TLALPUJAHUA, Mexico (KL) – Mùi sơn lẫn với mùi hóa chất như tinh chất của xưởng già Nô-En thoang thoảng trong các xưởng làm hàng trang trí cho cây Giáng Sinh trong cái cộng đồng nhỏ bé nằm bên sườn đồi này.
Kể từ thập niên 1970, làng này chuyên hẳn về nghề thổi thuỷ tinh để làm ra mặt hàng trang trí sơn mầu cả trăm loại để xuất khẩu sang Hoa kỳ hay đi những nơi khác. Công việc làm hàng trang trí này đã làm cho hầu hết thị trấn có việc làm suốt năm cho mùa lễ Giáng Sinh vui vẻ.
“Chúng tôi làm cho trẻ em tươi cười. Chúng tôi bao giờ cũng tâm niệm như thế,” theo lời của Emma Belarde, một người có 10 năm kinh nghiệm trong xưởng của gia đình Mora. Belarde chuyên vẽ sơn các ngôi sao và các hình soắn trên trái cầu thuỷ tinh trong suốt và rê bụi kim nhũ cho dính trên thiết trí này.
Trời ơi, Tlalpujahua năm nay rất là buồn, không vui tí nào cả. Ai đó đã đánh cắp đi cái thị trường của thị trấn này, không phải ông Scrooge keo kiệt, cũng không phải Grinch bú rù có bộ mặt lá xanh như ma, mà là người Trung quốc.
Trong hai năm qua, số hàng bán cho con buôn Hoa kỳ đã xuống gần 60 phần trăm, phần vì kinh tế Hoa kỳ bị trì trệ, nhưng phần lớn hàng trang trí do dân Trung quốc làm đang phá các giá hàng của Mexico.
Xưởng Mora là xưởng đứng hàng thứ nhìn tại thị trấn, xưởng xử dụng tới 200 người, năm nay chỉ xử dụng có 70 người. Cái xưởng làm hàng trang trí lớn nhất tại thị trấn, cũng là cái xưởng lớn nhất của Mỹ châu La-Tinh, thực ra cũng mướn nhân công ít hơn.
Vấn đề này nổi cộm lên một trong những thách thức to tát trong nền kinh tế của Mexico, việc làm và thị trường mất đi mỗi ngày gia tăng để sang Trung quốc, một vấn đề mà Tổng thống Vicente Fox đã lên tiếng trong hai ngày Thủ tướng Ôn Gia Bảo của Trung quốc tham quan Mexico.
Năm nay Trung quốc đã hơn hẳn Mexico để trở thành quốc gia xuất khẩu hàng hóa sang Hoa kỳ đứng hàng thứ hai sau Canada, mặc dầu Mexico sát bên Hoa kỳ và có những lợi thế chiếu theo Thỏa Hiệp Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA).
Trong hai năm qua, trên 500 nhà máy và 200 ngàn việc làm đã rời Mexico sang Trung quốc và các quốc gia Á châu khác có giá lao động chỉ bằng một phần ba của Mexico.
Dân Mexico cũng đang bị móc ngoéo vào các sản phẩm Trung quốc lậu thuế đang tràn ngập xứ này để đẩy các sản phẩm của Mexico đi như là giầy dép, hàng may mặc, kể cả các bức tượng nhỏ tượng hình Đức Mẹ Đồng Trinh của thành phố Guadalupe (hay Hoàng hậu của Mexico). Trốn thuế đánh vào hàng nhập khẩu 500 phần trăm, hàng lậu thuế lọt được vì các quan chức hải quan ăn hối lộ, với mánh lới đổi xuất xứ và dán nhãn khác.
Trong lúc tham quan, Thủ tướng Trung quốc họ Ôn đã hứa giúp Mexico để cho kiểm soát kiểu thương mại bất chính này (Khôn ranh, tinh ma, có ai bì được với Hải ngoại Trung quốc với câu “Sống chết mặc nó, tiền ngộ cứ nhét để lại phong bao cho nị”). Còn chính quyền Fox đã miêu tả Trung quốc sinh động và nền kinh tế Trung quốc bùng lên không là mối hăm dọa mà còn là một cơ hội để cho Mexico xuất khẩu và mở du lịch. Hai quốc gia này đã ký kết vài thỏa ước mậu dịch.
Ông Fox đã tuyên bố trong lúc chúc tụng ông Ôn tại dinh tổng thống : “Tôi tin tưởng rằng những đặc tính riêng của nền kinh tế chúng ta cho phép chúng ta kết hợp với nhau tạo ra những quan hệ thông thương giữa hai quốc gia theo đường có lợi hỗ tương.”
