Ngày nay, nhờ kỹ thuật y khoa tiến bộ và y tế cung ứng đầy đủ, kiểm soát cao máu, uống thuốc đàng hoàng là phần quan trọng trong việc phòng ngừa đau tim và tai biến mach máu não. Thực vậy, đây là lời khuyên thường xuyên cho những bệnh nhân lớn tuổi, bị cao huyết áp và bệnh tiểu đường.
Mỗi năm có chừng 700 trăm ngàn bệnh nhân bi tai biến mach máu não tại Hoa kỳ. Sau 6 tháng, bệnh nhân sẽ tử vong. Nếu may thoát khỏi tử thần thì cũng bị tàn phế, không đáp ứng được cuộc sống hàng ngày. Bệnh nhân bị liệt, bán thân bất toại, không thể đi đứng được, không nói đựợc và khoảng 1/3 bệnh nhân bị tinh thần xuống dốc, ưu trầm.
Trong bài này, nói về cập nhật, tức là thêm những cách mới ngừa tai biến mach máu não.
Trước nhất, khi tuổi tác càng cao, nguy cơ tai biến mach máu não càng nhiều. Trên 55 tuổi, nguy cơ tăng gấp đôi cho cả đàn ông lẫn đàn bà. Đàn ông bị tai biến mach máu não do co bóp mach máu, là bệnh thường xuyên hơn đàn bà. Ngược lại, khi phụ nữ bị tai biến mach máu não, tử vong lại cao hơn đàn ông. Người Á châu khi bị tai biến mach máu não, tử vong cao hơn người da trắng. Tình trạng di truyền hay lối sống cũng ảnh hưởng tai biến mạch máu não.
Thuốc lá ảnh hưởng bệnh phổi và tim mach, tăng 1.8 lần cao hơn bình thường. Nếu ngưng hút thuốc lá trong thời gian từ 2-4 năm thì gần như tương đương nguy cơ như người bình thường không hút thuốc. Môi trường xung quanh hút thuốc lá cũng ảnh hưởng đến tai biến mach máu não. Bởi vậy, tránh hút thuốc hay bỏ thuốc lá rất quan trọng trong việc phòng ngừa.
Uống rượu cũng ảnh hưởng tai biến mach máu não, đặc biệt liên hệ với lượng rượu khi uống.
Bệnh mập phì ảnh hưởng cao huyết áp, tiểu đường và cao mỡ, tất cả đều nguy hiểm cho nguy cơ tai biến mach máu não và bệnh tim mạch. Nếu cân lượng cao hơn trung bình khoảng 30% cũng ảnh hưởng nghẹt máu não cho cả đàn ông lẫn đàn bà lớn tuổi.
Còn vấn đề điều chỉnh bệnh gây tai biến mach máu não"
Trước hết phải để ý vấn đề cao huyết áp. Cơ nguyên tai biến mach máu não sẽ tăng gấp 4, khi áp xuất máu lúc tim bóp, cao hơn 160 millimét thủy ngân hoặc áp xuất máu lúc tim nghỉ cao hơn 95 millimét thủy ngân. Bởi vậy, phải đo áp xuất máu thường xuyên. Nếu bị máu cao, phải thay đổi lối sống cho lành mạnh và phải uống thuốc đều đặn.
Bệnh tiểu đường hay liên hệ hội chứng dinh dưỡng chuyển hóa (metabolic syndrome)trong cơ thể đều gây nguy cơ vữa xơ động mach, do đó gây tai biến mach máu não. Gần đây, nghiên cứu cho thấy nếu bệnh nhân tiểu đường uống thêm thuốc ramipril, sẽ giảm bệnh nhồi máu cơ tim, tai biến mach máu não, và bệnh tim mạch, 25%. Tất nhiên, bệnh nhân tiểu đường cần kiểm soát mực đường và máu cao kỹ lưỡng để ngừa biến chứng và giảm tai biến mạch máu não.
