Báo Mỹ: Khu Vàng Đen Canada Đầy Bùn, Mồ Hôi Và Nước MắtTrong một bài báo mang tựa đề "Bùn, Mồ Hôi và Nước Mắt," nữ ký giả Aida Edemariam tường thuật cuộc sống lao động khổ sở tại bãi nhựa khổng lồ Alberta ở Canada, nơi chứa một trữ lượng dầu lớn gấp 6 lần trữ lượng của Saudi Arabia. Nhưng vùng "vàng đen" này cũng làm cho thành phố phía trước mặt, Fort McMurray, tăng thêm độ pha trộn của sự giàu sang ngất ngưỡng và sự nghèo khổ cùng cực.
Tác giả bài báo đã đi từ con đường chính Hardin, từ đó quan sát toàn cảnh thị trấn Fort McMurray, qua một sòng bài nổi tiếng Boomtown, một khu thương xá và một câu lạc bộ Cowboys có những dòng chữ quảng cáo "Những Đêm Với Các Cô Nữ Sinh Hư Hỏng." Và rồi tới đồn cảnh sát Canada Mounted, các khu văn phòng, khách sạn Oil Sands, bar rượu có nhảy đầm…
Khi Trung Đông xảy ra chiến tranh, nhiều người biết Alberta là vùng giàu dầu đã tìm tới Edmonton, để khai thác dầu thô tự do trong lòng đất - một loại dầu hắc pha lẫn cát, nước và dầu thô, rất khó và rất đắt tiền khi tinh chế thành dầu. Loại dầu này giá 26 đô Canada, tương đương với 27 đô Mỹ một thùng. Giá dầu thô càng tăng vọt, người ta càng bị thôi thúc khai thác loại dầu hắc pha cát này.
Trong nhiều năm liền chỉ có 2 hãng khai thác mỏ dầu cát ở Athabasca rộng 141,000 dặm vuông, hiện nay đã lên tới 7. Hãng Shell đã xây nhà máy hoạt động đầu tiên, vào năm 2003. Chỉ riêng Shell dự tính tinh chế mỗi ngày 500,000 thùng, khai thác trong 50 năm; và các nhà máy cùng hoạt động sẽ tinh chế tổng cộng 1.2 triệu thùng/ngày; tăng không ngừng một khi các nhà máy được đưa vào hoạt động đồng loạt, lên tới 3.5 triệu thùng. Các công ty này dự định đầu tư 100 tỉ đô trong vòng 15 năm tới. Nếu giá dầu đứng nguyên như hiện nay hoặc tăng giá thì tiền vốn thu hồi sẽ càng nhanh, ước tính khoảng 10 tỉ đô/năm.
Với kỹ thuật khai thác hiện nay, các công ty chỉ cần bỏ ra 10% mức đầu tư, đủ để biến vùng dầu cát Athabasca trở thành vùng có trữ lượng dầu lớn hạng nhì thế giới. Hiện nay Canada sản xuất một lượng dầu tương đương với Kuwait và sắp nhiều gấp đôi. Canada đang là nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Hoa Kỳ.
Các dự án nói trên được xúc tiến quá nhanh gây nên tình trạng thiếu thợ kỹ thuật giỏi. Lương một kỹ sư có thể lên tới 110,000 đô Canada một năm ở đây, so với 90,000 đô ở Toronto, mà chỉ cần tốt nghiệp trung học và một giấy chứng nhận đã có sáu tháng lái xe vận tải hạng nặng cũng đủ tìm được việc làm với mức lương 100,000 đô/năm. Một người mới 26 tuổi khoe với tác giả bài báo rằng thỉnh thoảng anh ta kiếm được 1,000 đô/ngày nhờ lái xe vận tải. Anh ta đã sở hữu 2 căn nhà và hai chiếc xe hơi bóng lộn.
Nhưng Fort McMurray, một thành phố khắc nghiệt, mùa đông nhiệt độ xuống dưới âm 40 độ C.
Theo tác giả, hoàn toàn có thể có một cuộc sống đầy đủ ở đây, với mức lương cao gấp 3, mua 2 căn nhà, ngâm mình trong hồ bơi, trả đứt tiền vay mua nhà trong 20 năm sớm hơn những người khác và rồi nghỉ hưu. Người dân có thể đi trượt tuyết, câu cá, săn bắn ngoài trời, nhìn ngắm dòng người từ vùng đô thị mới đi như chạy. Họ có thể chơi hockey lúc nửa đêm, và con em của họ có thể chơi bóng rổ, đá banh…Cũng như những người California đi đào vàng định nghĩa giấc mơ Mỹ, Fort McMurray có tất cả các yếu tố của giấc mơ Mỹ.
Đi về phía tây gặp Fort McMurray, thành phố này có thể thay đổi hẳn cuộc đời của bạn. Nhưng trước khi đi, bạn hãy tự hỏi cái giá nào bạn sẽ phải trả.
Việc khai thác mỏ ở đây rất nặng nề, nhàm chán và đầy tai họa. Một chiếc xe bốc dỡ có thể nâng bốc hàng tới 63 chuyến mỗi ngày, từ những đồi núi đầy những khí sulphur ở trên cao 80 feet. Vào mùa đông, đoàn xe ủi đất phả hơi lên sì sì khắp khu vực chung quanh, còn vào mùa hè thì bụi rắc rải tứ phía. Người thợ được nghỉ giải lao 20 phút để uống cà phê cứ mỗi 12 tiếng đồng hồ bốc dỡ. Trong những lúc bốc dỡ liên tục, có khi một ngày người ta chỉ có dịp nhìn thấy nhau một lần.
