Trí Thức Mỹ Gốc A Phú Hãn Suy Tính Về Nước Tái Thiết

Như cô Alimi, 21 tuổi, vẫn mong muốn trở về xứ sở, cô cho biết : "Mục đích thứ nhất trong đời tôi là trở về để xây dựng lại quê hương. Chúng tôi phải làm việc này cho những thế hệ sau chúng tôi."

Ông Raheen Makhdoom đã từng phục vụ cho Bộ Văn Hoá và Thông Tin của Afghanistan trước khi Taliban cầm quyền. Nay ông đã rời nhà tại Northern Virginia để làm cho bộ này. Ông đã nói tại Kabul : "Tôi phải lập lại lịch sử của quốc gia tôi. Tôi phải xây dựng lại lòng tin của nhân dân Afghanistan vào đất nước."

Tiếng gọi trở về quê hương này đang tràn vào cộng đồng người Afghanistan đã bỏ xứ ra đi để về xây dựng lại quê hương. Nhưng tiếng đang kêu gọi này chưa bén được vào hàng trăm ngàn người Afghanistan đang sinh sống trên đất Hoa kỳ.

Có trên 60 ngàn người Afghanishtan sống ở ngoài nước đã trở về nước sau khi bọn Taliban bị lật quyền hồi đầu tháng chạp. Phần đông những người này là dân nằm trong các trại tỵ nạn tại nước láng giền như Pakistan và dọc biên giới giữa Afghanistan và Pakistan.

Có rất ít người dân Afghanistan sống nơi nào đó trên thế giới đang chờ đợi để xem chính quyền tạm thời làm ăn ra sao trước khi họ có quyết định tạm thời quay trở về hay ở lại để sống.

Bộ ngoại giao Hoa kỳ vẫn mạnh mẽ thông báo để các công dân Hoa kỳ phải cảnh giác những nguy hiểm có thể xẩy ra trong khi du lịch tại nước ngoài và thúc đẩy các công dân Hoa kỳ không nên rời khỏi Hoa kỳ trong lúc này.

Ngoài nhân viên quân sự và người làm việc trung gian của Hoa kỳ, không có mấy người Hoa kỳ tới Afghanistan.

Tiếng gọi theo bổn phận.

Có tiếng láo xào trở về nước trong cộng đồng dân Hoa kỳ gốc Afghanistan, phần động đã trở thành công dân Hoa kỳ sau khi sang được Hoa kỳ, không thấy có mấy người tính chuyện để trở về quê hương, theo như ông chủ nhà hàng Salang Pass tại Fremont, California, một người có nhiều nhiệt tình đối với cộng đồng Afghanistan tại vùng vịnh của San Francisco.

Bọn Taliban không khác gì bọn cộng sản đã bị mất hẳn quyền hành và chính phủ lâm thời hứa ổn định tình thế. Chính phủ này tuyên bố tổ quốc rất cần những người lưu vong trở về nước, nhất là các bác sĩ, các luật sư và những người có trình độ học vấn nên rời đất Mỹ và đất Âu châu để tiếp tay xây dựng quê hương.

Ông Homayoun Khamosh, 38 tuổi là chủ nhân của Pamir Food Mart trên đường nối dài của lộ Fredmont, nơi người ta thường mệnh danh là Little Kabul, tựa như Little Saigon của cộng đồng Việt kiều tại California, Hoa kỳ, ông cho biết, những người có bằng cấp tiến sĩ và cử nhân, họ phải trở về để xây dựng quê hương bời vì tồ quốc đang cần họ.

Đồng thời tại Kabul, một thông điệp giống như thế được tung ra.

Ông Hedayat Amin Arsala, nguyên là nhân viên của Ngân hàng Thế giới, nay là bộ trưởng tài chánh của chính phủ lâm thời, ông tuyên bố, trên căn bản những người có tài này chỉ về nước tạm thời và sau đó trở lại Hoa kỳ. Việc về nước tạm thời này rất tốt cho việc trao đổi các quan niệm, các kinh nghiệm, các tài nghệ hỗ tương với nhau.

