Hình internet: Scholz (trái) & Laschet (phải)
Dẫn nhập: Sau 16 năm làm Thủ tướng của Angela Merkel (không tái tranh cử), CDU sẽ tranh cử với Armin Laschet làm ứng cử viên Thủ tướng vào tháng 9.2021 Thống đốc tiểu bang NRW đương nhiệm đã thắng thế trong cuộc đấu tranh quyền lực trong nội bộ Liên đảng chống lại ông chủ tịch CSU Markus Soeder. SPD đã đề cử Bộ trưởng Tài chính đương nhiệm Olaf Scholz làm ứng cử viên cho chức thủ tướng vào tháng 8 năm 2020. Người phụ nữ duy nhất cho chức vụ chính trị quan trọng nhất ở Đức là Annalena Baerbock từ đảng Xanh (Greens). Vào giữa tháng 4.2021, Baerbock được đề cử làm ứng cử viên đầu tiên cho chức thủ tướng trong lịch sử đảng. Trong khi đó, phe tả đang cử bộ đôi Janine Wissler và Dietmar Bartsch tham gia cuộc đua với tư cách là những ứng cử viên hàng đầu. AfD dựa vào Tino Chrupalla và Alice Weidel, FDP dựa vào đảng trưởng Christian Lindner làm ứng cử viên hàng đầu trong chiến dịch bầu cử.
( https://rp-online.de/politik/deutschland/bundestagswahl/bundestagswahl-2021-umfragen-ergebnisse-und-prognosen-spd-aktuell-vorne_aid-57840257 )
Cuộc chiến giành vị trí thứ 3 sau CDU / CSU và SPD căng thẳng. Xanh, FDP và ngay cả AfD tuyên bố muốn giành được vị trí này cho chính họ. Và mối quan tâm đang có của các đảng đương nhiệm là kết quả của đảng AFD trong các cuộc thăm dò.
Xin sơ lược thể thức bầu cử Đức. Quốc hội Đức được bầu lại sau nhiệm kỳ 4 năm. Chỉ được lọt vào Quốc hội Đức với điều kiện đảng đó phải đạt tối thiểu là 5% số phiếu của cử tri theo luật pháp ấn định. Đảng mạnh nhất (nhưng chuyện này không tuyệt đối vì luập pháp Đức không ấn định!) trên nguyên tắc ưu tiên tìm liên minh để thành lập tân chính phủ và thông thường đảng này cũng nắm chức Thủ tướng, người lãnh đạo cơ quan hành pháp Đức. Người đứng đầu của đảng cùng liên minh sẽ nắm giữ một chức Bộ trưởng kiêm Phó thủ tướng. Liên minh chính phủ sẽ chia nhau các ghế Bộ trưởng trong khi thương thảo. Tuy nhiên nếu một liên minh tay ba (ví dụ) có thể chiếm đa số tuyệt đối thì đảng mạnh nhất vẫn bị "cho ra rìa" và trở thành đối lập tại Quốc hội Đức.
Mỗi cử tri Đức có hai lá phiếu. Với lá phiếu thứ nhất, cử tri có thể bầu một ứng cử viên trực tiếp vào Quốc hội (Bundestag). Lá phiếu thứ hai bầu cho một đảng đã đề cử ứng viên vào danh sách quốc gia do đó quyết định đến thành phần nghị viên của đảng trong Quốc hội, vì các ghế được phân phối tương xứng cho các đảng theo kết quả lá phiếu thứ hai trên toàn quốc của họ.
Để quý độc giả tiện theo dõi, tôi ghi ra kết quả cuộc tổng tuyển cử của Đức quốc ngày 24.09.2017: CDU / CSU: 32,9 Prozent; SPD: 20,5 Prozent; AfD: 12,6 Prozent; FDP: 10,7 Prozent; Linke: 9,2 Prozent; Grüne: 8,9 Prozent.
Hôm Chúa Nhật 26.09.2021, 60,4 triệu cử tri Đức được kêu gọi đi bầu lại Quốc hội Đức và hãy sử dụng quyền công dân của mình chọn người / đảng đại diện. Tổng cộng có 47 đảng tranh cử. 40 người trong số tranh cử với danh sách tiểu bang, chỉ có 7 người ứng cử trực tiếp.
Bây giờ tôi tóm lược nhanh tin liên quan đến bầu cử Quốc Hội Đức đã xảy ra và thử phân tích tổng quát khó khăn nào đối với … khi muốn thành lập tân chính phủ Đức nhiệm kỳ 2021 - 2025 ??
