Hoa Thịnh Đốn - Mức đăng ký bản quyền sáng chế Hoa Kỳ chỉ tăng vừa phải, gây mối quan ngại là việc giảm sút khả năng sáng tạo có thể phương hại đến nền kinh tế toàn nước Mỹ nói chung, và lãnh vực kỹ thuật cao của California nói riêng.
Trong tài khóa 2002 kết thúc 30 tháng 9, mức đăng ký bản quyền sáng chế - một chỉ dấu về các sản phẩm sắp ra đời - chỉ có 350.000 đơn, tăng không tới 2% so với số 345.000 trong tài khóa 2001.
Bản quyền này được cấp cho các nhà sáng chế nhằm bảo vệ họ về mặt pháp lý trong việc thu nhập lợi nhuận do sáng kiến của họ mang lại.
Một mức đăng ký bản quyền cao đã từng khích độïng sự gia tăng sản lượng kinh doanh, và mức tăng trưởng kinh tế nhanh chóng cuối thập niên 1990, đặc biệt là trong lãnh vực kỹ thuật.
Nhưng bây giờ, giới chuyên gia lo ngại ngành kinh doanh đang cho thấy có sự thu hẹp dần trong khả năng phát huy sáng kiến, và việc này có thể phương hại đến phục hồi kinh tế vốn đang suy yếu trên toàn quốc.
Theo điều nghiên của viện khảo cứu bất vụ lợi Battelle Memorial Institute và tạp chí R&D, năm nay, các công ty Hoa Kỳ chỉ tăng 3% số chi tiêu cho việc khảo cứu và phát triển. Trong năm 2000, khi nền "kinh tế mới”còn sôi động, giới kinh doanh đã tăng ngân khoản khảo cứu và phát triển tới 10.8%.
Oâng Rob Enderle, nhà phân tích kỹ thuật của công ty khảo cứu Giga Information Group ở Santa Clara, tuyên bố: tiền dành riêng cho việc khảo cúu và phát triền nay không có là bao. Đó là lý do tại sao số lớn các bản tiên liệu tài chánh cho thấy phải tới năm 2004 kinh tế mới dược hồi phục.
Tuy nhiên, giới chuyên gia lại không tin là Hoa Kỹ đang tiếp cận với nạn cạn nguồn sáng tạo trong một thời gian lâu dài. Họ nói: có thể chỉ đơn giản là mức đăng ký bản quyền sáng chế đang chậm lại trong nhất thời, tương tự như tình trạng của hai thập niên 1960 và 1970, khi mức đăng ký tăng chậm hơn kinh tế và dân số tính chung.
Mặt khác, còn tới 420.000 đơn đăng ký tồn đọng lại từ mấy năm trước đây.
Dầu sao, ông James E. Rogan, cựu nghị sĩ quốc hội, Nam California, hiện đang cầm đầu Sở Đăng Ký Bản Quyền Sáng Chế và Thương Hiệu Hoa Kỳ, cũng cảm thấy lo ngại trước việc số đơn xin cấp bản quyền sáng chế đã không gia tăng bao nhiêu. Oâng nói: "Sự trì hoãn làm chúng tôi phải quan tâm. Chúng tôi không biết chắc tại sao sự trì hoãn đó đang xảy ra.
Thật ra, cũng dễ tìm thấy các bằng chứng có tính cách giai thoại về mức sáng chế chẳng mấy phấn khởi này.
Cao trào sáng chế ở Silicon Valley - từng thực hiện các chương mục Mạng Lưới thương mại (commercial Web browser) và "quantum leaps”đầu tiên cho máy điện toán - xem chừng đã giảm lần hồi đến mức lắng hẳn. Kết quả là số đông giới kinh doanh và tiêu thụ đa õhết náo nức trong việc mua các máy kỹ thuật cao cở nhỏ.
