BEIJING (KL) - Nền giáo dục tại Trung quốc đang được trùng tu lại theo danh xưng sáng tạo. Nhưng cho thay đổi sẽ có gây ra bất đồng quan điểm hay không"
Suốt cả năm ngàn năm văn hóa của Trung quốc, tất cả các học sinh hay nho sinh tại Trung quốc đều phải chịu khốn khổ để học như con vẹt. Các nhà giáo (hay còn gọi là là các thầy dạy chữ nghĩa của thánh hiền hay gần đây các thầy này còn dạy tư tưởng của Mao, tư tưởng của Mác-Lê-nin) đã trấn áp việc phát sinh sáng kiến để tập trung vào đeo đuổi các thói thường, còn các bậc phụ huynh bắt buộc con cái phải bỏ thời giờ để chuyên chú vào việc thi cử.
Nhưng năm ngoái, chính quyền Trung quốc đã cho thử nghiệm những gì để có thể đưa ra các thay đổi có tính cách mạng trong các lớp học tại Trung quốc. Mục đích là làm cho việc học hành có hứng thú nhiều hơn, hữu dụng hơn và sau hết là để cho các học sinh tranh nhau phát huy cái tư duy của chính mình, không viện dẫn theo những quá khứ như Khổng tử dạy hoặc họ Mao đã nói.
Nhưng việc phát sinh ngay ra việc cải tổ này là một nhận thức quá trễ đối với hệ thống giáo dục của Trung quốc, hệ thống này hoàn toàn thất bại để tạo ra các nhà tân tư tưởng trước trào lưu toàn cầu hóa có tính cạnh tranh.
Hơn nữa các học sinh Trung quốc đã quá chán ghét cái lối học từ chương và cách cung kính gọi là "bán tự vi sư, nhất tự vi sư" ( nửa chữ cũng là thầy, một chữ cũng là thầy).
Một cuộc khảo sát do Bộ giáo dục đưa ra cách đây năm năm cho thấy có trên 80% học sinh ghét trường học. Các tỷ số bỏ học nửa chừng đang tăng lên tại một số vùng thôn quê vì những lý do kinh tế, nhưng cũng vì những nhược điểm của các lớp học này như thầy giáo tự tôn, khắt khe và có thiên kiến đối với học sinh xuất thân từ gia đình thiếu học. Áp lực thi cử đè nặng dẫn tới việc học sinh tự quyên sinh.
Theo như cuộc truy cứu một vùng trong năm vừa qua, số học sinh trung học cao cấp và học sinh thi vào năm thứ nhất của đại học có tới trên 50% đã nghĩ tới việc tự kết liễu đời mình sau khi thất bại để vượt qua được bức rào cản nhập đại học.
Vài quốc gia tại Đông Á như Nhật bản, Nam Hàn và Đài loan hiện đang vật lộn với vấn đề tương tự này. Nhưng cái hàm ý trong việc cải tổ giáo dục tại Trung quốc đặc biệt còn sâu xa hơn nữa.
Các phương sách theo nền giáo dục truyền thống của Trung quốc là phải hoàn toàn tuân thủ theo một sắc thái văn hóa chính trị nào đó, sắc thái này bắt buộc người công dân phải tuân theo người cầm quyền một cách mù quáng.
Để khuyến khích các học sinh đặt ra các câu hỏi với các thầy dạy, họ được quyền bình đẳng (kể cả trong các cuộc bàn thảo về sách nghiên cứu và học tập của nhà nước cũng cổ vũ không khí dân chủ ngay trong các lớp học), Trung quốc có thể đang đưa ra một mối quan hệ mới giữa kẻ cai quản với người bị cai quản.
Trở ngại hiện nay là việc thực thi tính cởi mở tại các truờng học của Trung quốc. Chính quyền Trung quốc đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng với một số nguồn tài nguyên để bảo đảm cho có được 10 triệu thầy giáo tiểu học và trung học có năng khiếu và có quyết tâm để thay đổi hẳn thói quen trong lối sống hiện thời tại Trung quốc.
Các vụ cải tổ giáo dục đã khởi sự từ tháng chín năm 2001 áp dụng cho khoảng 420 ngàn học sinh tiểu học và trung học trung cấp (trong tổng số 215 triệu học sinh cho toàn Trung quốc), số học sinh này nằm trong 38 vùng thử nghiệm đặt khắp mọi nơi.