Bệnh rung tâm nhĩ (atrial fibrillation) hoặc những bệnh tim mạch khác như nghẹt van tim tâm thất trái (mitral), nhiễm trùng nội biểu mô (infective endocarditis), vừa bị bệnh nhồi máu cơ tim, hay tâm nhĩ trái lớn, đều là những cơ nguyên gây tai biến mach máu não. Xác suất cho biết 1 trong 6 bệnh nhân bị tai biến mạch máu não là do bệnh rung tâm nhĩ, và 10% tai biến mach máu não do co mach máu não là bởi máu cục bị nghẹt trong tâm nhĩ. Uống aspirin mỗi ngày sẽ giảm cơ nguy tai biến mạch máu não. Uống warfarin còn tốt hơn khi bị bệnh rung tâm nhĩ. Những bệnh tim mạch khác như vữa xơ động mach, nghẹt mach máu cổ (carotid stenosis), hay xụp van tim tâm thất (mitral prolapse) đều cần phòng ngừa tai biến mạch máu não bằng aspirin hay thuốc chống tiểu cầu (antiplatelets drugs).
Bệnh cao mỡ, liên kết bệnh tim mach thường là nguyên gây tai biến mach máu não.Cần uống thuốc để giảm mỡ trong máu. Muốn cho an toàn hơn, mỡ xấu (LDL-C) phải xuống thấp dưới 100 mg/dl.cho những bệnh nhân tiểu đường, bệnh mach máu ngoại biên, hay bướu mạch máu (aneurysm) động mach chủ bụng (abdominal aortic aneurysm).
Chất homocystein cao trong máu liên hệ hiện tượng viêm trong tai biến mach máu não và bệnh tim mach. Đây là khám phá mới. Bệnh nhân nên phòng ngừa bằng cách uống sinh tố Vitamin B6, B12 và folic acid.
Và sau hết, nếu lỡ bị tai biến mach máu não, thì cũng cần ngừa để tránh tái xuất. Tức là cần kiểm soát huyết áp kỹ lưỡng hơn. Áp xuất máu không được cao quá 130/80 cho những người bị tiểu đường, suy tim, hay suy thận. Tuy nhiên nếu cho áp huyết thấp hơn nữa càng tốt. Miễn không làm áp xuất xuống quá thấp, nguy hiểm. Nên uống thuốc cao máu loại ACE inhibitors, ngay cả trường hợp không bị bệnh cao máu. Cần giảm cân lượng, chỉ số BMI phải xuống dưới 25kg/m2. Phải uống thuốc loãng máu, và thuốc giảm mỡ trong máu. Nếu có thắc mắc nên hỏi bác sĩ gia đình.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; Tran.Ngo@verizon.net
Mỗi năm có chừng 700 trăm ngàn bệnh nhân bi tai biến mach máu não tại Hoa kỳ. Sau 6 tháng, bệnh nhân sẽ tử vong. Nếu may thoát khỏi tử thần thì cũng bị tàn phế, không đáp ứng được cuộc sống hàng ngày. Bệnh nhân bị liệt, bán thân bất toại, không thể đi đứng được, không nói đựợc và khoảng 1/3 bệnh nhân bị tinh thần xuống dốc, ưu trầm.
Trong bài này, nói về cập nhật, tức là thêm những cách mới ngừa tai biến mach máu não.
Trước nhất, khi tuổi tác càng cao, nguy cơ tai biến mach máu não càng nhiều. Trên 55 tuổi, nguy cơ tăng gấp đôi cho cả đàn ông lẫn đàn bà. Đàn ông bị tai biến mach máu não do co bóp mach máu, là bệnh thường xuyên hơn đàn bà. Ngược lại, khi phụ nữ bị tai biến mach máu não, tử vong lại cao hơn đàn ông. Người Á châu khi bị tai biến mach máu não, tử vong cao hơn người da trắng. Tình trạng di truyền hay lối sống cũng ảnh hưởng tai biến mạch máu não.
Thuốc lá ảnh hưởng bệnh phổi và tim mach, tăng 1.8 lần cao hơn bình thường. Nếu ngưng hút thuốc lá trong thời gian từ 2-4 năm thì gần như tương đương nguy cơ như người bình thường không hút thuốc. Môi trường xung quanh hút thuốc lá cũng ảnh hưởng đến tai biến mach máu não. Bởi vậy, tránh hút thuốc hay bỏ thuốc lá rất quan trọng trong việc phòng ngừa.
Uống rượu cũng ảnh hưởng tai biến mach máu não, đặc biệt liên hệ với lượng rượu khi uống.