Oâng Michael Erbschloe, nhà phân tích khảo cứu của công ty kinh tế học điện toán Computer Economics Inc ở Carlsbad, tuyên bố: hiện không có gì mới lạ xảy ra đối với loại máy điện toán đặt bàn, và các giới trong kỹ nghệ máy điện toán đang thật sự hoãng hốt. Cho đến khi chúng ta có thể nói với máy điện toán cá nhân "PC,”và tiếng nói được nhận và chuyển, đó sẽ là một lối thoát lớn. Nhưng điều đó còn phải chờ hàng năm, nếu không nói là hàng chục năm nữa, mới xãy ra.
Tương tự như vậy, thiếu sáng kiến mới trong việc chế tạo xe hơi đã khiến chủ xe giảm ý định đem bù xe cũ để mua xe mới.
Theo nhà xuất bản Ward's Cummunications ở Michigan, bây giờ, chủ xe giữ lại xe đểû chạy trong một thời gian trung bình là 9 năm, so với 7.6 năm hồi 1990.
Rất nhiều máy móc có tính cách hấp dẫn như tay lái nhẹ, điều hòa không khí, giảm ô nhiễm, thắng "anti-lock”đã sáng chế từ hàng chục năm về trước mà những phát minh tương ứng trong mấy năm gần đây không thể sánh kịp.
Oâng Richard A. Lentinello, sử gia về phát triễn kỹ nghệ xe có động cơ và chủ bút tờ Hemmings Motor News ở Bennington, Vt., tuyên bố đại ý: kỹ sư ngày nay chỉ biết biến chế máy móc chứ hiếm khi sáng tạo máy móc mới.
Nhiều sáng kiến hay đã không hề được sở đăng ký bản quyền xét đến, và đã được ứng dụng mà không có sự bảo vệ về mặt pháp lý. Nhưng bản quyền sáng chế có tính cách thiết yếu đối với nhiều ngành kỹ nghệ quan trọng nhất trong nước, gồm cả nhu liệu và dược phẩm.
Hãng IBM - nơi nhận được bản quyền sáng chế Hoa Kỳ nhiều nhất từ năm 1993 - đã thu hoach được 1.5 tỉ mỹ kim năm ngoái bằng cách bán bản quyền và các sáng tác phẩm khác của hãng.
Oâng John Lerner, kinh tế gia Đại học Kinh Doanh Harvard, nhấn mạnh: đến nay, nhiều người đã biết bản quyền sáng chế giữ một vai trò quan trọng trong nền kinh tế.
Số đơn đăng ký bản quyền sáng chế trước đây đã bắt đầu gia tăng một cách vững vàng suốt 15 năm tính từ giữa thập niên 1980, khi toà án liên bang ra án quyết cho phép các nhà sáng chế không những được đăng ký bản quyền về sản phẩm mà về cả phương thức phân phối và bán bản quyền nữa.
Trong số rất nhiềâu cái gọi là "bản quyền phương thức kinh doanh”đăng ký ngay sau ù án quyết trên, có bản quyền về phương thức mua hàng gọi là "one click shopping”của công ty Amazon.com Inc, và lối bán đấu giá “reverse auctions “trên Mạng Lưới.
Tuy nhiên, sau khi có lời than phiền của dân chúng cho là các phát minh kể trên chỉ là hình thái thay đổi của ngành kỹ thuật hiện hữu, sỡ đăng ký bản quyền sáng chế đã nghiêm khắc hơn trong việc duyệt xét đơn. Và điều này đã làm mất thêm thời giờ các thủ tục vốn đã quá chậm chạp trong việc đăng ký.
Một số nhà phân tích lập luận: khi nói đến bản quyền sáng chế, phẫm chất quan trọng hơn số lượng.
Oâng James Bessen của viện kỹ thuật Massachusetts cho biết: các bản quyền sáng chế kém phẩm chất này đã làm tổn thương khả năng sáng tạo. Theo cuộc điều nghiên cuả ông, việc khảo cứu và phát triển nhu liệu đã suy giảm ngay sau khi có án quyết kể trên trong thập niên 1980.