Ông Makhdoom không hẳn chỉ là khuôn mặt trở về để làm việc cho nhà cầm quyền lâm thời Hamid Karzai của Afghanistan, ôn đã bỏ Quận Loudoun tại Virginia, gần Washington DC để giữ chức bộ trưởng giáo dục cấp cao.

Chính nhà cầm quyền Karzai hiện nay có rất nhiều thân nhân tại Hoa kỳ, hai người em của ông tại Hoa kỳ đã hỗ trợ ông trong những ngày đầu lên chấp chánh chính quyền Afghanistan. Một người em đã trở về Hoa kỳ để tiếp tục trông lo nhà hàng tại Baltimore. Người em thứ hai đã bán nhà tại Laurel, Md. và trở về Kabul để ở lại vĩnh viễn. Bà vợ của người em thứ hai này đã trực sẵn tại Quetta, Pakistan cho tới khi bọn Taliban bị tống cổ ra khỏi việc cầm quyền.

Một sự khó khăn trong việc quyết định để trở lại quê hương.

Người gốc Afghanistan không phải là người di dân tại Hoa kỳ đầu tiên muốn trở về nước. Người gốc Hoa cũng có cảm giác lôi kéo để với nơi chốn cũ sau khi nền kinh tế của Trung quốc được tự do vào năm 1990.

Cũng như trong mấy năm qua, nền kinh tế của Ái Nhĩ Lan đã làm cho hàng chục người gốc Ái Nhĩ Lan quay đầu trở về nước.

Giới trẻ gốc Afghanistan trong lứa tuổi 30 -40 và những người có sinh quán tại Hoa kỳ đã bị văn hóa Hoa kỳ ăn sâu vào tận gốc, giới này hầu như không bao giờ muốn trở về Afghanistan, một quốc gia đang nằm trong thế giới thứ ba của sự nghèo đói. Ngoại trừ những ông già sắp xuống lỗ, những ông già này vẫn còn vương vấn tình cảm quê hương và muốn quay đầu trở về. Nhưng hiềm một nỗi là họ gặp phải các vấn đề về việc tài trợ các nhu yếu phẩm như thuốc men, thực phẩm ,nhà ở và quần áo, những thứ này hoàn toàn không có tại Afghanistan khi chính quyền tạm thời chưa được ổn định và chưa có sự công nhận của thế giới để ký kết một thoả ước nào đó trong việc tài trợ cho những người di dân từng đóng góp trong thời gian làm việc và sinh sống trên đất các quốc gia ngoài Afghanistan.

Riêng có cựu đại sứ Anwar Mohammed Anwarzai của Afghanistan tại Libya trước đây, từng phục vụ các vấn đề tỵ nạn cho Bộ Xã hội của tiểu bang New York, có con cái lớn lên, học hành và tốt nghiệp đại học tại Hoa kỳ, ông này cho biết: "Những đứa con trai của ông vì tò mò và muốn trở về nước trong một thời gian hạn định nào đó. Nhưng chúng đã có gia đình và có cuộc sống riêng của chúng tại Hoa kỳ."

Vấn đề An ninh.

Ông Daud Yaar, một giảng sư về kinh tế tại trường đại học Hayard tiểu bang của California cho biết : "Mọi vấn đề đều tùy thuộc vào sự an ninh như bắt bớ trái phép, dùng quyền lực cướp của và nhốt tù người vô tội, tôi giám chắc sẽ có nhiều người trong giới trẻ gốc Afghanistan trở về nước."

Ông Yaar năm nay được 51 tuổi, ông muốn trở về Afghanistan để mở trường tư dạy học, nhưng ông đã sợ những loại thanh niên có sẵn ý tưởng tranh đấu cho cộng sản. Ông đợi cho tới khi có một chính quyền ổn định và các phe phái thù hận tuyệt nọc., ông không phải là kẻ hèn nhát và sợ sệt như người ta đã tưởng.

Tiền bạc là quan trọng, phần lớn người gốc Afgahanistan đang có công việc làm tốt tại Hoa kỳ, các công việc này dễ gì tìm ra được tại Afghanistan. Nếu họ muốn rời gia đình để trở về nước, nhưng ai là người trả tiền nợ mua nhà hãy còn thiếu. Cộng đồng người gốc Afghanistan đang bàn thảo để tài trợ các nhà chuyên nghiệp muốn trở về xây dựng quê hương. Nhưng việc này còn phải tùy thuộc vào chính phủ Hoa kỳ có đồng ý không còn phong toả các chương mục ngân hàng của cộng đồng này.

