CALIFORNIA (The New York Times) - Cuộc khủng hoảng đầu tiên trong 10 năm trở lại đây, cũng như những lần trước, với sự xuống dốc của các cơ xưởng theo thứ tự cùng ngành sản xuất, chạy từ Great Lakes tới Gulf of Mexico. Vào hồi đầu năm, cuộc suy thoái đã lan tới khu vực công nghệ Silicon Valley và một vài nơi, theo sự giảm phát của bong bóng Internet.
Trong 3 tháng sau ngày 11/9, mức hạn hẹp của cuộc khủng hoảng sớm nhằm vào đã biến mất. Cuộc suy thoái đã nhanh chóng trở nên một sự mở rộng trong kỷ lục.
Ở mỗi kỹ nghệ lớn, tiết kiệm bảo hiểm y tế và nhà cửa, bị sụm xuống. Hầu hết các tiểu bang bị mất việc làm. Thất nghiệp đã tăng gần hết các lãnh cực, tăng thấy rõ đối với các sinh viên tốt nghiệp và nhiều người khác, thông thường tránh khỏi sự tác động của khủng hoảng.
Tại khu nghỉ mát chung quanh Lake Tahoe, California và Nevada, các khách sạn cho giá 39 đô/đêm hầu duy trì kinh doanh. Ở Boston và một vài nơi, các cơ quan tạm giúp tiếp tục giảm bản lương. Kinh doanh yếu ớt tại các trung tâm công nghệ như ở San Jose, Calif. Các ngành công nghiệp lâu đời như thép và tơ sợi, bị suy sụp trước khi cuộc khủng hoảng bắt đầu, nay càng tệ hại hơn.
Trong lúc hầu hết mọi lãnh vực của mặt bằng kinh tế bị ngưng sơ khởi sau cuộc tấn công ngày 11/9, các công ty tùy thuộc vào chi tiêu vui chơi và du lịch bị ảnh hưởng nặng nhất. Tuy các công ty đã cắt bớt du lịch kinh doanh, nhưng các hãng hàng không và khách sạn bị thiệt hại kinh doanh nhiều hơn khi có nhiều người Mỹ ngưng chuyện bay bổng.
Hoiện nay, 3 tháng sau, nhiều người đi du lịch lại, nhưng không làm đuợc gì để xoay ngược sự thiệt hại của hơn 202.000 việc làm - khoảng 6% trên tổng số - trong kinh doanh hàng không và khách sạn kể từ tháng 3.
Đặc biệt, ảnh hưởng nặng tại thánh địa đỏ đen như Las Vegas và các điểm du lịch như Orlando. Trong năm điển hình, khu vực Lake Tahoe, California và Nevada có 2 triệu khách đến thăm, việc chi tiêu của họ giúp hỗ trợ cho khoảng 80% công nhân tại thành phố có 40.000 dân cư. Nhưng không phải năm nay.
Tại khu trượt tuyết Heavenly, khoảng 60% dân trượt tuyết đến bằng phi cơ và hầu hết là người trong nước, theo lời viên Giám đốc điều hành. Michael Allen, Giám đốc trường dạy trượt tuyết Heavenly cho biết đã thuê 275 huấn luyện viên cho mùa nầy, ít hơn 27% so với năm ngoài. Ông dự liệu có chừng 90.000 học viên, ít hơn 115.000 học viên mà trường nhận năm ngoái.
Cuộc khủng hoảng đã chấm dứt gần như liên tục trong 20 năm tăng trưởng trong số người làm việc cho các công ty tạm giúp. Hồi đầu thập niên 1980s, khoảng 1 trong mỗi 200 người nhận check lương từ các công việc tạm thời. Vào cuối thập niên 1990s, chừng 1 trong mỗi 40 người, khi các công ty biết ra họ có thể giảm bớt chi phí bằng cách trả cho công nhân tạm thời, ít phúc lợi, dễ thuê mướn và đuổi việc cũng dễ dàng.
Nhưng sự suy thoái nhanh chóng, đặc biệt trong khu vực sản xuất, sử dụng nhiều công nhân tạm thời, đã đưa tới kết thúc việc mở rộng đó. Kể từ khi sử dụng nhân lực tại các cơ quan tạm thời đã đến đỉnh mức 3.5 triệu trong tháng 9/2000, nay đã giảm gần 17%, còn 2.9 triệu.
Earl Tate, sáng lập và chủ tịch công ty Staffing Solution, Boston, cho biết việc kinh doanh đã giảm 35% năm nay so với năm ngoái, và kể từ ngày 11/9 ông đã sa thải 3 trong số 7 nhân viên chuyên về tuyển dụng.
