BANGKOK (Reuters) - Washington và Bắc Kinh kình nhau về vụ hai phi cơ đụng nhau đã làm nổi bật nan đề nhiều nước Á châu phải vật lộn trong mối quan hệ của họ với Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Trong khi có ít nước Á châu có thể bị dính vào cuộc tranh chấp này, nhiều nước nhỏ hơn có thể phải đương đầu với những vấn đề khi tình hình căng thẳng Mỹ-Trung kéo dài. Simon Tay, Viện trưởng Viện Quốc tế vụ của Singapore nói: “Khi voi quần nhau, cỏ bị đạp nát. Các nước Á châu mong có sự giải quyết tốt nhất, nhưng cũng sợ những hậu quả tệ hại nhất”.
Các nhà phân tích nói vụ căng thẳng liên quan đến chiếc chiến đấu cơ F-8 của Trung Quốc và chiếc phi cơ do thám của Mỹ cho đến nay chưa chấn động đến nền ngoại giao và kinh doanh trong khu vực. Nhưng họ nói nếu 24 người của phi hành đoàn Mỹ bị giữ lâu hơn nữa trên đảo Hải Nam hay cuộc đấu khẩu nặng nề thêm, sóng chấn động có thể lan ra khắp khu vực.
Bob Broadfoot, Tổng giám đốc Hãng Tham vấn Rủi ro Chính trị và Kinh tế ở Hong Kong nói: “Nếu bất cứ bên nào phản ứng quá mức, chắc chắn sẽ tạo tiềm năng một cuộc leo thang”.
Đối với nhiều nước Á châu, Mỹ vẫn là một bạn hàng then chốt về mậu dịch - và trong nột số trường hợp, Mỹ còn là một đồng minh phòng thủ quan trọng. Nhưng các nước đó cũng tỏ ra e ngại trước tầm quan trọng đang lớn dần của Trung Quốc - cả về kinh tế lẫn chính trị - và lo ngại làm mất lòng cường quốc lớn nhất Á châu.
Cũng như mọi lần, Đài Loan có thể có lợi hay bị thiệt tùy theo sự thay đổi trong mối quan hệ Mỹ-Trung.
Tuần tới Mỹ đến lúc phải duyệt lại chính sách bán vũ khí cho Đài Loan, hòn đảo vẫn bị Bắc Kinh coi như một tỉnh của Hoa lục. Từ nhiều năm qua Washington vẫn cung cấp vũ khí cho Đài Loan và nói sẽ đến giúp Đài Loan nếu Trung Quốc tấn công - nhưng Bắc Kinh chỉ hăm dọa chớ chưa bào giờ thực hiện.
Đảng Cộng hòa của Tổng Thống George W. Bush trong lịch sử vẫn có mối quan hệ chặt chẽ hơn với Đài Loan, so với đảng Dân Chủ của cựu Tổng Thống Clinton, sự kiện này khiến đã có những dự đoán sự sủng ái của Washington sắp nghiêng về Đài Loan. Một đại diện ở Bangkok của Tạp chí Quốc phòng Jane’s nói: “Quyết định bán vũ khí tuần tới sẽ cho thấy Đài Loan có lợi gì trong vụ căng thẳng này. Nếu tình thế bất lợi cho Đài Loan, Mỹ có thể ước lượng lại nhu cầu cho Đài Loan”.
Trong khi đó chính quyền Đài Loan lại theo chính sách “trông và chờ”.
Nữ Phát ngôn của Bộ Ngoại giao Đài Loan, bà Chiang Siao-yue nói với Reuters: “Nếu mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Công xấu đi, điều đó không nhất thiết là tốt cho chúng tôi. Nếu quan hệ đó tốt, cũng không có nghĩa là xấu cho chúng tôi”.
Bà nói tiếp: “Đây là chuyện giữa Hoa Kỳ và Trung Cộng. Chúng tôi không dính líu vào đó”.
Các lời bình luận của các nước khác trong vùng thường kín đáo từ 5 ngày qua khi nội vụ bắt đầu, nhưng các nhà phân tích nói nếu vụ đôi co kéo dài, các nước Á châu sẽ bắt buộc phải minh định lập trường đứng về phía nào.
Ông Tay nói: “Tình hình này có tiềm năng tạo ra một diễn biến rất xấu. Không những chỉ có căng thẳng về an ninh mà có thể còn có căng thẳng về chính trị và ngoại giao”.
Phi Luật Tân và Nam Hàn - cả hai nước đều có quân Mỹ đóng quân - sẽ thấy họ bị lôi cuốn vào gần hơn với đồng minh truyền thống của họ nếu tranh chấp kéo dài. Nhưng Singapore và Thái Lan có thể phải giữ trung lập vì họ đang có lợi trong mối quan hệ ổn định với Trung Quốc cũng như với Mỹ.
Các nhà phân tích nói những nước như Việt Nam và Mã Lai Á - theo truyền thống không mấy đậm đà với Mỹ - sẽ có dịp để chỉ trích Hoa Kỳ. Nhưng Việt Nam ở trong một hoàn cảnh đặc biệt rất tế nhị, đang tìm cách có mối quan hệ mậu dịch tốt hơn với Mỹ trong khi vẫn phải giữ mối quan hệ chặt chẽ với đồng minh cộng sản ở phương Bắc.
Tuy vậy các nhà phân tích cũng tin rằng vụ kình chống này sẽ tan sớm. Tay nói: “Chúng ta không đứng trước một vụ Khủng hoảng Hỏa tiễn Cuba”.
Gửi ý kiến của bạn
