WASHINGTON -- Bà thẩm phán Sandra Day O'Connor 75 tuổi là phụ nữ đầu tiên tại Tối Cao Pháp Viện liên bang đã quyết định thôi việc, cũng là vị đầu tiên nghỉ hưu kể từ 11 năm.
Và cuộc chiến lớn nhất giữa 2 phe bảo thủ và cấp tiến sửa soạn bùng nổ trong việc tìm người thay thế cho bà: hướng đi tương lai của Hoa Kỳ về đaọo đức, xã hội, chính trị sẽ tùy thuộc vào cán cân trên tòa này.
Lá phiếu của bà O'Connor từng làm lệch cán cân trong cac cuộc biểu quyết về phá thai và về án tử hình.
Giới quan sát nói bà O'Connor không biết sợ, với những năm niên thiếu vô cùng khó khăn, cha mẹ mất sớm, bà cũng qua đời, khiến bà sớm trở thành người học trò tự lập.
Vào trường luật Stanford, bà O'Connor học cùng lớp với thẩm phán William Rehnquist - bà đứng hạng 3, ông Rehnquist hạng nhất.
Không công ty nào mướn, bà tự xây dựng sự nghiệp trở thành viên chức dân cử và rồi là chánh án tiểu bang Arizona. TT Reagan cử bà O'Connor vào Tối Cao Pháp Viện liên bang năm 1981.
Văn thư của vị thẩm phán bảo thủ ôn hòa Sandra Day O'Connor gửi TT Bush cho biết bà sẽ nghỉ việc khi người thay thế do nhà lãnh đạo hành pháp đề cử được Thượng Viện chuẩn thuận.
TT Bush cho biết nước Mỹ hãnh diện về bà, và hôm Thứ Sáu bà nhận được sự tri ân của mọi công dân - ông nói : bà và gia đình được chúng ta nể trọng và chúc lành.
Ông đánh giá cao vị nữ thẩm phán cao niên về sự thông tuệ, khôn ngoan và nhân cach thu phục được sự kính nể của đồng nghiệp và công chúng. TT Bush xac nhận rằng ông nhận thấy việc chọn người thay thế là 1 trach nhiệm quan trọng.
2 PHE SẼ TRANH LUẬN VỀ ỨNG VIÊN TỐI CAO PHÁP VIỆN
Cuộc tranh đấu về ứng viên Tối Cao Pháp Viện thay thế bà O'Connor đã bắt đầu - hai bên tả hữu hội họp và tập trung lực lượng.
Ở phe bảo thủ, nhà hoạt động Chris Meyers và nhóm "Tiến Bộ vì Mỹ-quốc" đã chuẩn bị bênh vực ứng viên của TT Bush đề cử, dù là người nào.
Cuộc vận động ở 21 tiểu bang dự chi 18 triệu MK.
Ở phe tả, cựu chiến binh 30 tuổi Ralph Neas, có tiếng là "nghị sĩ thứ 101" và nhóm "Nhân Dân vì Nước Mỹ" cũng sẵn sàng dùng sức mạnh bằng hàng triệu thư cổ động và phương tiện internet, nếu TT Bush chọn 1 nhân vật được coi là không tich cực về dân quyền.
Nhưng, trung tâm của cuộc tranh giành vẫn là 100 nghị sĩ, những người có quyền bỏ phiếu chấp thuận tân thẩm phán tối cao.
TT Bush, chịu áp lực từ một số người bảo thủ đòi chỉ định những quan tòa chống phá thai, nói là ông sẽ để cử kẻ kế nhiệm “diễn dịch trung thành với Hiến Pháp và luật pháp nước Mỹ.” Ông nói ông sẽ để cử kịp cho tòa tối cao mở phiên tới vào tháng 10.
Các vị dân cử Dân Chủ nói là tùy phần lớn vào Bush. Lãnht ụ Dân Chủ Thượng Viện Harry Leid ở Nevada nói, “Trên cùng, Quan Tòa O’Connor đã là một tiếng nói của lý trí và sự trung dung trên tòa. Cần thiết là bà phải được thay thế bởi người nào giống như bà.”