LAS VEGAS (VB-nn) — Sống trong nhà tù ở Las Vegas, trong hai năm nay anh Thịnh Adrong là một thông ngôn viên cho các bạn tù người Nam Tư, Cuba, Thái Lan, Nga, Cam bốt và Armenia. Thông ngôn không phải là nghề của Anh, mà chỉ do hoàn cảnh đưa đẩy. Anh là một trong 130 tù nhân ở Las Vegas được các luật sư cãi thí gọi là những người tù vĩnh cửu: anh phạm những tội bị trục xuất khỏi Mỹ, nhưng quê hương Việt Nam của anh không nhận lại. Trên toàn quốc Hoa Kỳ có trên 3000 tù nhân vĩnh cửu.
Năm 1996, Quốc Hội thông qua một đạo luật gọi là IIR-IRA (Illegal Immigration Reform và Immigrant Responsiblility Act), cho Sở Di Trú rộng quyền trục xuất những di dân phạm tội. Nhưng Quốc hội đã không nghĩ tới việc quê hương của các tội phạm không chịu nhận họ.
Năm nay 43 tuổi, chuyên viên điện khí Thịnh Adrong bị tù về tội đánh vợ ở California. Được thả không bao lâu thì anh bị bắt lại về tội dùng ma túy, và lãnh án tù 4 năm nữa. Tới nay là năm thứ 8 trong tù, Sở Di Trú quyết định trục xuất Thịnh Adrong. Vấn đề nan giải là Việt Nam không nhận anh trở lại quê hương.
Sở Di Trú nằm ở giữa một mớ bòng bong. Họ nói rằng nếu thả những tội phạm này, họ có thể lại phạm nữa. Bà Karen Dorman, nhân viên Di Trú tại Las Vegas hỏi: “Quí vị nghĩ sao nếu chúng tôi thả một tên sờ mó trẻ em, và hai ngày sau khi được thả, y phạm tội trở lại với con của quí vị"”
Văn phòng các luật sư cãi thí ở Las Vegas, đại diện cho vài chục tù nhân vĩnh cửu, mới nộp đơn đòi thả các thân chủ của mình. Giống như trường hợp ở Seattle, các quan tòa liên bang phán rằng “giam giữ tù nhân vô hạn định sau khi họ đã thụ án đầy đủ thời gian hình phạt là vi hiến”, các quan tòa ở Las Vegas đã đồng ý cho lấy 100 vụ gồm làm một, và sẽ đem ra xử vào ngày 5 tháng 11 tới đây.
Số phận những người này ra sao thì chúng ta chưa biết. Nhưng dù ra sao, chuyện ấy không ảnh hưởng tới những tù nhân khác, ở những nhà tù khác. Nhiều hội đoàn trong giới luật pháp đã lên tiếng phản đối đạo luật IIR-IRA, như Hội Luật Sư Hoa Kỳ, Nhóm Quan Sát Nhân Quyền, Nghiệp đoàn Tụ do Dân sự Hoa Kỳ, và Hội Công Bằng Cho Di Dân ở Las Vegas. Đạo luật IIR-IRA hà khắc ở chỗ một di dân, dù chỉ mắc tội ăn cắp vặt trong tiệm, cũng có thể bị trục xuất, cho dù người này sau đó chứng tỏ có hạnh kiểm tốt.
Anh Thịnh Arong đến Mỹ từ 1975, định cư tại Cali. Anh lấy vợ và có hai con, Brian và Mitchelle, sau đó ly dị thì hai con anh ở với mẹ ở San Jose. Anh từng mua nhà rất sớm. Nhưng rồi cuộc đời anh đi chệch hướng, và tương lai vô định. Mỹ không thả, Việt không nhận. Định mệnh của anh tùy thuộc vào phiên xử ngày 5 tháng 11 tới. Chúc anh may mắn trong nỗ lực làm lại cuộc đời, chấm dứt vai trò thông ngôn trong các nhà tù như mấy năm nay.