Những công ty vẫn còn thuê mướn đang tìm những người có khả năng đa dụng, Tate nói. "Thay vì mướn nhân viên lễ tân, họ có thể đòi hỏi một người thư ký - lễ tân. Họ đang nâng cấp một người làm được hai hay ba công việc."
Trong lúc đó, ông Goode có vẻ như đang sống trong thời kỳ dầu mỏ bùng nổ hồi thập niên 1970s và đầu 1980s. " Chúng tôi cần người ở hầu hết mọi ngành," ông nói.
Ông Goode phụ trách tuyển dụng của Memerial Hermann Hospital, và ông đang làm việc tại một khu vực mạnh nhất trong nền kinh tế Hoa Kỳ hiện nay. Ngay cả thời khủng hoảng, người dân tiếp tục cần săn sóc y tế.
Chủ nhân ông Goode có hơn 500 chổ làm cho 8.000 người làm việc toàn thời gian. " Bệnh viện khắp tiểu bang đang mở rộng." ông cho biết, "và tất cả chúng tôi đang chiến đấu tuyệt vọng để lấp đầy các vị trí còn trống."
Tại một thành phố có khoảng 7% lực lượng lao động làm việc trong kỹ nghệ chăm sóc sức khoẻ, Texas Medical Center, một khu liên hợp với 13 bệnh viện và 41 viện nghiên cứu, có lực lượng làm việc trực tiếp khoảng 61.000 người. Trong tường trình phổ biến mới đây do Federal Reserve Bank of Dallas ước tính rằng trung tâm có 5.8 tỷ đô ảnh hưởng kinh tế đối với khu vực Houston, và gián tiếp giúp sử dụng nhiều hơn 147.000 người.
Candescent Technologies, khởi sự kinh doanh trong kỷ nguyên 90s , sản xuất màn hình máy điện toán cực mỏng, được hổ trợ bởi các thương hiệu lớn trong vốn đầu tư. Vài năm trước, công ty nầy dự tính xây nhà máy sản xuất lớn tại San Jose, California. Nhà máy, sau cùng sẽ cho Hoa Kỳ sức mạnh hiện tại trong ngành kỹ nghệ - bị các nhà sản xuất Đài Loan ngự trị lâu đời.
Giấc mơ đắt giá đó hiện đang nằm đâu đó.
Candescent không chỉ một mình bỏ đi tham vọng. Ví dụ, Intel, sản xuất chip điện toán hàng đầu thế giới, cho hay việc mở rộng trong thập kỷ 1990s sẽ được triệt để cân nhắc lại.
Đến lúc nầy, Intel đã buộc phải đóng cửa 20 văn phòng và dự án sản xuất đang thực hiện, bao gồm các toà nhà tại Austin, Tex.,, Chandler, Ariz., và Folsom, Calif.
Thị trường gia cư có lẽ không mạnh mẽ như đã từng trong những năm của thời kỳ bùng nổ kinh tế, nhưng tiếp tục duy trì sức mạnh như một điểm sáng trong nền kinh tế. Phía sau điểm sáng là mức vay thấp, cũng như việc ... cổ phiếu và sự bùng nổ của giá nhà.
Hiện cuộc khủng hoảng đã đến, nhiều người mua và bán nhà đã quyết định chờ một chiến lược hấp dẫn. Các người mua đánh cuộc về nền kinh tế suy thoái lâu hơn để người bán sẽ chấp nhận giá thấp hơn.
Các chủ gia, theo Bob Becker, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của NRT, công ty môi giới địa ốc gia cư lớn nhất nước," không bàn đến các thương vụ bán tháo."
Giá nhà trung bình giảm còn 145.000 đô hồi tháng 10 so với 152.000 đô hồi tháng 6, theo National Association of Realtors. Nhưng sự suy thoái đã quay giá trở lại chổ của hồi mùa Xuân năm nay - vẫn cao hơn 9% ở khởi điểm năm 2000.
Thị trường có vẻ như bật lên từ sự yếu ớt ngay sau ngày 11/9, theo lời một môi giới. Một công ty phát triển gia cư lớn nhất khu vực Middle Atlantic, Toll Brothers, nói rằng các thương vụ nhà cửa của họ đã bắt đầu chậm lại trước ngày 11/9. Sau các vụ tấn công, giảm 33% và đứng ở mức đó hàng tháng.
Việc xây dựng gia cư cũng đã hẹp lại tại một số khu vực giá cao. Tại khu vực phố thị San Jose, Calif., trái tim của Silicon Valley, có ít hơn 20% giấy phép được cấp trong 10 tháng đầu năm, so với cùng thời kỳ năm ngoái, theo lời Steve Berman, nhà thống kê của Census Bureau. Toàn thể khu vực vùng Vịnh bị thiệt hại 13%. Tại New York và khu vực phụ cận, các giấy phép xây dựng trượt xuống 7.5%.
Gửi ý kiến của bạn