Tháng chín năm nay, số tham dự vào công cuộc thử nghiệm này đã tăng lên 9, 1 triệu học sinh cho 512 vùng. Những con số này sẽ cho tăng lên gấp đôi vào năm tới.
Quan điểm nguyên thủy của Bộ giáo dục Trung quốc là phải thực hiện việc canh cải giáo dục cho tới năm 2010.
Nhưng theo ông Liu Jian của Bộ giáo dục trung ương chuyên về học trình và các sách giáo khoa cho biết, các nhân viên trong đủ loại ngành nghề kinh doanh hay thương mại cho biết là họ muốn có một thời biểu đào luyện người nhanh hơn. Vì thế mục tiêu này hiên nay cho đặt lại là năm 2005. Vào năm 2004, các công cuộc thử nghiệm tương tự sẽ khởi sự áp dụng cho các trường thứ cấp.
Một số cải tổ đang biến sang việc đưa ra những sách giáo khoa có tính sống động hơn (livelier textbooks).
Thí dụ như trong các bài toán của các lớp sơ cấp, các bài toán này được soạn ra có liên hệ tới thực trạng của đời sống. Các sách giáo khoa dạy Anh ngữ khuyến khích học sinh dùng đàm thoại thay vì chỉ nhớ các từ và viết ra các câu. (Tại Trung quốc hiện nay, các học sinh nào qua được cuộc khảo thí về Anh ngữ đều cóù thể nói được tiếng Anh).
Theo các tài liệu của Bộ giáo dục Trung quốc, các thầy giáo chỉ dùng sách giáo khoa như là một cơ sở để lập ra các bài tập tưởng tượng cho lớp học thay vì dùng các sách này như loại sách thánh hiền trước kia đã làm chết óc sáng tạo của các học sinh.
Tuy thế Trung quốc còn cần phải chi ra nhiều tiền bạc.
Ông Liu trong Bộ giáo dục Trung quốc phỏng tính việc đào luyện các thầy giáo tại chỗ có thể tốn tới một tỷ rưỡi Mỹ kim. Số tiền này không do Bộ giáo dục của trung ương xuất ra mà là do các cục giáo dục tại địa phương phải bỏ ra.
Nhưng việc chi này cho giáo dục đã gặp phải các trở ngại về việc lập ngân quỹ, nhất là tại miền thôn que,â có nơi các giáo chức không được trả lương đều vào cuối tháng, bởi vì các trường làng do chính quyền cấp xã chịu trách nhiệm đã tiêu xài hết tiền.
"Chúng tôi muốn gửi thầy giáo tới nơi khác để đào luyện," theo lời của ông Kong Xiangwei, hiệu trưởng trung học tại Nội Mông, ông này cũng đã than thở với các đồng nghiệp trong một cuộc họp nhà giáo tại Bắc Kinh.
"Chúng tôi không có tiền. Việc đi họp này phải bỏ tiền túi ra, khi trở về biết đòi ai để bồi hoàn đây ."
Cái trở ngại trên hết là làm sao cho các phụ huynh tin tưởng là phương pháp giáo dục có loại nanh mới này sẽ có lợi cho con cái của họ. Cái nanh cố hữu như có bằng cấp có thể làm quan hay làm cán bộ nhà nước hay cảnh một người làm quan cả họ được nhờ.
Việc nhập đại học hay vào trung học cao cấp vẫn còn căn cứ vào kết quả khảo thí toàn quốc. Cuộc khảo thí này chỉ dựa vào khả năng nhớ lại của học sinh trong kỳ thi, còn các phụ huynh của học sinh sẽ đem cùng áp lực này ra để chồng chất lên các con em của họ.
Trong truờng tiểu học Quang Minh tại Bắc kinh, một truờng tiên phong cho cải tổ đã yêu cầu học sinh hai lần bình phẩm về các thầy cô giáo trong một học kỳ.
"Các phụ huynh cho biết là họ muốn chúng tôi phải nghiêm khắc hơn nữa. Nhưng ngặt nỗi là vì các phụ huynh học sinh lại dạy con của họ phải kính thầy cô," theo lời của Lu Jie, một quản đốc của trường học này. Có các phụ huynh khác không dằn nổi chuyện này, họ rút con em của họ ra khỏi truờng theo kiểu giáo dục mới theo như ông Kong của Nội Mông cho biết.
Dù rằng hầu hết các trường học tại Trung quốc vẫn còn thuộc quyền nhà nước quản lý, hậu quả là có nhiều trường tư được mở ra để thu học phí (thuờng được nói khéo như là tiền ủng hộ cho nhà trường) cao tới mức theo như thị truờng về giáo dục cho phép.