Tuy nhiên sự lạc quan công khai này không làm nguôi giận tại Mexico về những gì mà họ gọi là cái “họa Trung hoa”. Không giảm được sự lo sợ của thị trấn Tlalpujahua, nơi mà các nhà làm hàng trang trí Nô-En đang tìm những khía cạnh khác để phục hồi thị trường Giáng Sinh trước khi cuộc sống của thị trấn này lần theo theo ống khói của lò sưởi.
“Người Hoa ăn thịt chúng tôi. Chính họ đánh chúng tôi quá đau,” theo lời của Francisco Mora, chủ nhân của cái xuởng làm hàng trang trí Nô-en lớn hàng thứ hai của thị trấn này, người thường cho xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng cây Nô-en sang Hoa kỳ.
Đi một vòng trong xưởng Mora, bắt đầu từ căn nhà thổi thuỷ tinh, nơi có bẩy người ngồi cạnh lửa phù phù làm nóng chẩy đầu ống thuỷ tinh, đầu kia thổi để tạo thành hình cầu trong suốt. Có một số người có kinh nghiệm 20 năm ít có khi nào dùng vòng để kiểm tra lại chiếc bóng hình cầu cho có cùng một cỡ mỗi lần thổi xong.
Các vật thuỷ tinh trong suốt mang sang căn nhà tựa như nhà bếp. Tại đây ba người thợ mỗi bàn tay họ túm hàng chục cọng của các trái cầu và nhấn chìm vào cái chum nuớc nóng có hóa chất. Họ nhận chìm cọng để sơn bạc lọt qua cọng và bám vào thành trong của trái cầu. Sau đó sang các căn nhà sơn, các trái cầu được nhuộm đỏ, xanh lá cây và kim nhũ trước khi giao cho thợ vẽ cắm lên bàn cát để thêm hình soắn, các vằn, các hoa, mặt thiên thần, ông già Nô-en, vành trăng và dán len.
Trong 200 mặt hàng đủ loại là những hàng trang trí có hình trái ớt, hình chuông và hình kẹo que. Có những yêu cầu đặc biệt để làm vừa lòng khách như bà vợ của một thuỷ thủ đã đặt hàng làm mô hình hải đăng (lighthouse model). Các thợ vẽ đã vẽ các lằn kim nhũ và lằn mầu đỏ trên mô hình này.
Mỗi một công nhân làm ra 1500 món hàng tranh trí mỗi ngày. Có người được trả 40 centavos (4 cents) cho một món làm ra, có người được trả lương theo giờ tuỳ theo việc làm. Hầu hết công việc làm hàng đều được hoàn thành vào khoảng thời gian từ tháng hai cho tới tháng mười và trước một năm, hàng sản xuất năm nay sẽ làm rực sáng các phòng khách cho Giáng Sinh 2004.
Họa Trung quốc và sự lo sợ bị mất việc làm là những đầu đề để nói chuyện với nhau trên các bàn vẽ. Cũng như các đốc công khác của Mexico, các đốc công của Mora cho biết họ phải chấp nhận sự thử thách này và tìm ra các sách lược mới để cạnh tranh.
Marina Mora 30 tuổi là con gái của Francisco, nhớ lại khi còn trẻ, sau khi tan học cô đi thẳng tới xưởng làm việc. Ngày nay cô là giám đốc của xuởng này, cô cho biết các tay công nghệ của Tlalpujahua sẵn sàng không chịu bó tay.
“Đó là một thảm họa, nhưng không người nào chịu thua. Không phải ai cũng mua hàng của Trung quốc,” theo lời của cô Mora, phàn nàn là chính phủ Mexico không tài trợ, Thỏa uớc Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ cũng không cam kết các nhà buôn của Hoa kỳ phải mua hàng của Mexico trước tiên.
Cô Mora cho biết, theo chiến luợc mới của gia đình là dùng lợi thế Mexico ở gần Hoa kỳ và giao hàng cho người mua truớc một năm, có thể vài tháng truớc khi sản phẩm của Trung quốc tới được.
Cách đây vài tháng, một thương gia Hoa kỳ đã mời cô theo ông ta làm chuyến tham quan một xưởng nằm ngoài Hong Kong để quan sát qui trình làm việc của Trung quốc và học hỏi để bắt trước làm cho giá phí thấp đi.
Cô cho biết xưởng của Trung quốc làm việc tự động hơn một chút như so với xưởng của gia đình cô, nhưng nói tơí lương tối thiểu và điều kiện lao tác của xưởng Trung quốc này khiến cô đã thất vọng; vì không có thể nào thực hiện được những chuyện này tại Mexico.
