"You dig your own grave with teeth"
(Old English proverb)
Các ngày lễ hội lần lượt nối tiếp nhau đi qua: Lễ Tạ Ơn, lễ Giáng Sinh, Tết tây, Tết ta... rồi thêm vào đó là các cuộc họp mặt của "hội Ái Hữu," "hội Cựu Học Sinh…" Cứ mỗi lần như vậy là có kèm theo các tiết mục ăn uống, nhậu nhẹt thả dàn thật vui vẻ! Buổi sáng hôm nay, sau một ngày "họp mặt," cụ phải đi làm trở lại. Mặc thử cái quần mới toanh mà vợ con vừa mới mua tặng cho cụ vào dịp Giáng Sinh. Cụ lấy làm lạ là tại sao nó không vừa nữa" Không lẽ đã đến cái tuổi sắp có cháu ngọai rồi mà còn "mau lớn"" Hay là tại tiệm giặt ủi, họ ủi nóng quá làm cho cái quần "vía" mà chính tay cụ đã thử ra thử vô vừa vặn rồi mới mua bị co rút lại" Lấy một cái quần cũ ra thử cũng thấy chật!!! Hay là cái vòng số 2 của cụ đã đổi kích thước rồi" Vâng, cái cân trong phòng tắm đã xác nhận sự lại cho rõ sự ngờ vực và ngỡ ngàng của cụ. "Chời đéc!" Cụ kêu một tiếng than khô khan. Chỉ trong một thời gian thật ngắn mà cụ đã lên cân hơi nhiều rồi" Ngay buổi trưa hôm đó, tại sở làm, giữa buổi họp thường lệ hàng tuần của sở, cụ bỗng nhiên thấy chóang váng ở đầu và lăn đùng ra ngất xỉu vì áp xuất máu của cụ đột ngột lên quá cao. Đồng nghiệp của cụ phải vội vàng gọi "911." Xe cứu thương đến cấp tốc chở cụ vào thẳng phòng cấp cứu của một nhà thương gần đó. Nằm trên xe cứu thương và sau đó là trên cái giường trắng tóat của phòng cấp cứu, trong hoang mang và kinh hòang, cụ cố gắng nghĩ về vợ dại, về đám con còn thơ của cụ… Văng vẳng đâu đây có một câu nói quen thuộc mà cụ nhớ lờ mờ là đã đọc ở đâu đó: "Thằng … ! Cái …! Cái … ! ... Không" ... Anh phải sống! …Anh còn nhiều chuyện chưa hòan tất xong… Anh cần phải sống…"
….
Đối với vấn đề sức khỏe, kẻ thù tai hại nhất của mình không ai khác hơn là chính ngay bản thân mình! Tuy nhiên cái điều gọi là "tai hại nhất" này lại không hòan tòan là xấu bởi vì trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, rất hiếm có người [hầu như không thể có người nào!] đối xử tử tế với mình hoặc đối xử với mình theo đúng như ý mình muốn. Riêng mình, mình có tòan quyền tự do đối xử với chính mình đúng y như cách mình muốn! Đồng ý" Nhưng đối xử với chính mình bằng cách nào để được gọi là tử tế" Xin thưa với cụ, một sự "tử tế" thiết thực nhất là: "hãy tự giữ gìn sức khỏe." Nói thì dễ. Làm là chuyện khác. Nói sao cũng được mà!!! Lời nói đâu có mất tiền mua!
Bây giờ tạm dùng một chút thời giờ để tìm hiểu, nhận diện ra cái mục tiêu "sức khỏe tốt" là thế nào!