* "Politbarometer" trước cuộc bầu cử Quốc hội liên bang: Scholz dẫn trước qua câu hỏi K
Xét về giá trị cá nhân, ứng cử viên thủ tướng SPD Olaf Scholz vẫn vượt trội so với các đối thủ. 64 phần trăm tin tưởng ông ta trong vai trò Thủ tướng. Ứng cử viên Thủ tướng Liên đảng Armin Laschet chỉ được 26% cho là có khả năng làm thủ tướng, thủ lĩnh Xanh Annalena Baerbock được 25%. 47% những người được khảo sát (trừ 1) muốn Scholz làm Thủ tướng, 20% Laschet (trừ 2) và 16% Baerbock.
(*https://www.merkur.de/politik/umfrage-bundestagswahl-2021-prognose-scholz-laschet-baerbock-spd-cdu-gruene-91001127.html)
* Một khảo sát khác cho thấy như sau: (FR (AFP / Umfrage 25.09.2021):
|
SPD |
CDU/CSU |
Grüne |
AfD |
FDP |
Linke |
FW |
Sonstige |
|
25 % |
21 % |
14 % |
12 % |
11 % |
7 % |
2 % |
7 % |
(https://www.fr.de/politik/bundestagswahl-2021-umfrage-laschet-scholz-baerbock-union-cdu-csu-spd-gruene-yougov-news-90998628.html)
* Hôm thứ Sáu 25.09.2021, trong một cuộc khảo sát :
Khảo sát thì như trên nhưng thực tế thì sao ?, có đúng như vậy hay không?. Liệu chuyện này có thể xảy ra với CDU ?. Mời xem kết quả bầu cử sau đây sẽ rõ.
Kết quả của cuộc bầu cử Quốc hội Đức năm 2021 được quyết định vào ngày 26 tháng 9. Vào Chủ Nhật, các nơi bỏ phiếu mở cửa từ 8 giờ sáng đến 6 giờ chiều. Hơn 60 triệu cử tri đủ điều kiện được bầu cử ở Đức cũng có thể chọn bỏ phiếu trước bằng cách bỏ phiếu qua đường bưu điện.
Để một đảng được vào Quốc Hội Đức, đảng đó phải nhận được ít nhất năm phần trăm số phiếu bầu thứ hai (Zweitstimmen) trong cuộc bầu cử hoặc cách khác, đưa ít nhất ba ứng cử viên trực tiếp vào quốc hội. Điều này là để ngăn Quốc Hội (Bundestag) chia thành quá nhiều đảng nhỏ.
* Kết quả sơ bộ cuối cùng của cuộc bầu cử:
SPD thắng với 25,7 phần trăm. Sau khi đếm tất cả các khu vực bầu cử, sau đây là kết quả: SPD 25,7 phần trăm, CDU / CSU 24,1 phần trăm, Xanh 14,8 phần trăm, FDP 11,5 phần trăm, AfD 10,3 phần trăm, Tả khuynh (die Linke) 4,9 phần trăm.
Hiện có thể có ba liên minhcó thể thành hình: Một liên minh đèn giao thông với Olaf Scholz là Thủ tướng Cộng Hòa Liên bang Đức, một liên minh Jamaica với Armin Laschet là Thủ tướng, hoặc không chắc, một phiên bản mới của liên minh lớn SPD+CDU/CSU, cũng với Scholz là Thủ tướng .
Mặc dù CDU / CSU có kết quả kém nhất lịch sử, ứng cử viên hàng đầu Armin Laschet cũng tuyên bố sẽ tìm "đồng minh" thành lập chính phủ cho chính mình. Cả Scholz và Laschet đều có mục tiêu làm việc với Xanh và FDP. Hai đảng Xanh và FDP muốn "dò xét nên nói chuyện" trước với nhau.
(https://de.yahoo.com/vorl%C3%A4ufiges-endergebnis-wahl-spd-gewinnt-033309696.html)
Dựa theo kết quả trên, tính ra thì CDU/CSU được 196 ghế tại quốc hội (gồm tất cả 735 ghế), SPD: 206 ghế, Xanh: 118, FDP: 92, AfD: 83 và Tả Khuynh: 39 ghế (64). Các đảng khác chỉ được 1 ghế. Muốn cầm quyền theo tổng số ghế 736 thi liên minh tối thiểu phải có ít nhất 368 ghế .