Theo chuyên gia công nghiệp của Canada, Mexico có thể cạnh tranh đuợc bằng cách tổ chức lại việc làm, gia tăng năng xuất sản xuất (productivity) của mỗi công nhân bằng kỹ thuật và các phương tiện tân kỳ.
Kể từ thập niên 1970, làng này chuyên hẳn về nghề thổi thuỷ tinh để làm ra mặt hàng trang trí sơn mầu cả trăm loại để xuất khẩu sang Hoa kỳ hay đi những nơi khác. Công việc làm hàng trang trí này đã làm cho hầu hết thị trấn có việc làm suốt năm cho mùa lễ Giáng Sinh vui vẻ.
“Chúng tôi làm cho trẻ em tươi cười. Chúng tôi bao giờ cũng tâm niệm như thế,” theo lời của Emma Belarde, một người có 10 năm kinh nghiệm trong xưởng của gia đình Mora. Belarde chuyên vẽ sơn các ngôi sao và các hình soắn trên trái cầu thuỷ tinh trong suốt và rê bụi kim nhũ cho dính trên thiết trí này.
Trời ơi, Tlalpujahua năm nay rất là buồn, không vui tí nào cả. Ai đó đã đánh cắp đi cái thị trường của thị trấn này, không phải ông Scrooge keo kiệt, cũng không phải Grinch bú rù có bộ mặt lá xanh như ma, mà là người Trung quốc.
Trong hai năm qua, số hàng bán cho con buôn Hoa kỳ đã xuống gần 60 phần trăm, phần vì kinh tế Hoa kỳ bị trì trệ, nhưng phần lớn hàng trang trí do dân Trung quốc làm đang phá các giá hàng của Mexico.
Xưởng Mora là xưởng đứng hàng thứ nhìn tại thị trấn, xưởng xử dụng tới 200 người, năm nay chỉ xử dụng có 70 người. Cái xưởng làm hàng trang trí lớn nhất tại thị trấn, cũng là cái xưởng lớn nhất của Mỹ châu La-Tinh, thực ra cũng mướn nhân công ít hơn.
Vấn đề này nổi cộm lên một trong những thách thức to tát trong nền kinh tế của Mexico, việc làm và thị trường mất đi mỗi ngày gia tăng để sang Trung quốc, một vấn đề mà Tổng thống Vicente Fox đã lên tiếng trong hai ngày Thủ tướng Ôn Gia Bảo của Trung quốc tham quan Mexico.
Năm nay Trung quốc đã hơn hẳn Mexico để trở thành quốc gia xuất khẩu hàng hóa sang Hoa kỳ đứng hàng thứ hai sau Canada, mặc dầu Mexico sát bên Hoa kỳ và có những lợi thế chiếu theo Thỏa Hiệp Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA).
Trong hai năm qua, trên 500 nhà máy và 200 ngàn việc làm đã rời Mexico sang Trung quốc và các quốc gia Á châu khác có giá lao động chỉ bằng một phần ba của Mexico.
Dân Mexico cũng đang bị móc ngoéo vào các sản phẩm Trung quốc lậu thuế đang tràn ngập xứ này để đẩy các sản phẩm của Mexico đi như là giầy dép, hàng may mặc, kể cả các bức tượng nhỏ tượng hình Đức Mẹ Đồng Trinh của thành phố Guadalupe (hay Hoàng hậu của Mexico). Trốn thuế đánh vào hàng nhập khẩu 500 phần trăm, hàng lậu thuế lọt được vì các quan chức hải quan ăn hối lộ, với mánh lới đổi xuất xứ và dán nhãn khác.
Trong lúc tham quan, Thủ tướng Trung quốc họ Ôn đã hứa giúp Mexico để cho kiểm soát kiểu thương mại bất chính này (Khôn ranh, tinh ma, có ai bì được với Hải ngoại Trung quốc với câu “Sống chết mặc nó, tiền ngộ cứ nhét để lại phong bao cho nị”). Còn chính quyền Fox đã miêu tả Trung quốc sinh động và nền kinh tế Trung quốc bùng lên không là mối hăm dọa mà còn là một cơ hội để cho Mexico xuất khẩu và mở du lịch. Hai quốc gia này đã ký kết vài thỏa ước mậu dịch.
Ông Fox đã tuyên bố trong lúc chúc tụng ông Ôn tại dinh tổng thống : “Tôi tin tưởng rằng những đặc tính riêng của nền kinh tế chúng ta cho phép chúng ta kết hợp với nhau tạo ra những quan hệ thông thương giữa hai quốc gia theo đường có lợi hỗ tương.”
Tuy nhiên sự lạc quan công khai này không làm nguôi giận tại Mexico về những gì mà họ gọi là cái “họa Trung hoa”. Không giảm được sự lo sợ của thị trấn Tlalpujahua, nơi mà các nhà làm hàng trang trí Nô-En đang tìm những khía cạnh khác để phục hồi thị trường Giáng Sinh trước khi cuộc sống của thị trấn này lần theo theo ống khói của lò sưởi.