Hiện nay, sở đăng ký bản quyền sáng chế có rất ít lý do để bác đơn, vì chính phủ thu được các khoản đóng lệ phí triển hạn rất đáng kể tư ønhững công ty đang thành công.
Oâng Bessan nói thêm: tuy vậy, việc này đã phương hại đến kinh tế và khả năng sáng tạo trong thời gian lâu dài, vì số công ty có bản quyền về các phát minh không quan trọng, thường dùng bản quyền đó để ngăn chận các phát minh của những nhà sáng chế mới có thể mở những lối thoát thật sự.
Oâng Rogan đồng ý là sở đăng ký bản quyền có thể cải thiện thủ tục xét đơn, nhưng ông cải chánh việc sở này có những lý do tài chánh để chấp thuận đơn xin một cách dễ dàng. Oâng nói: “Chúng tôi đã có một số đơn bị ứ đọng qúa lớn."
Trước việc đăng ký bản quyền sáng chế đang chậm lại, một số công ty đang gia tăng nỗ lực thúc giục giới kỹ sư và khoa học gia cuả họ ra sức phát minh.
Hãng IBM đặt ra các khoản tiền thưởng thường niên tổng trị giá lên đến 100.000 mỹ kim, để khuyến khích các nhà khảo cứu của hãng đeo đuổi đăng ký sáng chế. Và các công ty lớn khác - như Hewlett - Packard, đang đặt lại các khoản tiền thưởng cho tương xứng mà ho hy vọng sẽ khiến việc đăng ký bản quyền sáng chế gia tăng 50 đến 100%.
Oâng Jerry Rosenthal, phó giám đốc phòng sáng tác phẩm và bản quyền của hãng IBM, là người đã thiết lập một hệ thống máy điện toán nối liền các kỹ sư, luật sư về bản quyền, và các chuyên gia khác để phối trí công tác giúp phát huy sáng kiến mới. Oâng nói: "Vẫn còn nhiều sáng kiến hay đang ở đâu đó."
Trong tài khóa 2002 kết thúc 30 tháng 9, mức đăng ký bản quyền sáng chế - một chỉ dấu về các sản phẩm sắp ra đời - chỉ có 350.000 đơn, tăng không tới 2% so với số 345.000 trong tài khóa 2001.
Bản quyền này được cấp cho các nhà sáng chế nhằm bảo vệ họ về mặt pháp lý trong việc thu nhập lợi nhuận do sáng kiến của họ mang lại.
Một mức đăng ký bản quyền cao đã từng khích độïng sự gia tăng sản lượng kinh doanh, và mức tăng trưởng kinh tế nhanh chóng cuối thập niên 1990, đặc biệt là trong lãnh vực kỹ thuật.
Nhưng bây giờ, giới chuyên gia lo ngại ngành kinh doanh đang cho thấy có sự thu hẹp dần trong khả năng phát huy sáng kiến, và việc này có thể phương hại đến phục hồi kinh tế vốn đang suy yếu trên toàn quốc.
Theo điều nghiên của viện khảo cứu bất vụ lợi Battelle Memorial Institute và tạp chí R&D, năm nay, các công ty Hoa Kỳ chỉ tăng 3% số chi tiêu cho việc khảo cứu và phát triển. Trong năm 2000, khi nền "kinh tế mới”còn sôi động, giới kinh doanh đã tăng ngân khoản khảo cứu và phát triển tới 10.8%.
Oâng Rob Enderle, nhà phân tích kỹ thuật của công ty khảo cứu Giga Information Group ở Santa Clara, tuyên bố: tiền dành riêng cho việc khảo cúu và phát triền nay không có là bao. Đó là lý do tại sao số lớn các bản tiên liệu tài chánh cho thấy phải tới năm 2004 kinh tế mới dược hồi phục.