Theo các chuyên gia y tế, người có sức khỏe tốt là người có những điểm sau đây:
- Xương rắn chắc
- Khi đứng, hình dạng ngay thẳng, không xiên vẹo
- Da dẻ mịn màng hồng hào
- Mắt sáng
- Tóc tự nhiên óng mượt
- Đi đứng nhịp nhàng
- Đầy sinh lực
- Răng trắng và đầy đủ
- Giọng nói mạch lạc minh bạch …
Có cụ sẽ thắc mắc:
"Ối châu choa! Làm sao mà tìm được người hòan hảo như vậy chớ""" Ai mà có được đủ các điểm tốt này""
Tôi không biết phải trả lời câu hỏi này thế nào cho phải! Nhưng chúng ta có thể cùng đồng ý với nhau là "thực phẩm chúng ta dùng hàng ngày đóng một vai trò rất lớn lao đối với sức khỏe của chúng ta." Vấn đề bây giờ không còn là "ăn để sống" nữa; mà là "ăn làm sao để đừng bị chết sớm!" Câu châm ngôn của người Anh mở đầu bài nói chuyện ăn này ["Chúng ta tự đào huyệt bằng răng…"] đã được lưu truyền vài trăm năm rồi; và nó không phải là chuyên khôi hài. Hiển nhiên, duy trì một thân thể tráng kiện là tốt cộng thêm với một tâm hồn lành mạnh còn tốt hơn nữa. Những gì chúng ta ăn chẳng những ảnh hưởng đến khả năng làm việc hàng ngày mà còn làm chúng ta sống vui vẻ đầy năng lực yêu đời; hoặc ngược lại thấy mệt mỏi uể ỏai, bệnh họan chán nản. Các vấn đề cần phải được lưu tâm là:
Thực Phẩm
Các thực phẩm ăn "ngon miệng" thường có lượng mỡ, muối, đường và "nitrat" rất cao… những thứ "độc địa" sẽ đưa dẫn đến các tai hại:
- Béo phì
- Bệnh tim mach
- Cao máu, tai biến mạch máu não [Stroke]
- Ung thư vú
- Ung thư nhiếp hộ tuyến [Prostate caner]
- Xưng khớp xương, phong thấp
- Tình dục rối lọan
- Đẻ con thiếu tháng, con bị khuyết tật
- Hiếm muộn
- Tiểu đường
- Trầm cảm [Depression]
…
Cứ nhìn vào trong cái danh sách ảm đạm này, chúng ta cũng thấy ít nhất một hoặc hai thứ đang quấy rầy chúng ta hàng ngày.
Câu hỏi là: "Tại sao mình có tòan quyền quyết định là mình sẽ ăn cái gì tốt cho sức khỏe mà sao mình làm không được" Tại sao mình lại chỉ lựa tòan món ăn không tốt cho sức khỏe của chính mình" " Thực tế nó phũ phàng như vậy đó! Chúng ta không chịu khó ăn thực phẩm tươi, lành mạnh mà lại chỉ thích ăn thực phẩm chế biến hay đã nấu sẵn nhiều mỡ, muối, đường, bột ngọt, gia vị… Do đó cơ thể bị thiếu "vitamins," chất khóang [minerals] và chất sơ [fiber] cần thiết. Sự khiếm khuyết này làm cơ thể chúng ta dù chỉ vừa mới ăn no bụng xong mà đã thấy đói rồi! Hoặc là đã vừa ăn no bụng xong mà sao vẫn than thở là không có đủ sức để làm việc!
Chúng ta sẽ cùng nhau bắt đầu từ hôm nay cố gắng xoay ngược lại cái bánh xe "xấu ăn" mà chính nó đã dần dà hủy họai sức khỏe của chúng ta. Thức ăn bổ dưỡng không cần thiết phải tìm thấy từ toa của bác sĩ hay từ một đầu bếp trứ danh được trả lương cao. Chúng ta cần một ít thì giờ và đi từng bước một để học hỏi về vấn đề dinh dưỡng; dùng những kiến thức căn bản đơn giản để phân tích thực phẩm cũng như cách nấu nướng hàng ngày.
