MOSCOW (KL) – Tin của Angela Charlton, AP – Thời đại ôm nựng nhau giữa Bill Clinton và Boris Yetsin không còn nữa. Dưới những người kế vị như George W. Bush và Vladimir Putin, các quan hệ Nga-Mỹ hầu như cứng rắn hơn và chính trị hơn trong cái thế giới sau chiến tranh lạnh.
Các điểm kẹt chính sẽ vẫn còn. Nga quá sợ những kế hoạch của Hoa kỳ về bảo vệ quốc gia bằng hỏa tiễn và bành trướng khối NATO, Nga tức giận sự khống chế thế giới của Hoa kỳ. Nga muốn bán vũ khí cho Iran và thắt chặt các quan hệ với các quốc gia mà Hoa kỳ lảng tránh như Bắc Hàn, Iraq và Libya.
Đối với Nga, Bush đang đối mặt với một quốc gia đã bị yếu đi không thể lường được cả chục năm qua, nhưng vẫn còn là một quốc gia có kho vũ khí nguyên tử đáng sợ, có các trữ lượng dầu lớn và có ảnh hưởng đáng kể trong vùng. Putin sẵn sáng khai thác những thứ này để làm sống lại phần nào cái ảnh hưởng quốc tế của Nga.
Đối với Bush, các giới chức Nga sẽ chịu sự cứng rắn nhưng Bush là một nhà cầm đầu có thể đoán biết được. Các giới chức của Nga đã tiên đoán có sự căng thẳng được nâng cao về quyền kiểm soát vũ khí, nhưng hy vọng nội các của Bush sẽ co cụm về việc can thiệp vào những điểm nóng nằm khắp nơi trên thế giới.
“Chính sách của Bush sẽ thực tế hơn và không có bất cứ sự mềm mỏng nào đối với Nga. Họ sẽ không là những đối thủ, nhưng cũng chẳng là các đồng minh của Nga,” theo như Vladimir Novikov, một nhà khảo cứu tại Học viện nghiên cứu Chiến lược của Nga, đã cho biết.
Bush chọn Condoleeza làm cố vấn an ninh quốc gia, người đã từng làm việc cho cha của Bush như một chuyên gia về Liên bang Sô viết, người này đã gọi chính sách của Clinton đối với Nga quá viễn vông và củng sự cố can thiệp vào nước ngoài dựa trên các cơ sở nhân đạo.
Nivikov đặc biệt có lời phê bình về các sứ mạng của Hoa kỳ tại Balkans, một vùng mà Nga có ảnh hưởng đặc biệt. Moscow đã hoan hỉ lời đưa ra mới đây của Bush, Hoa kỳ cũng nên rút ra khỏi Balkans.
“Quan niệm thế giới của Cộng hòa rõ ràng hơn và dễ hiểu hơn cho Moscow ngày nay, vì các người thuộc đảng Cộng hòa cũng như hầu hết không thiên nhiều như những người của đảng Dân chủ để đẩy mạnh đề mục các giá trị phổ thông của con người trên thế giới,” theo như nhật báo Nezavisimaya Gazeta đã đăng.
Sự thán phục Hoa kỳ của các người Nga đã được thay thế bằng sự nghi ngờ và tỉnh mộng kể từ đầu năm 1990. Các người Nga nhìn thấy sự trợ giúp và lời khuyến cáo do Clinton và Phó tổng thống AlGore làm như tuyệt vời không tốt cho lắm. Người Nga đổ lỗi cho các sự cải tổ thị trường bị hư hỏng vì sự nghèo đói và tham nhũng đã nẩy nở ra sau khi Sô Viết bị sụp đổ vào năm 1991.
Các quan hệ thân thiết giữa Hoa kỳ và Nga của hậu Sô Viết đã bắt đầu chua cay vào những năm Yetsin cầm quyền, Yetsin đã tố giác sự can thiệp vô lý của Washington vào các vấn đề trên thế giới. Putin là người được dân Nga bầu vào mùa xuân này, ông đã đánh tiếng các quan tâm , nhưng lời bình phẩm của ông nhận thấy có nhiều ổn định và chính trị thực tiễn hơn là nhà tiền nhiệm bông lông của Putin.
Moscow đã phản đối dữ dội Hoa kỳ đã hướng dẫn NATO cho oanh kích Nam Tư năm vừa qua, sù lông nổi giận về việc Hoa kỳ phản đối chiến tranh của Nga tại Chechnya và lời chỉ trích của Hoa kỳ về điện Kremlin đang làm áp lực đối với giới truyền thông độc lập.
“Người ta đã có hy vọng rằng các người của đảng Cộng hòa sẽ không còn coi hành động của Nga như thế nào tại Chechnya dựa trên các vấn đề nhân quyền,” theo như lời của Liliya Shevtsova thuộc văn phòng Carnegie Endowment của Moscow.
Mặc dù Nga đã khôi phục được các quan hệ với NATO sau vụ đánh bom Nam Tư, Putin vẫn còn cảnh giác cao về sự bành trướng của liên minh Âu châu mà Nga đang hy vọng Bush sẽ cho chậm lại hay ngưng hẳn. Putin đặt câu hỏi tại sao, chiến tranh lạnh đã hết, Tây phương vần cần một liên minh quân sự cho ai một kẻ thù nào khác hơn là Nga.
Công nhận quân đội Nga quá yếu và xé lẻ, Putin đã hứa cắt bớt quân số và muốn cắt giảm hẳn các vũ khí nguyên tử hơn nữa như đã đề nghị trước đây.
Bush đã cho biết trong lúc vận động tranh cử, ông hậu thuẫn việc tài giảm vũ khí nguyên tử, nhưng ông lại đẩy mạnh tiến vào hệ thống bảo vệ Hoa kỳ bằng hỏa tiễn. Các kế hoạch này đã khơi ra dưới sự cầm quyền của Clinton và Nga đã phản đối mạnh mẽ, Nga cho biết Hoa kỳ vi phạm hiệp ước chống phi đạn năm 1972 và tạo ra một cuộc chạy đua vũ khí mới.
Các quan sát viên mong các cố vấn của Bush về chính sách đối ngoại chống lại sự viện trợ quan trọng cho Nga khi nền kinh tế Nga đã nổi lên nhờ các giá dầu cao, Moscow không còn cần giúp nữa. Thay vào đó Putin muốn có sự đầu tư của Tây phương và ông đã đẩy mạnh việc cải tổ lại thuế khóa và chính sách đi theo thị trường theo như ông đang mong để thu hút sự đầu tư.
Nga đang mong một đường lối biệt lập của Bush sẽ bớt đi sự trợ giúp các quốc gia lân bang bao quanh biển Caspian, nơi mà các công ty Hoa kỳ và Nga đã dùng đủ mọi mánh lới để sờ vào số dầu dự trữ có nhiều tại vùng này. Nga coi vùng này trong đó có các nước cộng hòa Sô viết nằm trong dặng núi Caucasus và vùng Trung Á như là sân chiến lược của chính quốc gia Nga.
Có một số vùng nào đó, Bush tại Washington và Moscow đang mong có sự hợp tác. Cả hai phản đối nhà cầm quyền Taliban tại Afganistan và cả hai dùng quyền của mình tại Hội đồng An ninh LHQ để áp lực làm chế tài cứng rắn thêm nữa.
Gửi ý kiến của bạn