Theo kết quả, CDU/CSU và vì FDP không chiếm được đa số phiếu tại Quốc hội nên việc thành lập chính phủ chỉ với CDU/CSU và FDP bất thành. Như chúng ta thấy với đa số phiếu tuyệt đối NẾU CDU/CSU và SPD đồng ý liên minh thì tất cả vẫn như cũ, liên minh lớn nắm quyền nhưng lần này tình thế đảo ngược và Scholz sẽ trở thành thủ tướng Đức!. Nhưng chuyện này vì cánh tả trong SPD đã chống khi mà SPD còn kém CDU. Bây giờ SPD mạnh hơn CDU nên theo tôi khó xảy ra.
Còn chuyện thành lập một liên minh gồm Đỏ+Đỏ+Xanh (SPD + Gruene + die Linke) dù đó là ước vọng của Linke sẽ không xảy ra trong nhiệm kỳ mới 2021-2025 vì Links quá yếu và tổng cọng cả ba đảng chỉ được hơn 44%.
Đức là nước dân chủ, đa đảng nên trên nguyên tắc đảng mạnh thứ hai CDU cũng có thể thương lượng với tất cả đảng phái thắng cử còn lại để lập chính quyền tại nước Đức. Nhưng chuyện liên minh với Tả Khuynh (hậu thân đảng cộng sản Đông Đức cũ) và AfD từ phía CDU trước cũng như sau cuộc bầu cử là điều không tưởng và đi từ các dữ kiện kể trên, câu hỏi còn lại sẽ liên minh với đảng nào: SPD hay FDP và Xanh?. Nếu nhìn từ khía cạnh chính trị liệu Xanh hay FDP có chịu liên minh với nhau hay không khi SPD là đảng mạnh nhất ?. Chuyện bầu cử lại khó xảy ra vì các đảng sợ mất lòng cử tri đưa đến việc mất sự ủng hộ VÀ NẾU trong trường hợp FDP cũng như CDU/CSU chấp nhận vai trò đối lập không liên minh với SPD và Xanh thì chính trị Đức sẽ ra sao?.
Vậy thì những khó khăn hay trở ngại nào ảnh hưởng đến việc liên minh với CDU ?
Giữa FDP và Xanh có quá nhiều dị biệt về đường lối chính trị, năng lượng, chính sách tị nạn và tin học, thuế, lương bỗng (luơng tối thiểu) nên khó mà có thể làm việc chung. Điều này FDP cũng như Xanh nhấn mạnh nhiều lần trước bầu cử.
* Thay lời kết:
Người viết mạo muội đưa ra vài nhận định riêng đi từ những dữ kiện nêu trên:
Kết quả bầu cử cho thấy cử tri không đồng ý với đường lối chính trị của liên minh lớn CDU/CSU và SPD do bà Merkel lãnh đạo, ít nhất trong nhiệm kỳ qua 20217-2021. CDU/CSU mất hơn 8% phiếu là hậu quả. SPD thắng lớn, tăng gần 5%. FDP và Xanh thắng lớn, trở thành lực lượng mạnh thứ ba sau SPD và CDU/CSU.
Những chính trị gia hàng đầu của SPD, trước và sau bầu cử nói không đồng ý cho giải pháp liên minh lớn. Vài người lãnh đạo SPD cũng đã từng tuyên bố là không liên minh với CDU/CSU, đẩy CDU/CSU xuống làm đối lập tại Quốc hội Đức.
* Khó khăn nào làm cho SPD không muốn liên minh với CDU / CSU ?
Theo tôi, có khá nhiều nguyên nhân. Ngoài đường lối chính trị dị biệt liên quan đến mức lương tối thiểu, thuế má … thì quan trọng hơn cả là kinh nghiệm xấu của SPD đối với CDU sau nhiệm kỳ từ 2005-2009 và 2013-2017-2021. Trong nhiệm kỳ 2005-2009 và nhiệm kỳ 2013 -2017, tuy SPD cùng CDU giải quyết mọi chuyện từ kinh tế, xã hội, ngoại giao, công ăn việc làm, học đường, năng lượng .v.v… nhưng kết quả CDU hưởng hết và chua cay hơn họ không được sự chú ý, ủng hộ của cử tri Đức (năm 2009 SPD chiếm 23% và năm 2013 đạt 25,7%, 2017: 20,7% trong cuộc bầu cử quốc hội !). Chính điều đó đã làm SPD lo sợ tình trạng này tái diễn..
FDP hiện tại "từ chối" tham gia chính phủ với SPD và Xanh và nếu điều này xảy ra thì chỉ còn giải pháp duy nhất là liên minh tay ba giữa CDU+Xanh+FDP và một tân chính phủ gọi là liên minh Đen+Xanh+Vàng có thể thành hình cho nhiệm kỳ 2021-2025.