Thực phẩm chúng ta dùng hàng ngày rất cần thiết cho sức khỏe và năng lực. Những cải tiến vượt bực về kỹ thuật chăn nuôi, khử trùng, trữ lạnh, bao bì và giao thông, chuyên chở đã làm cho giá cả đi xuống và sự tiêu thụ thực phẩm gia tăng. Giả dụ sự tiêu thụ sữa và sản phẩm phụ của sữa như "bơ" "kem…" đã gia tăng vượt bực trong vài chục năm qua. Tính từ năm 1800, một con bò trung bình mỗi ngày sản xuất 2 lít sữa bò. Năm 1960 con số này là 9 lít mỗi ngày. Hôm nay, nhờ kích thích tố, lai giống tự nhiên hay nhân tạo, một con bò có thể sản xuất trung bình 24 lit sữa mỗi ngày. Có nhiều trường hợp lên tới 50 lít mỗi ngày dễ như không! Theo thống kê gần nhất, hơn 50% dân số Hoa Kỳ bị béo phì [obesity.] Trong con số 50% béo phì này phải kể thêm những bệnh phiền tóai gây ra từ bệnh béo.
Chúng ta sống một cách vội vàng; tham lam muốn mọi thứ. Sự tham lam đã làm cho chúng ta sống ôm đồm, mất tự chủ. Bây giờ bắt đầu, mỗi ngày, cố gắng làm môt hai chuyện nhỏ, đơn giản nhưng tốt để xây dựng lại cơ thể. Chẳng hạn như uống nước lạnh thay vì nước ngọt, bia rượu; ăn một ít trái cây, ít rau thay vì thịt chả… ăn vừa đủ, không ăn nhiều hơn sự cần thiết. Tất cả sự thặng dư sẽ được chuyển thành mỡ. Chúng ta đã dùng cơ thể như một cái xọt rác chất chứa tất cả các thứ không tốt rồi ngồi than phiền là bị cao máu, tim mạch bị tắc nghẽn, đái đường…
Làm cách nào để biết là mình béo"
Có ai dám can đảm tự nhìn nhận là mình béo đâu" Đã không tin lời phê bình thành thật của vợ con, bạn bè là một chuyện; mà con cho những lời nhận xét của những người chung quanh là ác ý, ganh tị. Hãy dùng phuơng pháp khoa học đơn giản đo chỉ số trọng lượng của cơ thể [BMI - Body Mass Index] sau đây để tự tìm hiểu lấy một mình:
Trong hệ thống đo lường Inches / Pounds của Hoa kỳ và Anh Quốc, trọng lượng bằng Pounds chia cho bình phương của chiều cao đo bằng Inches [1 ft = 12 inches] rồi nhân kết qủa này cho 703 sẽ có thành số BMI.
Công thức là : BMI = [Pound / (Inch X Inch) ] X 703
Thí dụ, cao 5-5 [tức là (5x12) + 5 = 65 inches] và nặng 125 Pounds thì BMI là :
BMI = [125 / (65X65)] 703 = 20.8
Nếu trong trường hợp cụ quen với hệ thống Kilogam / Mét hơn, cụ có thể lấy trong lượng bằng Kilogam chia cho bình phương của chiều cao cao đo bằng Mét. Kết qủa sẽ ra số BMI tương tự (sai chút xíu ở phần số lẻ "decimal" không đáng kể!)
Công thức là : BMI = [Kilogram / (Mét X Mét)]
Thí dụ, nặng 57 Kilogam và cao 1.65 mét thì :
BMI = [ 57 / (1.65 X 1.65)] = 20.9
***
Ghi chú :
1in. = 2.54 cm; 1 cm = 0.39 in.
1 pound = 0.45 kg; 1 kg = 2.2 pound.
