỗ rất tinh xảo tại đầu kèo, thành vọng, bao lam, liễn đối, đòn dong chạm lộng rồng phụng sơn son thếp vàng cùng rất nhiều cổ vật quý... Hàng ngàn lượt khách trong ngoài nước mỗi năm "hành hương" về đây mong tận hưởng cái chất u hoài cổ kính cô đặc nắng gió phương Nam của ngôi nhà.Hằng đêm, trong Dương phủ, khói nhang vẫn quấn quít bên những ngọn đèn trên bàn thờ gia tiên, nơi thuần Việt nhất của ngôi nhà. Văn hiếu thảo thơm của lớp cháu con chẳng bao giờ dứt cả nhưng, tiếc thay, sắc vóc ngôi nhà tiền nhân dường như đang lụi tàn. Ông Chín Thế - Trần Bá Thế, 87 tuổi lọ mọ giữ kiếng đeo mắt dò đọc từng chữ bài thơ Thanh Bình điệu của Lý Bạch được khảm xà cừ cả trăm năm trước vẫn óng ánh trên mặt tủ thờ. Ngôi nhà được thân sinh ông - Hội đồng Thoại - xây dựng từ năm 1918 có tường bốn mươi, cửa lá sách, nền cao ốp đá xanh, lợp ngói vẩy cá, các vòm cửa có phù điêu, hoa văn họa tiết...
Bạn,
Cũng theo báo Cần Thơ, xứ cù lao Tân Lộc (huyện Thốt Nốt) nằm giữa sông Hậu lao xao sóng vỗ này là nơi có rất nhiều quan chức, điền chủ giàu có ở Long Xuyên, Châu Đốc, Sa Đéc tìm về an dưỡng. "Nhà cổ thì nhiều nhưng hư hại muốn hết rồi", ông Chín Thế ngậm ngùi. Chỉ thêm mấy bước chân, kháchla.i bàng hoàng khi lọt giữa cả chục ngôi nhà cổ lạnh lẽo của Hội đồng Vàng, Nghị Văn... với từng chùm dây leo loằng ngoằng lơi lả thọc qua mái, thả dài theo vách, bò xuống cả nền nhà; cửa sắt nghiêng ngả, vách nứt tường xô...