Có nhiều chi tiết khác có thể ảnh hưởng đến việc thương thảo để thành lập liên minh chính phủ mới dưới sự lãnh đạo của SPD nhưng tôi chỉ tóm lược những điểm chính. Chúng ta có thể hiểu và đoán ra được rằng sự thành lập một liên minh lên cầm quyền Đức lần này có lẽ không đơn giản. Ngay cả với đảng FDP và Xanh cũng thế. Chưa hết, Xanh mạnh hơn FDP nên các bộ khá quan trong và chức phó thủ tướng thế nào cũng sẽ thuộc về Xanh nếu có liên minh tay ba giữa SPD+Vàng+Xanh (SPD+FDP+Xanh). Chắc chắn là FDP sẽ phải chịu lếp vế nếu muốn cùng cầm quyền nước Đức. Nhưng liệu FDP có chụu làm đảng "để lót đường cho SPD và Xanh lên cầm quyền"? Nếu Liên minh thành hình, Scholz sẽ là thủ tướng Đức nhiệm kỳ từ 2021 - 2025.
Và theo tôi trong truờng hợp này, FDP chỉ đóng vai trò phụ mà thôi vì SPD và Xanh "ăn rơ" với nhau và chiếm đa số.
Rõ ràng có khá nhiều dị biệt giữa bốn đảng CDU/CSU, SPD, FDP và Xanh. Cho nên nếu trong trường hợp các đảng vẫn khư khư giữ vững lập trường, đường lối chính trị của họ đã tuyên bố với cử tri trước khi bầu cử, điển hình FDP và Xanh tuyên bố là họ khó ngồi lại với nhau vì quá nhiều dị biệt. Nếu như vậy thì SPD và cả CDU khó tìm được liên minh chính phủ và chính trị Đức không rõ sẽ đi về đâu ?. Một chính phủ thiểu số giữa CDU/CSU + FDP hay SPD + Xanh (nếu có) hay là bầu cử lại là giải pháp khó xảy ra ở Đức?. Tóm lại, chúng ta chỉ biết chờ xem kết quả thương thảo !.
* Bây giờ thử phân tích theo kết quả thăm dò cử tri ở trên xem "liên minh nào" sẽ lên cầm quyền sau cuộc bầu cử vào ngày 26.9.2021 và ai có thể sẽ là Thủ tướng Đức ?.
- Hiện tại Liên minh lớn màu Đen-Đỏ (CDU/CSU + SPD) do CDU cầm quyền tại Berlin nhưng nay SPD thắng cử năm 2021 thì tình thế chính trị ở Berlin kể từ nhiệm kỳ mới 2021-2025 bị đảo ngược, khác hẳn năm 2017. SPD sẽ lãnh đạo và điều đáng lưu ý là CDU/CSU có thể bị loại khỏi chính phủ. Chưa nói đến điểm khác liệu CDU có chịu dưới quyền SPD (dù thua phiếu) và SPD là đảng mạnh nhất có đồng ý với một liên minh chính phủ Đỏ-Đen (giữa SPD + CDU/CSU) hay không?
- Nỗi lo sợ của CDU/CSU và FDP trước một liên minh chính phủ "thiên tả" giữa SPD+Xanh+Tả khuynh bất thành vì Tả khuynh chỉ đạt có 4,9%. Điều này cho thấy đảng hậu thân của cộng sản DDR mất dần đi sự ủng hộ của cử tri Đức ở phúa Tây. Dân Đức sợ đường lối ngoại giao của Đức sẽ bị thay đổi, có thể có xu hướng theo Nga hơn, xa rời Nato và tình trạng kinh tế nói chung sẽ sa sút.
- Vì chẳng có đảng nào muốn liên minh với AfD để cầm quyền nên AfD cũng chỉ đóng vai trò đối lập tại Quốc hội như đến nay nhưng chính AfD lại là trở ngại lớn cho việc thành lập liên minh chính phủ. Vì sao?. Cứ nhìn kết quả thăm dò ý kiến cử tri sẽ thấy ngay rằng SPD và Xanh dù muốn liên minh với nhau cũng bất thành với khoảng 41%, kém xa đa số phiếu tuyệt đối trong "Quốc hội mới".
Để dễ hiểu hơn SPD + Xanh trên lý thuyết chỉ đạt hơn 41%, các đảng khác còn lại ở Quốc hội gồm CDU/CSU + Linke + FDP + AfD chiếm đa số tổng cộng với khoảng 53%.