Các trường học có sự ghi nhận tốt về số học sinh nhập đại học lẽ dĩ nhiên các trường này có mức cầu lớn nhất. Vì thế nguy cơ đáng ngại là những trường ngoài miệng nói là theo việc cải tổ mới, trong khi đó vẫn tiếp tục thu cho nhiều học sinh theo kiểu tôn trọng thời thế.
Các quan chức nhà nước cũng e ngại giới thẩm quyền về giáo dục của tỉnh chuyên lo bảo vệ công nghiệp xuất bản của địa phương, họ sẽ từ chối các truờng trong việc tuyển chọn bất cứ cuốn sách giáo khoa nào (có quyền tự do hơn để tuyển lựa sách giáo khoa là một trong những mục tiêu của cải tổ giáo dục).
"Có thể vào năm 2005, mọi người sẽ xử dụng các tài liệu mới để giảng dạy cho học sinh, nhưng ảnh hưởng này hiện nay còn quá xa theo những gì đang đòi hỏi," theo lời của ông Liu.
Ông Liu cho biết kế hoạch dài hạn này cần phải thay đổi các thủ tục nhập học đại học như nhấn mạnh vào thành tích trong khi đang học nhiều hơn là chỉ căn cứ vào việc khảo thí nhập học trên toàn quốc. Ông đưa ra việc thay đổi thủ tục này cần phải có vào năm 2007, khi có các học sinh đầu tiên được giáo dục bằng các phương pháp mới đi vào đại học.
Nhưng có cái trở ngại là làm thế nào truy xét thành tích cho công bằng khi còn đầy rẫy loại tham nhũng.
Các văn bằng và các chứng chỉ tốt nghiệp giả mạo tràn lan tại Trung quốc, chỉ có kỳ thi khảo thí toàn quốc trong việc nhập đại học mới thống trị nổi. Vì tất cả đều do lỗi giả mạo mà ra, ít ra cũng còn có việc khảo thí này để được tôn trọng.
Ông Liu tuyên bố: "Chúng tôi sẽ gặp phải các áp lực, nhưng chúng tôi vẫn tiếp tục tiến tới. Việc thay đổi học trình đang tạo ra một nền văn hóa mới trong lớp học có mở rộng theo tính khoa học và dân chủ".
Suốt cả năm ngàn năm văn hóa của Trung quốc, tất cả các học sinh hay nho sinh tại Trung quốc đều phải chịu khốn khổ để học như con vẹt. Các nhà giáo (hay còn gọi là là các thầy dạy chữ nghĩa của thánh hiền hay gần đây các thầy này còn dạy tư tưởng của Mao, tư tưởng của Mác-Lê-nin) đã trấn áp việc phát sinh sáng kiến để tập trung vào đeo đuổi các thói thường, còn các bậc phụ huynh bắt buộc con cái phải bỏ thời giờ để chuyên chú vào việc thi cử.
Nhưng năm ngoái, chính quyền Trung quốc đã cho thử nghiệm những gì để có thể đưa ra các thay đổi có tính cách mạng trong các lớp học tại Trung quốc. Mục đích là làm cho việc học hành có hứng thú nhiều hơn, hữu dụng hơn và sau hết là để cho các học sinh tranh nhau phát huy cái tư duy của chính mình, không viện dẫn theo những quá khứ như Khổng tử dạy hoặc họ Mao đã nói.
Nhưng việc phát sinh ngay ra việc cải tổ này là một nhận thức quá trễ đối với hệ thống giáo dục của Trung quốc, hệ thống này hoàn toàn thất bại để tạo ra các nhà tân tư tưởng trước trào lưu toàn cầu hóa có tính cạnh tranh.
Hơn nữa các học sinh Trung quốc đã quá chán ghét cái lối học từ chương và cách cung kính gọi là "bán tự vi sư, nhất tự vi sư" ( nửa chữ cũng là thầy, một chữ cũng là thầy).
Một cuộc khảo sát do Bộ giáo dục đưa ra cách đây năm năm cho thấy có trên 80% học sinh ghét trường học. Các tỷ số bỏ học nửa chừng đang tăng lên tại một số vùng thôn quê vì những lý do kinh tế, nhưng cũng vì những nhược điểm của các lớp học này như thầy giáo tự tôn, khắt khe và có thiên kiến đối với học sinh xuất thân từ gia đình thiếu học. Áp lực thi cử đè nặng dẫn tới việc học sinh tự quyên sinh.