Còn nếu cụ đã béo, sẵn tính làm biếng, không thích tính tóan hay hóan chuyển lôi thôi, thì xin cố gắng nhấc dùm ngón tay bấm vào cái "link" dưới đây rồi điền các con số của chiều cao [inches] và trọng lượng [pounds] vào chỗ trống là đọc được kết qủa ngay tức khắc không tốn 1 "calori" nào cả :
http://www.nhlbisupport.com/bmi/
Hay là [áp dụng cho cả hệ thống Kilogam / Mét ] :
http://www.halls.md/body-mass-index/bmi.htm
Nếu thành số BMI của cụ là con số:
- (=<18.5 - Bằng hay nhỏ hơn 18.5): vẫn còn gầy (underweight), mỗi bữa có thể ăn thêm vài bát cơm, uống thêm 1-2 chai bia nữa thỏai mái chẳng sao cả !
- (18.5 - 24.9 - Nằm giữa 18.5 và 24.9): nặng vừa phải (normal), tiếp tục ăn uống bình thường, đừng ăn thêm!
- (25.0 - 29.9 - Nằm giữa 25 và 29.9): Hơi béo rồi (overweight) đấy. Phải ăn bớt bớt lại.
- (>29.9 - Lớn hơn 29.9): Nguy hiểm! Béo phì (obese!) rồi! Phải cẩn thận ăn kiêng cử kỹ luỡng! Nói cách khác là tuy cụ vẫn sống hùng sống mạnh nhưng mà có thể sống hổng dai đâu!
Số BMI càng cao, áp xuất máu, luợng "cholesterol xấu (LDL - bad cholesterol)" và lượng đường trong máu càng cao; trong khi lương "cholesterol tốt (HDL)" càng thấp. Làm giảm cân bằng cách ăn kiêng cử và năng động tập thể thao sẽ làm hạ thấp BMI và đồng thời giúp cơ thể làm giảm thiểu các con số "cao" này.
Bây giờ đã có con số BMI trong tay rồi mà cụ vẫn còn bán tín bán nghi không biết là mình béo thật hay không" Thì sau đây nhà cháu đề nghị một vài thử nghiệm (tests) miễn phí để biết là mình đã béo rồi (!):
* Cho quí Cụ liền ông:
Hít đất (push-up) - Nhớ ngày trước hồi cụ còn ở trong quân đội, đôi khi bị phạt, hít đất 40-50 dễ như không! Bây giờ nhờ cụ ra sàn nhà của mình làm thử vài cái hít đất xem sao. Nếu như đến cái hít đất thứ 3 mà thân thể của cụ nhất định từ chối rời khỏi sàn nhà là cụ đã béo rồi!
Cụ thử nhớ lại lần chót lúc cụ đứng trong phòng tắm sắp sửa mặc quần áo, cụ nhìn xuống mấy cái đầu ngón chân của cụ mà cụ không thấy đầy đủ 10 ngón là khi nào vậy" Nếu là sáng nay thì cụ đã béo rồi!
Cụ có rất nhiều khó khăn lúc xỏ vớ, xỏ giầy và cột dây giầy. Cụ đã béo rồi!
Cụ đã thắt ở lưng cái quần tây của cụ bằng giây nịt hiệu "Versace" đàng hòang mà tại sao cái quần nó cứ đòi tụt xuống hòai! Làm cụ cứ phải liên tục kéo nó lên vị trí cũ ngang rốn khi cụ phài đứng xếp hàng ở bưu điện, sở Lộ vận - DMV, nhà băng… Cụ đã béo rồi !
Sau khi tắm nằm trong bồn tắm (bathtub) cụ đứng đậy không được vì cụ bị kẹt trong bồn tắm. Cụ đã béo rồi!
Khi gia đình cụ đi chơi "Disneyland," người ta phải cho cụ ngồi riêng 1 xe; không ngồi chung với nguời khác trong các trò chơi (rides). Cụ đã béo rồi!
…
* Cho quí cụ liền bà:
Cụ không tài nào phân biệt được vòng nào là vòng số 1, số 2, số 3…
Hàng xóm lâu ngày mới gập cụ. Khi chào hỏi nhau, họ hỏi cụ chừng nào sanh con" Trong khi cụ chẳng có mang bầu gì cả…
Cụ đưa tay vẫy chào cô bạn cụ thấy từ đằng xa mà sao dưới cánh tay của cụ có một tảng thịt mỡ "không tên số 1" lắc la lắc lư phát ra tiếng động.