Tuy nhiên, giới chuyên gia lại không tin là Hoa Kỹ đang tiếp cận với nạn cạn nguồn sáng tạo trong một thời gian lâu dài. Họ nói: có thể chỉ đơn giản là mức đăng ký bản quyền sáng chế đang chậm lại trong nhất thời, tương tự như tình trạng của hai thập niên 1960 và 1970, khi mức đăng ký tăng chậm hơn kinh tế và dân số tính chung.
Mặt khác, còn tới 420.000 đơn đăng ký tồn đọng lại từ mấy năm trước đây.
Dầu sao, ông James E. Rogan, cựu nghị sĩ quốc hội, Nam California, hiện đang cầm đầu Sở Đăng Ký Bản Quyền Sáng Chế và Thương Hiệu Hoa Kỳ, cũng cảm thấy lo ngại trước việc số đơn xin cấp bản quyền sáng chế đã không gia tăng bao nhiêu. Oâng nói: "Sự trì hoãn làm chúng tôi phải quan tâm. Chúng tôi không biết chắc tại sao sự trì hoãn đó đang xảy ra.
Thật ra, cũng dễ tìm thấy các bằng chứng có tính cách giai thoại về mức sáng chế chẳng mấy phấn khởi này.
Cao trào sáng chế ở Silicon Valley - từng thực hiện các chương mục Mạng Lưới thương mại (commercial Web browser) và "quantum leaps”đầu tiên cho máy điện toán - xem chừng đã giảm lần hồi đến mức lắng hẳn. Kết quả là số đông giới kinh doanh và tiêu thụ đa õhết náo nức trong việc mua các máy kỹ thuật cao cở nhỏ.
Oâng Michael Erbschloe, nhà phân tích khảo cứu của công ty kinh tế học điện toán Computer Economics Inc ở Carlsbad, tuyên bố: hiện không có gì mới lạ xảy ra đối với loại máy điện toán đặt bàn, và các giới trong kỹ nghệ máy điện toán đang thật sự hoãng hốt. Cho đến khi chúng ta có thể nói với máy điện toán cá nhân "PC,”và tiếng nói được nhận và chuyển, đó sẽ là một lối thoát lớn. Nhưng điều đó còn phải chờ hàng năm, nếu không nói là hàng chục năm nữa, mới xãy ra.
Tương tự như vậy, thiếu sáng kiến mới trong việc chế tạo xe hơi đã khiến chủ xe giảm ý định đem bù xe cũ để mua xe mới.
Theo nhà xuất bản Ward's Cummunications ở Michigan, bây giờ, chủ xe giữ lại xe đểû chạy trong một thời gian trung bình là 9 năm, so với 7.6 năm hồi 1990.
Rất nhiều máy móc có tính cách hấp dẫn như tay lái nhẹ, điều hòa không khí, giảm ô nhiễm, thắng "anti-lock”đã sáng chế từ hàng chục năm về trước mà những phát minh tương ứng trong mấy năm gần đây không thể sánh kịp.
Oâng Richard A. Lentinello, sử gia về phát triễn kỹ nghệ xe có động cơ và chủ bút tờ Hemmings Motor News ở Bennington, Vt., tuyên bố đại ý: kỹ sư ngày nay chỉ biết biến chế máy móc chứ hiếm khi sáng tạo máy móc mới.
Nhiều sáng kiến hay đã không hề được sở đăng ký bản quyền xét đến, và đã được ứng dụng mà không có sự bảo vệ về mặt pháp lý. Nhưng bản quyền sáng chế có tính cách thiết yếu đối với nhiều ngành kỹ nghệ quan trọng nhất trong nước, gồm cả nhu liệu và dược phẩm.
Hãng IBM - nơi nhận được bản quyền sáng chế Hoa Kỳ nhiều nhất từ năm 1993 - đã thu hoach được 1.5 tỉ mỹ kim năm ngoái bằng cách bán bản quyền và các sáng tác phẩm khác của hãng.