“Người Hoa ăn thịt chúng tôi. Chính họ đánh chúng tôi quá đau,” theo lời của Francisco Mora, chủ nhân của cái xuởng làm hàng trang trí Nô-en lớn hàng thứ hai của thị trấn này, người thường cho xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng cây Nô-en sang Hoa kỳ.
Đi một vòng trong xưởng Mora, bắt đầu từ căn nhà thổi thuỷ tinh, nơi có bẩy người ngồi cạnh lửa phù phù làm nóng chẩy đầu ống thuỷ tinh, đầu kia thổi để tạo thành hình cầu trong suốt. Có một số người có kinh nghiệm 20 năm ít có khi nào dùng vòng để kiểm tra lại chiếc bóng hình cầu cho có cùng một cỡ mỗi lần thổi xong.
Các vật thuỷ tinh trong suốt mang sang căn nhà tựa như nhà bếp. Tại đây ba người thợ mỗi bàn tay họ túm hàng chục cọng của các trái cầu và nhấn chìm vào cái chum nuớc nóng có hóa chất. Họ nhận chìm cọng để sơn bạc lọt qua cọng và bám vào thành trong của trái cầu. Sau đó sang các căn nhà sơn, các trái cầu được nhuộm đỏ, xanh lá cây và kim nhũ trước khi giao cho thợ vẽ cắm lên bàn cát để thêm hình soắn, các vằn, các hoa, mặt thiên thần, ông già Nô-en, vành trăng và dán len.
Trong 200 mặt hàng đủ loại là những hàng trang trí có hình trái ớt, hình chuông và hình kẹo que. Có những yêu cầu đặc biệt để làm vừa lòng khách như bà vợ của một thuỷ thủ đã đặt hàng làm mô hình hải đăng (lighthouse model). Các thợ vẽ đã vẽ các lằn kim nhũ và lằn mầu đỏ trên mô hình này.
Mỗi một công nhân làm ra 1500 món hàng tranh trí mỗi ngày. Có người được trả 40 centavos (4 cents) cho một món làm ra, có người được trả lương theo giờ tuỳ theo việc làm. Hầu hết công việc làm hàng đều được hoàn thành vào khoảng thời gian từ tháng hai cho tới tháng mười và trước một năm, hàng sản xuất năm nay sẽ làm rực sáng các phòng khách cho Giáng Sinh 2004.
Họa Trung quốc và sự lo sợ bị mất việc làm là những đầu đề để nói chuyện với nhau trên các bàn vẽ. Cũng như các đốc công khác của Mexico, các đốc công của Mora cho biết họ phải chấp nhận sự thử thách này và tìm ra các sách lược mới để cạnh tranh.
Marina Mora 30 tuổi là con gái của Francisco, nhớ lại khi còn trẻ, sau khi tan học cô đi thẳng tới xưởng làm việc. Ngày nay cô là giám đốc của xuởng này, cô cho biết các tay công nghệ của Tlalpujahua sẵn sàng không chịu bó tay.
“Đó là một thảm họa, nhưng không người nào chịu thua. Không phải ai cũng mua hàng của Trung quốc,” theo lời của cô Mora, phàn nàn là chính phủ Mexico không tài trợ, Thỏa uớc Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ cũng không cam kết các nhà buôn của Hoa kỳ phải mua hàng của Mexico trước tiên.
Cô Mora cho biết, theo chiến luợc mới của gia đình là dùng lợi thế Mexico ở gần Hoa kỳ và giao hàng cho người mua truớc một năm, có thể vài tháng truớc khi sản phẩm của Trung quốc tới được.
Cách đây vài tháng, một thương gia Hoa kỳ đã mời cô theo ông ta làm chuyến tham quan một xưởng nằm ngoài Hong Kong để quan sát qui trình làm việc của Trung quốc và học hỏi để bắt trước làm cho giá phí thấp đi.
Cô cho biết xưởng của Trung quốc làm việc tự động hơn một chút như so với xưởng của gia đình cô, nhưng nói tơí lương tối thiểu và điều kiện lao tác của xưởng Trung quốc này khiến cô đã thất vọng; vì không có thể nào thực hiện được những chuyện này tại Mexico.
Theo chuyên gia công nghiệp của Canada, Mexico có thể cạnh tranh đuợc bằng cách tổ chức lại việc làm, gia tăng năng xuất sản xuất (productivity) của mỗi công nhân bằng kỹ thuật và các phương tiện tân kỳ.
Gửi ý kiến của bạn