Cụ bước đi một cách khoan thai mà sao phần quần áo phía bên phía trong 2 cái đùi của cụ nó cọ sát vào nhau phat ra tiếng động.
Cụ đã thay cái cân này là cái thứ 3 ở trong buồng tắm bởi vì cụ cho là 2 cái cân trước nó "cân đo không chính xác gì hết trơn hết trọi!…."
Ông xã của cụ đã có lần nói với cụ là: "Em ơi ! Em mặc lộn cái quần Jean của anh rồi!"
…
Bệnh Béo Phì - Obesity
Chẳng cần phải là bác học nguyên tử, cũng dễ hiểu là khi ăn nhiều quá, cơ thể có nhiều "calories" hơn cần thiết. Sự thặng dư sẽ được cơ thể biến thành mỡ và giữ lại làm cơ thể mập béo lên. Sự béo và béo phì không thể xẩy ra sau 1-2 ngày ăn uống quá mức, mà là kết qủa của sự ăn uống cẩu thả dài hạn, ngày này qua tháng khác. Sự thặng dư "calories" lúc đầu tiên chỉ làm cho kích thước của các tế bào mỡ to lớn dần. Sau khi cái kich thước này không thể tăng thêm được nữa, một số lượng các tế bào mỡ mới sẽ được tạo thêm ra để tiếp tục chứa mỡ. Một khi đã bị béo rồi, dù có cách để làm giảm cân nhưng con số tế bào mỡ không giảm. Chính vì vậy mà người đã béo sẽ bị béo trở lại rất dễ dàng!
Đã biết "ăn nhiều" phải là nguyên nhân chính của bệnh béo phì. Tuy vậy "ăn nhiều" không phải chỉ là nguyên nhân duy nhất. Các yếu tố phụ sau đây cũng cần được lưu tâm :
Di truyền - Mỗi gia đình có một cách sống và cách ăn khác nhau. Nếu bố mẹ đều béo, thích ăn nhiều, thích đồ mỡ... thì con cái sẽ có rất nhiều cơ hội bị béo.
Sức khỏe tâm thần - Nhiều người ăn nhiều vì tuyệt vọng, chán nản, trầm cảm (depression), bực tức… và nhiều lý do tinh thần khác không có liên quan gì đến chuyện "đói bụng" cả! Điều này không có nghĩa là người béo nào cũng có vấn đề về tâm thần, tình cảm; dễ buồn dễ vui hơn những người khác. Nếu béo vì vấn đề tâm thần, tình cảm thì sự "ăn kiêng (diet)" không phải là lời giải. Vấn đề tâm thần cần phải được chữa trị trước đã.
Môi sinh - Văn hóa, khung cảnh, con người chung quanh chúng ta ảnh hưởng rất quan trọng cho cách ăn uống và sinh họat của chúng ta. Con người có thói quen dập theo, "a dua" theo các tính xấu về ăn uống từ những người sống và sinh họat chung quanh mình.
Giới tính - Trung bình, cơ thể phái nam có nhiều bắp thịt hơn phái nữ; mà bắp thịt tiêu thụ nhiều năng lượng (calories) hơn các cơ phận khác thành thử phái nữ có khuynh hướng lên cân mau hơn phái nam mặc dù 2 người có thể tiêu thụ cùng một lọai và cùng số lượng thực phẩm như nhau.
Tuổi tác - Cơ thể dần dà sẽ mất bớt bắp thịt và giữ tụ nhiều mỡ hơn tùy theo sự gia tăng của tuổi già. Ngòai ra sự tiêu hóa của người lớn tuổi cũng chậm và sẽ cần ít năng lượng hơn lúc còn trẻ.
