Thủ tuớng Jean Chretien là một trong những nhà cầm đầu sau cùng trên thế giới gửi lời chúc mừng Tân Tổng thống Hoa kỳ George W. Bush ngày 14/12. Văn phòng của ông Jean Chretien đã đưa ra lời chúc mừng 13 tiếng rưỡi sau khi nhà thống đốc của tiểu bang Texas xuất hiện trên TV được truyền đi trực tiếp khắp thế giới để nhận lãnh chức tổng thống Hoa kỳ sau khi phó tổng thống Al Gore đã chịu nhượng bộ vào tối thứ tư.
Cú điện thoại gọi tới muộn màng là sự kiện mới nhất trong các loạt sự kiện đã xẩy ra làm cho các người của đảng Cộng hòa lấy làm lạ lùng hình như cá nhân thủ tướng của đảng Tự do tại Canada không ưa thích nhà thống đốc của tiểu bang Texas.
“Phe Chretien thiệt sự đã thiếu sự vận dụng để tiếp cận Thống đốc Bush về tất cả các đường hướng suốt trong thời kỳ vân động bầu cử của thống đốc này. Phe này đã chậm trễ để sửa lại qua loa cho có chuyện,” theo như lời của Christopher Sands thuộc Trung tâm Sách lược và Nghiên cứu quốc tế đã cho biết ngày 14/12 trong một cuộc phỏng vấn.
“Một sự kiện không đáng kể, đó chỉ là một sự tích lũy của nhận thức,” theo như ông Sands đã cho biết.
Ông Sands cho biết ông Chretien cần phải thông minh để thay đổi lại nhận thức mà ông đã chống lại ông Bush; nếu không cả hai quốc gia có thể lâm vào giai đoạn quan hệ căng thẳng nhất trong 40 chục năm qua.
Ông Sands mới đây đã nói chuyện hướng dẫn phe ông Bush được chuyển giao về chính sách đối ngoại. Các con mắt của phe này đã nhướng lên ngay trong phòng họp khi Canada được đề cập tới. Nhiều nhà Cộng hòa có cảm giác là chính quyền Chretien đã ra mặt ủng hộ ông Gore trong cuộc vận động bầu cử tổng thống 2000 này.
Văn phòng của ông Chretien đã cho công bố lúc 11:30 am ngày 14/12, các phụ tá của văn phòng thủ tướng đã mô tả cả hai đã đàm thoại nồng nhiệt với nhau trong 15 phút như được biết nhau để mà nói chuyện.
Ông Chretien đã cho các ký giả biết sau đó, ông và ông Bush đã từng chọc ghẹo nhau vế khúc côn cầu (baseball) và đã nói đùa đoàn khúc côn cầu Texas Rangers vừa ký cho ngôi sao cầu thủ Alex Rodriguez 252 triệu Mỹ kim, phe ông Bush đã lấy số tiền này để dùng vào việc riêng. Cả hai người nọ đã nói dỡn chơi với người kia, phải làm việc bao lâu mới có được số tiền này.
Nhưng cú điện thoại của ông Chretien đã gọi sau các đối tác cầm đầu quốc gia nằm trong Khối thịnh vượng chung của Anh quốc như Anh và Úc đã gửi tới lời chúc mừng nhà thống đốc của tiểu bang Texas. Trễ so ngay cả với nhà quân sự cầm đầu Pakistan mà ông Bush không nghĩ ra tên trong lúc vận động bầu cử kéo dài đã gửi lời chúc tụng.
Ngày 14/12, trong lúc tâm thần bất an, ông Chretien đã gọi để chối bỏ những lời nói tán thành cho ông Gore đắc cử.
“Dân chúng Hoa kỳ lựa chọn tổng thống. Chúng tôi không có bất cứ sự ưa thích nào. Và chúng tôi cũng không thể có bất cứ ưa thích nà, Chúng tôi được quyền biết người nào đó khá hơn. Tổng thống là tổng thống, cũng như thủ tướng là thủ tướng.”
Ông Chretien đã cho biết, cuộc nói chuyện vãn có tình bạn bè và đã không lạc vào những đặc trưng của chính sách. Khác hẳn với nắm 1996, ông Chretien gọi Bill Clinton để chúc tụng theo kiểu bạn bè. Ông Chretien đã nêu ra sự quan tâm số 1 của Canada vào thời gian đó: đảng Cộng hòa đỡ đầu đạo luật Helm-Burton tìm cách trừng phạt các công ty Canada làm ăn tại Cuba.
Nhà thủ tướng này đã gặp rắc rối vào mùa hè, khi người cháu trai của nhà thủ tướng, cũng là cựu đại sứ Raymond Chretien của Canada tại Washington đạ nói với hội đồng, ông Gore làm tổng thống , Canada có thể khấm khá.
Hai tuần sau đó trong lúc đọc diễn từ tại trường đại học Duke U., thủ tuớng đã cho biết ông Gore với Canada có mối quan hệ khăng khít. Thủ tuớng đã tuyên bố, ông không biết ông Bush, nhưng ông đã có lần gặp mặt bố của ông này, nhà cựu tổng thống Hoa kỳ George Bush Sr. – nhân vật nhiều người của đảng Cộng hòa đã thông lại như loại phải bỏ đi.
Một số người của đảng Cộng hòa không muốn tha lỗi cho ông Chretien, theo như lời của ông Sands. Ông đã cho biết : “Đó là sự căm ghết cá nhân đã nẩy ra giữa ông Chretien với người của ông Bush.”
Bush con đã từng theo học trường Yale và Havard. Trước khi Bush con thề chừa uống rượu cách đây 14 năm, ông đã chuyển suốt cuộc đời là giám đốc điều hành cho một công ty dầu và làm chủ nhân ông đoàn khúc côn cầu Texas Rangers.
“Jean Chretien không thích loại con nhà giầu có đủ mọi thứ một cách dễ dàng. Ông Chretien là một gã đã phải tranh đấu căm go với đời, ông đã đánh giá thấp và hay diễu cợt những người có cây gậy chống sau lưng. Tôi cho rằng điểm này sẽ làm cho George Bush năng động phần nào,” theo như lời của ông Sands đã cho biết.
Theo ông Sands, Canada sẽ có vấn đề với ông Bush về môi sinh với sự khai thác mỏ dầu, về tự do mậu dịch với gỗ xuất khẩu sang Hoa kỳ, về sự kiểm soát biên giới giữa Canada và Hoa kỳ, về phòng thủ bằng hoả tiễn và về giải trừ bãi mìn.
Ông Chretien phải gửi bộ trưởng ngoại giao John Manley trong sứ mạng sang Hoa kỳ để làm sáng tỏ bộ mặt mới trong chính sách đối ngoại của Canada và có thêm tình hữu nghị hơn nữa với Hoa kỳ theo như so sánh với ông bộ trưởng ngoại giao Axworthy của Canada trước đây, theo như lời của ông Sands đã cho biết.
Ông Bush đã đưa ra cành olive cho người của đảng Dân chủ trong bài diễn văn đọc tối thứ tư , theo lời của ông Sands, cành olive này là cửa sổ kể cả Canada được dùng để sửa lại những quan hệ đã từng bị gẫy.