Bệnh mập phì ảnh hưởng cao huyết áp, tiểu đường và cao mỡ, tất cả đều nguy hiểm cho nguy cơ tai biến mach máu não và bệnh tim mạch. Nếu cân lượng cao hơn trung bình khoảng 30% cũng ảnh hưởng nghẹt máu não cho cả đàn ông lẫn đàn bà lớn tuổi.
Còn vấn đề điều chỉnh bệnh gây tai biến mach máu não"
Trước hết phải để ý vấn đề cao huyết áp. Cơ nguyên tai biến mach máu não sẽ tăng gấp 4, khi áp xuất máu lúc tim bóp, cao hơn 160 millimét thủy ngân hoặc áp xuất máu lúc tim nghỉ cao hơn 95 millimét thủy ngân. Bởi vậy, phải đo áp xuất máu thường xuyên. Nếu bị máu cao, phải thay đổi lối sống cho lành mạnh và phải uống thuốc đều đặn.
Bệnh tiểu đường hay liên hệ hội chứng dinh dưỡng chuyển hóa (metabolic syndrome)trong cơ thể đều gây nguy cơ vữa xơ động mach, do đó gây tai biến mach máu não. Gần đây, nghiên cứu cho thấy nếu bệnh nhân tiểu đường uống thêm thuốc ramipril, sẽ giảm bệnh nhồi máu cơ tim, tai biến mach máu não, và bệnh tim mạch, 25%. Tất nhiên, bệnh nhân tiểu đường cần kiểm soát mực đường và máu cao kỹ lưỡng để ngừa biến chứng và giảm tai biến mạch máu não.
Bệnh rung tâm nhĩ (atrial fibrillation) hoặc những bệnh tim mạch khác như nghẹt van tim tâm thất trái (mitral), nhiễm trùng nội biểu mô (infective endocarditis), vừa bị bệnh nhồi máu cơ tim, hay tâm nhĩ trái lớn, đều là những cơ nguyên gây tai biến mach máu não. Xác suất cho biết 1 trong 6 bệnh nhân bị tai biến mạch máu não là do bệnh rung tâm nhĩ, và 10% tai biến mach máu não do co mach máu não là bởi máu cục bị nghẹt trong tâm nhĩ. Uống aspirin mỗi ngày sẽ giảm cơ nguy tai biến mạch máu não. Uống warfarin còn tốt hơn khi bị bệnh rung tâm nhĩ. Những bệnh tim mạch khác như vữa xơ động mach, nghẹt mach máu cổ (carotid stenosis), hay xụp van tim tâm thất (mitral prolapse) đều cần phòng ngừa tai biến mạch máu não bằng aspirin hay thuốc chống tiểu cầu (antiplatelets drugs).
Bệnh cao mỡ, liên kết bệnh tim mach thường là nguyên gây tai biến mach máu não.Cần uống thuốc để giảm mỡ trong máu. Muốn cho an toàn hơn, mỡ xấu (LDL-C) phải xuống thấp dưới 100 mg/dl.cho những bệnh nhân tiểu đường, bệnh mach máu ngoại biên, hay bướu mạch máu (aneurysm) động mach chủ bụng (abdominal aortic aneurysm).
Chất homocystein cao trong máu liên hệ hiện tượng viêm trong tai biến mach máu não và bệnh tim mach. Đây là khám phá mới. Bệnh nhân nên phòng ngừa bằng cách uống sinh tố Vitamin B6, B12 và folic acid.
Và sau hết, nếu lỡ bị tai biến mach máu não, thì cũng cần ngừa để tránh tái xuất. Tức là cần kiểm soát huyết áp kỹ lưỡng hơn. Áp xuất máu không được cao quá 130/80 cho những người bị tiểu đường, suy tim, hay suy thận. Tuy nhiên nếu cho áp huyết thấp hơn nữa càng tốt. Miễn không làm áp xuất xuống quá thấp, nguy hiểm. Nên uống thuốc cao máu loại ACE inhibitors, ngay cả trường hợp không bị bệnh cao máu. Cần giảm cân lượng, chỉ số BMI phải xuống dưới 25kg/m2. Phải uống thuốc loãng máu, và thuốc giảm mỡ trong máu. Nếu có thắc mắc nên hỏi bác sĩ gia đình.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; Tran.Ngo@verizon.net
Gửi ý kiến của bạn