Sự thai nghén - Phụ nữ sẽ lên cân (khỏang 4-5 pounds) sau khi sinh nở so với lúc bình thường (không kể sự lên cân dĩ nhiên lúc đang mang bầu). Sự lân cân sau khi sinh nở sẽ có khuynh hướng làm phụ nữ đễ đi đến béo phì nếu không ăn uống cẩn thận.
Bệnh tật - Một vài lọai bệnh và thuốc chữ bệnh cũng gây ra bệnh béo mặc dù người bệnh vẫn ăn uống bình thường, không ăn quá nhiều. Thí dụ :
Bệnh về tuyến giáp trạng ("thyroid")
Vài lọai thuốc có chứa "streroid," thuốc chống mẫn cảm, thuốc ngừa thai…
Bệnh ăn nhiều (Eating disorder - Bulimia)
Cách làm giảm cân / Cách trị bệnh Béo
Không có phương thuốc nào gọi là "phép lạ" cả. Chuyện đơn giản phải làm là : "Ăn bớt đi, ăn kiêng cử và tập thể dục để giảm cân." "Ăn kiêng" và "Tập thể dục" nghe rất dễ dàng mà thực hành thì không phải dễ như vậy! Nên nhớ là không bao giờ dại dột mà khuyên bất cứ ai về việc hút thuốc lá để làm giảm cân. Đó là một điều sai lầm rất tai hại.
"Ăn kiêng" và "Tập thể dục"
Mỗi ngày cố chọn thức ăn lành mạnh để bớt đi 500 calories cộng với việc tập thể dục để bớt thêm 500 calories nữa. Nếu duy trì được như vậy, cụ có thể giảm trung bình 1 pound (khỏang nửa kilogram) mỗi tuần. Tập thể thao còn có lợi là làm gỉam bớt thì giờ và cơ hội nghĩ đến chuyện ăn! Tập thể thao cũng làm phổi và tim khỏe mạnh hơn. Nên tập 5 ngày mỗi tuần. Mỗi lần 30 phút là đủ.
Uống thuốc giảm cân
Chủ yếu của vấn đề giảm cân vẫn là phải ăn ít họat động nhiều. Tuy nhiên, cũng có nhiều lọai thuốc được dùng song song với chương trình ăn kiêng và tập thể dục. Các thuốc giảm cân phần lớn làm cho cơ thể cảm thấy không đói, không muốn ăn. Nhiều lọai thuôc được xử dụng trong qua khứ đã bi cấm vì làm hại cho sức khỏe hoăc chết người; chẳng hạn như "Phen-fen" làm hỏng "van - valve" tim, Ephedra làm gia tăng áp huyết và PPP (Phenylpropanolamine) làm xuất huyết nội tạng nhất là với phụ nữ. Những thuốc còn lại hiện nay trên thị trường dù không bị cấm dùng nhưng cũng cho thấy đã gây ra nhiều biến chứng phụ không an toàn cho người xử dụng; chẳng hạn như "Sibutramine," "Orlistat," …
Giải phẫu
Có những người bị bệnh béo phì đã đi đến giai đọan "hết thuốc chữa." Ngành y khoa có phương pháp giải phẫu cắt cho bao tử nhỏ lại để không thể nào ăn nhiều được! Đồng thời cũng có giải phẫu cắt lọc hút bỏ bớt mỡ bụng, mỡ đùi (liposuction). Sự tốn kém, nguy hiểm, biến chứng sau các cuộc giải phẫu cũng là một vấn đề lớn!
(Sau cùng, nếu tất cả các giải pháp giảm cân đều thất bại hết thì tội gì… cứ tiếp tục tự đào huyệt của mình bằng răng cho thỏa thuê. Ít nhất cũng đỡ tốn tiền mướn ngừời khác đào dùm cái huyệt của mình…)
"Dig your own grave and save !"
(The Simpsons)
Gửi ý kiến của bạn