Theo như cuộc truy cứu một vùng trong năm vừa qua, số học sinh trung học cao cấp và học sinh thi vào năm thứ nhất của đại học có tới trên 50% đã nghĩ tới việc tự kết liễu đời mình sau khi thất bại để vượt qua được bức rào cản nhập đại học.
Vài quốc gia tại Đông Á như Nhật bản, Nam Hàn và Đài loan hiện đang vật lộn với vấn đề tương tự này. Nhưng cái hàm ý trong việc cải tổ giáo dục tại Trung quốc đặc biệt còn sâu xa hơn nữa.
Các phương sách theo nền giáo dục truyền thống của Trung quốc là phải hoàn toàn tuân thủ theo một sắc thái văn hóa chính trị nào đó, sắc thái này bắt buộc người công dân phải tuân theo người cầm quyền một cách mù quáng.
Để khuyến khích các học sinh đặt ra các câu hỏi với các thầy dạy, họ được quyền bình đẳng (kể cả trong các cuộc bàn thảo về sách nghiên cứu và học tập của nhà nước cũng cổ vũ không khí dân chủ ngay trong các lớp học), Trung quốc có thể đang đưa ra một mối quan hệ mới giữa kẻ cai quản với người bị cai quản.
Trở ngại hiện nay là việc thực thi tính cởi mở tại các truờng học của Trung quốc. Chính quyền Trung quốc đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng với một số nguồn tài nguyên để bảo đảm cho có được 10 triệu thầy giáo tiểu học và trung học có năng khiếu và có quyết tâm để thay đổi hẳn thói quen trong lối sống hiện thời tại Trung quốc.
Các vụ cải tổ giáo dục đã khởi sự từ tháng chín năm 2001 áp dụng cho khoảng 420 ngàn học sinh tiểu học và trung học trung cấp (trong tổng số 215 triệu học sinh cho toàn Trung quốc), số học sinh này nằm trong 38 vùng thử nghiệm đặt khắp mọi nơi.
Tháng chín năm nay, số tham dự vào công cuộc thử nghiệm này đã tăng lên 9, 1 triệu học sinh cho 512 vùng. Những con số này sẽ cho tăng lên gấp đôi vào năm tới.
Quan điểm nguyên thủy của Bộ giáo dục Trung quốc là phải thực hiện việc canh cải giáo dục cho tới năm 2010.
Nhưng theo ông Liu Jian của Bộ giáo dục trung ương chuyên về học trình và các sách giáo khoa cho biết, các nhân viên trong đủ loại ngành nghề kinh doanh hay thương mại cho biết là họ muốn có một thời biểu đào luyện người nhanh hơn. Vì thế mục tiêu này hiên nay cho đặt lại là năm 2005. Vào năm 2004, các công cuộc thử nghiệm tương tự sẽ khởi sự áp dụng cho các trường thứ cấp.
Một số cải tổ đang biến sang việc đưa ra những sách giáo khoa có tính sống động hơn (livelier textbooks).
Thí dụ như trong các bài toán của các lớp sơ cấp, các bài toán này được soạn ra có liên hệ tới thực trạng của đời sống. Các sách giáo khoa dạy Anh ngữ khuyến khích học sinh dùng đàm thoại thay vì chỉ nhớ các từ và viết ra các câu. (Tại Trung quốc hiện nay, các học sinh nào qua được cuộc khảo thí về Anh ngữ đều cóù thể nói được tiếng Anh).
Theo các tài liệu của Bộ giáo dục Trung quốc, các thầy giáo chỉ dùng sách giáo khoa như là một cơ sở để lập ra các bài tập tưởng tượng cho lớp học thay vì dùng các sách này như loại sách thánh hiền trước kia đã làm chết óc sáng tạo của các học sinh.
Tuy thế Trung quốc còn cần phải chi ra nhiều tiền bạc.
Ông Liu trong Bộ giáo dục Trung quốc phỏng tính việc đào luyện các thầy giáo tại chỗ có thể tốn tới một tỷ rưỡi Mỹ kim. Số tiền này không do Bộ giáo dục của trung ương xuất ra mà là do các cục giáo dục tại địa phương phải bỏ ra.
Nhưng việc chi này cho giáo dục đã gặp phải các trở ngại về việc lập ngân quỹ, nhất là tại miền thôn que,â có nơi các giáo chức không được trả lương đều vào cuối tháng, bởi vì các trường làng do chính quyền cấp xã chịu trách nhiệm đã tiêu xài hết tiền.