Razia Ghausi là một vận động viên, 29 tuổi, còn độc thân, đang tranh đấu quyền cho phụ nữ Afghanistan, người có đầu óc của phe chính trị bảo thủ tại Afghanistan, mặc dầu không phải là người theo phe Taliban có tinh thần Muslim cực đoan, cô này đang chống lại việc quay đầu trở về nước; vì cô biết chắc chắn khi cô đặt được chân tại Afghanistan trước sau gì cô cũng bị những đối thủ của chính phủ Karzai lâm thời thanh toán. Cô đã sang Hoa kỳ năm 1985 và làm việc cho ngân hàng Hayward tại California sau khi Liên sô đã chiếm đóng Afghanistan và lập ra chính quyền cộng sản khát máu.

Bắc cầu cho hai thế giới.

Theo lời của Majid Seraj, 33 tuổi, một dược sư hành nghề tư tại LasVegas, ông cho biết " Có một tjhiểu số người nào đó có thể trở về nước với chân trong, chân ngoài. Số người này đang nghe ngóng tìm việc làm trong chương trình của quân đội Hoa kỳ bảo trợ, tuyển những người thông thạo nói tiếng Farsi và tiếng Anh muốn trở về giúp xây dựng lại Afghanistan.

Seraj, 33 tuổi, hãy còn độc thân, anh muốn duy trì cuộc sống tại Hoa kỳ trong khi đóng góp vào việc xây dựng tại Afghanistan. Việc đầu tiên của Seraj là lập các trường tiểu học tư tại Kabul, anh có người em hiện là một vật lý gia đang phục vụ cho Hải quân Hoa kỳ tại San Diego, người em này muốn trở về để làm chương trình giáo dục vật lý cho cho các trường học tại Afghanistan.

Anh nói : "Các quí vị có thể yêu nước đến chết đi được, nhưng quí vị không có thể quên đi việc hỗ trợ gia đình và bỏ tất cả lại để trở về nước."

Nhiều người gốc Afghanistan tại Hoa kỳ có thân nhân nằm tại Afghanistan hay Pakistan, họ chưa từng gặp mặt thân nhân của họ bao giờ. Sự chia lìa văn hóa thực sự là việc đau lòng cho những người bị xa quê hương. Seraj nói : "Các quí vị có thể yêu nước đến chết đi được, nhưng quí vị không có thể quên đi việc hỗ trợ gia đình và bỏ tất cả lại để trở về nước."

Cuộc sống tại Hoa kỳ đã bị ngăn làm hai như theo cuộc sống tại đây, nhưng lại phải nối lại những mối dây tình cảm ngày xưa, chỉ còn có cảm nghĩ theo hướng tương lai.

Chủ tiệm thực phẩm Khamob cho biết : "Quốc gia như là một tên nghèo mạt hiện nay. Các bạn phải nuôi hắn, gầy dựng cho hắn bởi vì hắn chẳng còn một cái gì nữa sau những năm chiến tranh cầy sới đất nước. Các bạn phải trở về để xây dựng cho thế hệ tới. Đối với cộng đồng của chúng ta, tôi không biết chúng ta có thể thích thú hay không, nhưng thế hệ tới sẽ phải được OK."

Theo lời của ông chủ nhà hàng Andesha "Tôi không có quyền nói bất cứ ai phải trở về nước, nhưng nó là bổn phận của chúng ta. Tôi đang có một cảm giác là tụi chúng ta sẽ rời Hoa kỳ để trở về thăm quê hương."

Con người là loài vật thường sinh ra và lớn lên ở một nơi nào đó, đã cảm thấy như có những tình nghĩa hay bổn phận riêng đối với nơi đã từng sống.

• Nhân Quyền Việt Nam
• Kim Cương Có Thực Sự ‘Vĩnh Cửu’?
• Tổng Kết Thị Trường Hoa Kỳ
• Đính Chính