- Một giả thuyết khác là sẽ có một liên minh cầm quyền giữa liên đảng CDU/CSU + FDP + Xanh. Tuy nhiên giải pháp này có thể gặp khó khăn vì mới đây Xanh tuyên bố ưu tiên liên minh với SPD nên theo tôi cũng có thể khó thành hình vì SPD chắc chắn không chịu và chẳng bao giờ bỏ lỡ cơ hội "lên cầm quyền, đứng đầu cơ quan hành pháp Đức với Scholz nắm chức Thủ tướng".
- Khách quan mà nói, Xanh "sống chết với môi sinh", chưa thấy đề tài nào khác hấp dẫn, lại muốn cùng cầm quyền để có tiếng nói mạnh hơn về lãnh vực này nên Xanh khó bỏ mất cơ hội hiếm có để được "làm Phó" tại quốc hội Đức và đồng thời loại CDU/CSU ra khỏi chính quyền nếu đi với SPD.
- Trong trường hợp NẾU có một liên minh giữa SPD + Xanh + FDP thì chức thủ tướng Đức sẽ nằm trong tay của đảng mạnh nhất là SPD hay giả thử CDU/CSU + FDP + Xanh theo tỉ lệ phiếu đắc cử hôm nay của ngày 26.09.2021 thì chức thủ tướng Đức sẽ nằm trong tay của Laschet (CDU). Còn NẾU hai giả thuyết kể trên BẤT THÀNH thì chính trị Đức có lẽ sẽ bị bế tắt một thồi gian dài và do đó sang đầu năm 2022 mới có thể có tân chính phủ, điều mà EU và ngay cả Đức cũng không muốn khi mà Đức và Thủ tướng Đức lâu nay nắm vai trò rất quan trọng trong khối EU.
* Phân tích cuộc bầu cử Quốc hội, Đông Đức không bỏ phiếu cho AfD để phản đối
Đức đã bỏ phiếu, nhưng một lựa chọn chính phủ rõ ràng vẫn chưa được đưa ra. SPD thắng trước CDU và CSU, nhưng cả hai ứng cử viên cho chức Thủ tướng là Scholz và Laschet đều muốn trở thành Thủ tướng Đức. Cuối cùng thì đảng Xanh và FDP có khả năng trở thành những người "phong chức".
Tất cả những điều này cho thấy phương Đông lựa chọn khác biệt. Tại Thueringen (Thuringia) và Sachsen, AfD nhận được nhiều phiếu bầu thứ hai. Qua đó một đường trượt sang bên phải, theo quan điểm của một số nhà khoa học chính trị, không còn có thể được giải thích bởi các cử tri phản đối.
Tóm lại, sau 16 năm của triều đại Angela Merkel và 8 năm của một liên minh lớn giữa CDU/CSU và SPD, các lá bài trong chính trị Đức đang được cải tổ. Vài tuần và vài tháng tới sẽ cho thấy ai có thể với ai, ai muốn với ai. Một điều rõ ràng là Olaf Scholz và Armin Laschet đều muốn trở thành thủ tướng, nhưng họ phụ thuộc vào sự hỗ trợ của Xanh và FDP. Các cuộc đàm phán có thể sẽ rất khó khăn.
Về mặt toán học, một liên minh "bảo thủ-tự do hoặc đỏ-xanh-đỏ thuần túy" không thể thực hiện được. Các đối tác mong muốn thiếu nhiều mong muốn. Torsten Oppelland, nhà chính trị học tại Đại học Friedrich Schiller ở Jena, giải thích bất kể liên minh nào, những thỏa hiệp đau đớn sẽ là cần thiết. Sau đó, mọi việc có thể diễn ra rất nhanh.
FDP và đảng Xanh nói riêng bây giờ phải đi đến một thỏa thuận và muốn trở thành những người đầu tiên tham gia đàm phán với nhau - mà không có SPD và Liên đảng. Rất nhiều sẽ phụ thuộc vào cuộc đàm phán này. Nếu Xanh và FDP đồng ý về một "đối tác liên minh", mọi việc có thể diễn ra nhanh chóng một cách đáng ngạc nhiên.
Lá Thư từ Đức quốc khá dài rồi nên xin dừng ở đây. Mong hoan hỷ cho mọi sơ sót nếu có. Đa tạ.
-
© Lê-Ngọc Châu (Nam Đức, ngày 27.09.2021 + hình internet)
-
(Tài liệu tham khảo: ARD, ZDF, DPA, Zeit Online, Yahoo-News, Handelsblatt, Spiegel Online, MDR, Statista Wahlrecht, Fr, Internet …)
Gửi ý kiến của bạn