Oâng John Lerner, kinh tế gia Đại học Kinh Doanh Harvard, nhấn mạnh: đến nay, nhiều người đã biết bản quyền sáng chế giữ một vai trò quan trọng trong nền kinh tế.
Số đơn đăng ký bản quyền sáng chế trước đây đã bắt đầu gia tăng một cách vững vàng suốt 15 năm tính từ giữa thập niên 1980, khi toà án liên bang ra án quyết cho phép các nhà sáng chế không những được đăng ký bản quyền về sản phẩm mà về cả phương thức phân phối và bán bản quyền nữa.
Trong số rất nhiềâu cái gọi là "bản quyền phương thức kinh doanh”đăng ký ngay sau ù án quyết trên, có bản quyền về phương thức mua hàng gọi là "one click shopping”của công ty Amazon.com Inc, và lối bán đấu giá “reverse auctions “trên Mạng Lưới.
Tuy nhiên, sau khi có lời than phiền của dân chúng cho là các phát minh kể trên chỉ là hình thái thay đổi của ngành kỹ thuật hiện hữu, sỡ đăng ký bản quyền sáng chế đã nghiêm khắc hơn trong việc duyệt xét đơn. Và điều này đã làm mất thêm thời giờ các thủ tục vốn đã quá chậm chạp trong việc đăng ký.
Một số nhà phân tích lập luận: khi nói đến bản quyền sáng chế, phẫm chất quan trọng hơn số lượng.
Oâng James Bessen của viện kỹ thuật Massachusetts cho biết: các bản quyền sáng chế kém phẩm chất này đã làm tổn thương khả năng sáng tạo. Theo cuộc điều nghiên cuả ông, việc khảo cứu và phát triển nhu liệu đã suy giảm ngay sau khi có án quyết kể trên trong thập niên 1980.
Hiện nay, sở đăng ký bản quyền sáng chế có rất ít lý do để bác đơn, vì chính phủ thu được các khoản đóng lệ phí triển hạn rất đáng kể tư ønhững công ty đang thành công.
Oâng Bessan nói thêm: tuy vậy, việc này đã phương hại đến kinh tế và khả năng sáng tạo trong thời gian lâu dài, vì số công ty có bản quyền về các phát minh không quan trọng, thường dùng bản quyền đó để ngăn chận các phát minh của những nhà sáng chế mới có thể mở những lối thoát thật sự.
Oâng Rogan đồng ý là sở đăng ký bản quyền có thể cải thiện thủ tục xét đơn, nhưng ông cải chánh việc sở này có những lý do tài chánh để chấp thuận đơn xin một cách dễ dàng. Oâng nói: “Chúng tôi đã có một số đơn bị ứ đọng qúa lớn."
Trước việc đăng ký bản quyền sáng chế đang chậm lại, một số công ty đang gia tăng nỗ lực thúc giục giới kỹ sư và khoa học gia cuả họ ra sức phát minh.
Hãng IBM đặt ra các khoản tiền thưởng thường niên tổng trị giá lên đến 100.000 mỹ kim, để khuyến khích các nhà khảo cứu của hãng đeo đuổi đăng ký sáng chế. Và các công ty lớn khác - như Hewlett - Packard, đang đặt lại các khoản tiền thưởng cho tương xứng mà ho hy vọng sẽ khiến việc đăng ký bản quyền sáng chế gia tăng 50 đến 100%.
Oâng Jerry Rosenthal, phó giám đốc phòng sáng tác phẩm và bản quyền của hãng IBM, là người đã thiết lập một hệ thống máy điện toán nối liền các kỹ sư, luật sư về bản quyền, và các chuyên gia khác để phối trí công tác giúp phát huy sáng kiến mới. Oâng nói: "Vẫn còn nhiều sáng kiến hay đang ở đâu đó."
Gửi ý kiến của bạn
