HÀ NỘI (Reuters) - Những luật lệ thương mại toàn cầu xiết chặt thêm trong những năm tới sẽ có thể làm hư luôn bản Hiệp ước Mậu dịch Mỹ-Việt nếu người ta chần chờ không chịu ký ngay bây giờ.
Các nguồn tin thân cận vụ thương thuyết này nói nếu Hà Nội không chịu ký sớm để cho Quốc hội Mỹ có thời giờ phê chuẩn trước khi mọi sinh hoạt chính trị Mỹ phải dồn vào cuộc vận động tranh cử Tổng Thống vào năm tới, toàn bộ vấn đề sẽ bị gạt qua năm 2001.
Vào thời điểm đó những luật lệ cứng rắn về thương mại có thể đã xuất hiện - nếu không trên giấy tờ, ít nhất cũng trong các cuộc đàm phán - nẩy nở từ những vòng thảo luận khởi sự ở cuộc họp cấp bộ trưởng của WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới) tại Seattle ngày 30 tháng 11 năm 1999.
Điều này sẽ làm cho Mỹ đòi thương thuyết lại những điều khoản chính trong Hiệp ước với Hà Nội lúc đó chưa ký, vì Mỹ cần phải làm cho Hiệp ước thích ứng với những luật lệ mới của WTO.
Một nguồn tin nói với Reuters: “Cũng có thể dự liệu là vào một thời điểm nào đó, bản Hiệp ước - mà Hà Nội hiện có trước mặt và chưa chịu ký - trở thành vô hiệu, vô giá trị và chính Mỹ lúc đó lại không muốn ký.
“Sự thật là bản Hiệp ước này là để dành cho Việt Nam, chớ so với khuôn khổ giao thương quốc tế WTO, nó chưa xứng đáng”.
Nếu Cộng sản Việt Nam không có thương ước với Mỹ, họ vẫn là một trong số rất ít các nước trên thế giới không được quyền hưởng sự ưu đãi quan thuế khi đem hàng nhập cảng vào Mỹ. Bản thương ước này cũng rất cần cho Hà Nội khi muốn gia nhập WTO.
Nếu để thời gian kéo dài, cảm tình của các giới kinh doanh ngoại quốc sẽ mất hết. Các giới này coi bản Hiệp ước Mậu dịch Việt-Mỹ như một cái chìa khóa mở cửa kinh tế Việt Nam và giải tỏa chế độ đầu tư của nước này.
Các bộ trưởng WTO sẽ họp ở Seattle từ 30-11 đến 3-12, để phát động một vòng thương thảo mới về giải tỏa thương mại. Vòng thảo luận này có thể kéo dài đến vài năm.
Các vấn đề được chú mục đến là canh nông, dịch vụ, quan thuế biểu, đầu tư, các tiêu chuẩn về lao động và môi trường. Việt Nam vẫn bị chỉ trích về tất cả các mặt đó.
Caryle Thayer, một chuyên gia về Việt Nam tại Trung tâm Á châu-Thái Bình Dương Nghiên cứu về An ninh tại Hawaii, nói: “Bất cứ điều gì họ đã thương lượng đạt đến Hiệp ước Mậu dịch cũng có thể bị vượt qua bởi các biến cố ở WTO”.
Thayer trả lời qua điện thoại nói: “Một phần của bản Hiệp ước có thể còn nguyên, nhưng các phần có tính nhậy cảm sẽ nhậy cảm hơn nữa”.
Washington không đưa ra quan điểm nào về lý do khiến Hà Nội khựng lại không chịu ký kết thỏa ước mậu dịch và nói không rõ bao giờ phía Việt Nam mới sẵn sàng đặt bút ký.
Người ta chỉ biết hiện bộ Chính trị Hà Nội vẫn đang tranh luận về vấn đề nên hay không nên ký Hiệp ước.
Phía Mỹ mong Việt Nam ký trước ngày Quốc hội đi nghỉ năm nay để có thể thảo luận chuẩn y vào vào năm tới.
Quốc hội Mỹ sẽ đi nghỉ vào ngày 29-10, nhưng khóa họp có thể kéo dài qua tháng 11.