Chương trình này được gọi là visa H-1B, được ban hành hồi năm 1990, cho phép các công ty Mỹ được thuê mướn các nhà khoa học, kỹ sư xây dựng, kỹ sư kỹ nghệ nước ngoài trong thời gian đến 6 năm, và khi hết hạn họ có thể trở thành công dân thường trú tại Mỹ hoặc trở về quê hương.
Chương trình này rất phổ quát tại các công ty kỹ thuật cao cấp chính yếu và có mục đích là thu nạp chất xám tốt nhất của thế giới, giúp Hoa Kỳ đứng vững trong cuộc cạnh tranh. Tuy nhiên, một số chính trị gia và các tổ chức nay quan ngại về sự tranh cãi nhằm bảo vệ việc làm cho người Mỹ có thể sẽ không diễn ra như mong đợi.
Vào thời điểm bùng nổ kỹ nghệ mạng thông tin từ năm 2001 đến 2003, luật Hoa Kỳ được sửa đổi đã làm tăng vọt số lượng visa H-1B được cấp tới mức kỷ lục: 195,000 một năm và số lượng được cấp hàng năm sau đó đã được ấn định trở lại trong năm 2004 là 65,000 và duy trì con số này từ đó cho đến nay.
'Kể cả khi số lượng visa được cấp ở mức thấp nhất, chúng tôi vẫn nghe được những câu chuyện của công nhân Mỹ bị sa thải và bị thay thể bởi công nhân ngoại quốc -thỉnh thoảng công nhân ngoại quốc cũng được cấp visa H-1B,' theo nhà dân cử Cộng Hòa John Hostettler, lãnh tụ Ủy ban di dân Hạ Viện, vừa mới tổ chức cuộc điều trần hồi tuần rồi để tìm hiểu xem liệu Quốc Hội có nên gia hạn chiếu khán H-1B hay không.
Ông nói thêm, 'sự lan tràn số kỹ sư điện toán Hoa Kỳ và các kỹ sư xây dựng, kể cả khi họ tích lũy được nhiều kinh nghiệm và một số đã trở nên già dặn hơn, cũng bị ám ảnh nặng nề bởi nỗi lo bị mất việc khi còn trẻ và nỗi lo sợ về mức lương quá thấp.
Trong cuộc điều trần, một chuyên viên quản trị mạng điện toán người Mỹ nói rằng các việc làm mà ông đã đi tìm, đều từ sự đề nghị của các công nhân ngoại quốc - và trong một trường hợp, mức lương mà ông được đề nghị chỉ có 30,000 đô, thấp hơn thị trường.
'Tôi là một công dân Hoa Kỳ và là một kỹ sư mà cuộc sống đã bị hủy hoại bởi chương trình H-1B,' David Huber thêm rằng ông đã bị thất nghiệp 3 năm qua trong thời gian Quốc Hội cho phép các công ty được thuê mướn 300,000 công nh6n nước ngoài từ visa H-1B bởi vì các công ty này than phiền là họ không thuê được người Mỹ có đủ trình độ chuyên môn.
'Hôm nay tôi ở đây để nói với quý vị rằng lời than phiền đó là sai sự thật,' Huber nói, người đã làm việc điều hành mạng lưới cho chương trình không gian Hoa Kỳ.
Ông Hostettler, một kỹ sư cơ khí nói rằng Quốc Hội nên buộc tất cả các ông chủ phải cam kết rằng họ cố gắng tuyển dụng công nhân Mỹ và họ không thay thế công nhân Mỹ bằng người ngoại quốc.
Bill Pascrell, dân biểu Dân Chủ tiểu bang New Jersey đã giới thiệu dự luật đưa ra những đòi hỏi như thế và cũng hạn chế visa ở mức 65,000. Dự luật này cũng cấm các ông chủ và các công ty khác thuê mướn hay hợp đồng với công nhân H-1B.
Tuy nhiên, TT Bush và các công chủ kỹ thuật cao cấp Hoa Kỳ, trong đó có ông chủ Microsoft Bill Gates, đã nhấn mạnh rằng có nhiều việc làm kỹ thuật cao cấp ở Hoa Kỳ hơn số người có đủ trình độ mà họ cần và kêu gọi Quốc Hội nới rộng mức hạn chế visa H-1B.
'Dĩ nhiên là chúng ta muốn tất cả các việc làm lúc nào cũng phổ quát và dành cho người Mỹ, nhưng điều đó hiện nay không hiện thực,' TT Bush nói.
Bộ Lao Động ước lượng trong năm 2002 và 2012 sẽ có đến 2 triệu việc làm ở Hoa Kỳ thuộc các lĩnh vực khoa học điện toán, toán, kỹ sư và khoa học tự nhiên.
Trong những năm gần đây, hầu hết visa H-1B được cấp cho các công việc liên quan đến máy móc và điện toán, có liên quan đến nhiền người châu Á, chủ yếu là Ấn Độ và Trung Quốc.
Ủy ban Tư Pháp Thượng Viện hôm tuần rồi đã bỏ phiếu chấp thuận việc tăng visa H-1B lên 115,000 mỗi năm kể từ 2007. Mục tiêu này đã trở thành đề tài tranh cãi tại Thượng Viện như là một phần của chương trình chấm dứt tình trạng di dân bất hợp pháp.
Hạ Viện có vẻ miễn cưỡng khi chấp thuận tăng thêm số visa H-1B vượt khỏi mức cũ.
'Theo tôi, sự gia tăng này là giải pháp ngắn hạn cần trở thành những vấn đề lo ngại dài lâu, là phải làm sao đào tạo công nhân Hoa Kỳ đủ để đáp ứng cho những ngành nghề chuyên môn đó', dân biểu Texas Sheila Jackson Lee nói.
Bà kêu gọi một chiến lược toàn diện nhằm mở rộng hệ thống giáo dục giúp các sinh viên Mỹ sẵn sàng cho nghề nghiệp chuyên môn.
Hiện nay, các sinh viên ngoại quốc đóng một vai trò chính ở các trường đại học Hoa Kỳ đã ghi tên vào các ngành kỹ sư, toán và khoa học điện toán. Một số chuyên gia tin rằng chương trình H-1B là nền tảng chủ yếu thu hút các nhân tài đó.
'Chúng ta muốn giáo dục những sinh viên này và gửi họ đi đến những nước có thể cạnh tranh chống lại các công ty Hoa Kỳ, hay tốt hơn là nên cảm hóa các nhân tài đó và cho phép họ tạo ra thêm việc làm và có nhiều sự sáng tạo ở đất nước chúng ta",' Stuart Anderson của Quỹ Quốc Gia cho chính sách Hoa Kỳ (National Foundation for American Policy), một nhóm nghiên cứu tập trung vào những vấn đề di dân và thương mại.
Tuy nhiên, Hostettler cũng nói rằng trong khi Hoa Kỳ cần sức mạnh để cạnh tranh, theo ông, 'chúng ta phải lo khi đặt vào trong tình thế mà những người trẻ Hoa Kỳ không muốn đi vào lĩnh vực toán học, khoa học, kỹ sư bởi vì khó kiếm được việc sau khi tốt nghiệp.'