"Chúng tôi muốn gửi thầy giáo tới nơi khác để đào luyện," theo lời của ông Kong Xiangwei, hiệu trưởng trung học tại Nội Mông, ông này cũng đã than thở với các đồng nghiệp trong một cuộc họp nhà giáo tại Bắc Kinh.
"Chúng tôi không có tiền. Việc đi họp này phải bỏ tiền túi ra, khi trở về biết đòi ai để bồi hoàn đây ."
Cái trở ngại trên hết là làm sao cho các phụ huynh tin tưởng là phương pháp giáo dục có loại nanh mới này sẽ có lợi cho con cái của họ. Cái nanh cố hữu như có bằng cấp có thể làm quan hay làm cán bộ nhà nước hay cảnh một người làm quan cả họ được nhờ.
Việc nhập đại học hay vào trung học cao cấp vẫn còn căn cứ vào kết quả khảo thí toàn quốc. Cuộc khảo thí này chỉ dựa vào khả năng nhớ lại của học sinh trong kỳ thi, còn các phụ huynh của học sinh sẽ đem cùng áp lực này ra để chồng chất lên các con em của họ.
Trong truờng tiểu học Quang Minh tại Bắc kinh, một truờng tiên phong cho cải tổ đã yêu cầu học sinh hai lần bình phẩm về các thầy cô giáo trong một học kỳ.
"Các phụ huynh cho biết là họ muốn chúng tôi phải nghiêm khắc hơn nữa. Nhưng ngặt nỗi là vì các phụ huynh học sinh lại dạy con của họ phải kính thầy cô," theo lời của Lu Jie, một quản đốc của trường học này. Có các phụ huynh khác không dằn nổi chuyện này, họ rút con em của họ ra khỏi truờng theo kiểu giáo dục mới theo như ông Kong của Nội Mông cho biết.
Dù rằng hầu hết các trường học tại Trung quốc vẫn còn thuộc quyền nhà nước quản lý, hậu quả là có nhiều trường tư được mở ra để thu học phí (thuờng được nói khéo như là tiền ủng hộ cho nhà trường) cao tới mức theo như thị truờng về giáo dục cho phép.
Các trường học có sự ghi nhận tốt về số học sinh nhập đại học lẽ dĩ nhiên các trường này có mức cầu lớn nhất. Vì thế nguy cơ đáng ngại là những trường ngoài miệng nói là theo việc cải tổ mới, trong khi đó vẫn tiếp tục thu cho nhiều học sinh theo kiểu tôn trọng thời thế.
Các quan chức nhà nước cũng e ngại giới thẩm quyền về giáo dục của tỉnh chuyên lo bảo vệ công nghiệp xuất bản của địa phương, họ sẽ từ chối các truờng trong việc tuyển chọn bất cứ cuốn sách giáo khoa nào (có quyền tự do hơn để tuyển lựa sách giáo khoa là một trong những mục tiêu của cải tổ giáo dục).
"Có thể vào năm 2005, mọi người sẽ xử dụng các tài liệu mới để giảng dạy cho học sinh, nhưng ảnh hưởng này hiện nay còn quá xa theo những gì đang đòi hỏi," theo lời của ông Liu.
Ông Liu cho biết kế hoạch dài hạn này cần phải thay đổi các thủ tục nhập học đại học như nhấn mạnh vào thành tích trong khi đang học nhiều hơn là chỉ căn cứ vào việc khảo thí nhập học trên toàn quốc. Ông đưa ra việc thay đổi thủ tục này cần phải có vào năm 2007, khi có các học sinh đầu tiên được giáo dục bằng các phương pháp mới đi vào đại học.
Nhưng có cái trở ngại là làm thế nào truy xét thành tích cho công bằng khi còn đầy rẫy loại tham nhũng.
Các văn bằng và các chứng chỉ tốt nghiệp giả mạo tràn lan tại Trung quốc, chỉ có kỳ thi khảo thí toàn quốc trong việc nhập đại học mới thống trị nổi. Vì tất cả đều do lỗi giả mạo mà ra, ít ra cũng còn có việc khảo thí này để được tôn trọng.
Ông Liu tuyên bố: "Chúng tôi sẽ gặp phải các áp lực, nhưng chúng tôi vẫn tiếp tục tiến tới. Việc thay đổi học trình đang tạo ra một nền văn hóa mới trong lớp học có mở rộng theo tính khoa học và dân chủ".
Gửi ý kiến của bạn