Người ta cần khoảng 2 thùng nuớc để tinh chế 1 thùng dầu, và mỗi ngày là bấy nhiêu nước được đưa tới từ sông Athabasca như nó đã mang nước sinh hoạt cho một triệu người dân ở đấy. Mặc dầu nước có thể được lọc sạch lại nhưng nó không thể trở lại với các con sông, vì thế cuối cùng nó được được vào một cái hồ nhân tạo. Theo Bộ Nội An Hoa Kỳ, cái đầm nầy chỉ nhỏ hơn hồ lớn nhất thế giới Syncrude. Có bốn dự án khai thác chưa bắt đầu, vì thế cái hồ đó sẽ sớm đầy cát và vì thế nên nó được gọi là "hồ nước chết", đầy những hóa chất độc chết người như arsenic, cadmium, thủy ngân…
Theo thị trưởng Melissa Blake, dân số thành phố này từ 32,000 tăng vọt lên 65,000 - chưa kể một dân số vãng lai khoảng 10,000 người thợ xây dựng lưu động. Ở đấy có một xưởng lọc nước cống thải mới được xây dựng, có lẽ sẽ hoàn thành vào năm 2009 và sẽ trở thành quá nhỏ một năm sau đó. Một trường học đã được xây dựng 3 năm nay cũng trở nên nhỏ bé trước khi nó hoạt động. Hầu hết cơ quan y tế ở đây đều quá tải. Blake tự tính cần khoảng 2 tỉ đô thôi, nhưng năm nay bà đã mắc nợ 330 triệu đô rồi.
Giá nhà McMurrayites cũng tăng 40-50% trong hai năm trở lại đây. Một cái nhà nhỏ có 3 phòng ngủ cũng đã lên tới 600,000 đô. Tiền thuê nhà ở đây đắt nhất Canada -như những thành phố đắt đỏ khác: Toronto hoặc Vancouver. Giá thuê một phòng không có bếp ăn cũng không phòng tắm riêng lên tới trên 1,000 đô/tháng.
Inderji Kaur, 40 tuổi dạy điện toán và tiếng Anh ở Mohai, thuộc Punjab đã bắt đầu cuộc sống ở đây từ việc trông trẻ để đổi lấy đồng lương tối thiểu và khỏi trả tiền ăn. Hiện nay cô có 2 việc: trông trẻ và tiếp nhận điện thoại ở một trung tâm mới mở, làm từ 7 giờ rưỡi sáng tới 10 giờ rưỡi đêm, kiếm được 2,000 đô/tháng sau khi trừ thuế. Tuy nhiên tiền thuê nhà có 2 phòng ngủ ở đây lên tới 2,500 đô/tháng nên cô không thể đưa gia đình tới cùng sống chung. Cô đã không gặp họ suốt 4 năm nay, và xin họ chờ cô thêm 1 năm nữa thôi.
Cuộc sống trở nên đơn điệu đến nhàm chán với nhiều người: ăn, ngủ, đi làm, đi tắm, rồi lại cứ như thế đều đều mỗi ngày. Và ai cũng biết ở đây dễ kiếm tiền, nhưng một người thợ, ông Leblanc nói "khi anh tới đây là anh mất tất cả."
Ở ngoài một số trại xa thành phố, có nhiều câu chuyện đáng tiếc đã không được ai biết tới. Canada đã có kế hoạch tiếp nhận di dân thợ ngắn hạn, cho những người làm việc 2 năm nhưng phải trở về quê hương của mình. Các công ty dầu chụp lấy kế hoạch này coi như là một giải pháp cho vấn đề thiếu hụt lao động của họ, giúp mang tới những người thợ từ Phi Luật Tân, Hoa Lục, Mễ, đưa họ tới bằng những chiếc 737, đẩy họ vào thành phố mỗi tháng đi mua sắp một lần, rồi sau đó đưa họ trở về cố quốc. Đó là những người thợ lương thấp và không được huấn luyện đầy đủ, không được ai bảo vệ, cũng không được đền bù khi thôi việc và coi "quyền làm việc" như là một đặc ân. Gil McGowan, chủ tịch Nghiệp đoàn Liên Bang Alberta cho biết vừa nhận được thư tố cáo của một tổ chức Romani nói rằng công nhân Romani chỉ được trả 24 đô/giờ cho 60 giờ làm việc mỗi tuần, nhưng thực tế chỉ nhận được 200 đô trong hai tuần.
Và cho tới nay vẫn còn nhiều bí ẩn chưa được tung ra. Dòng người đàn ông thử thời vận ở sòng bài Boomtown, có thể mất toi 800 đô chỉ một đêm, và nhiều người khác còn mất hàng 20,000 - 30,000 đô, nhưng cũng có những người khác có thể kiếm được 100,000 đô để rồi sau đó tiếp tục sống trong những ngày ký giấy trả nợ dài dài…Và cuộc sống đối với nhiều người ở đây là cô đơn, bởi vì có tới 80% người có gia đình đã quay trở về xứ sở để bảo toàn hạnh phúc gia đình.
Fort McMurray từ một thị trấn nhỏ bé đã trở thành một thành phố lớn, sầm uất của Canada, phát triển nhanh và có nền kinh tế phồn thịnh. Người người đổ xô tới đây để kiếm tiền, cật lực làm việc vì tiền. Nhưng tất cả đều không có ý muốn ở lại lâu dài, mà họ nghĩ "10 năm nữa họ sẽ trở lại với cộng đồng thật sự của mình."
Gửi ý kiến của bạn
