Hôm nay,  

Y Khoa Phổ Thông: Ngừa Và Chữa Phỏng

29/09/200100:00:00(Xem: 5690)
Trong biến cố vừa qua tại Nữu Ước và Hoa Thịnh Đốn, nhiều nạn nhân bị phỏng vì săng máy bay và cháy. Đây là loại phỏng nặng, tử vong cao.

Ở Mỹ, mỗi năm, ước lượng một triệu 250 ngàn người bị phỏng. 45 ngàn người phải vào nhà thương và 4 ngàn rưởi người bị chết vì phỏng. 93% bị phỏng vì tai nạn như chuyện lửa bếp núc hay nước quá nóng trong nhà tắm. 1/3 trẻ em dưới 10 tuổi bị phỏng phải vào nhà thương. Phần lớn phỏng do nước sôi, lửa, chạm phải giây điện hay rờ vào lỗ cắm điện hoặc những vật liệu nóng như bàn ủi.

Thương tích vì phỏng làm da hư, da hết khả năng giữ nước và dễ bị nhiễm trùng. Lúc đầu chỗ bị phỏng khiến mạch máu co lại làm máu khó lưu thông. Máu chảy chậm, tế bào vùng phỏng bị chết và vết phỏng sẽ nặng thêm. Bởi vậy, khi chữa phỏng cấp cứu, người ta phải sang nước biển ngay và ngừa nhiễm trùng. Bị phỏng nặng, biểu bì và mạch máu bị hư sẽ mất rất nhiều nước, nhất là sau khi bị phỏng để lâu từ 8-12 giớ, quá trễ.

Phân loại vết thương do phỏng gồm hai yếu tố căn bản để xác đinh phỏng nặng hay nhẹ và cũng tùy theo nguyên nhân gây phỏng và bề xâu của phỏng. Thêm vào, nếu thời gian bị phỏng kéo dài lâu, sẽ khó điều trị, và đây cũng là yếu tố quan trọng trong viêc chăm sóc chữa phỏng.

Phỏng vì nước sôi phần lớn ở ngoài da. Còn phỏng do điện giựt hay hóa chất tạt vào da sẽ ăn xâu dưới làn da. Con nít hay các cụ già thường bị loại phỏng nặng.

Phỏng nhẹ ngoài da biểu bì chỉ bị hư hại nhẹ, nhưng vết thương rất đau đớn. Vết phỏng khô, da đỏ lợt, có bọng nước. Khoảng 7 tới 14 ngày sau, vết phỏng sẽ lành và không để lại thẹo.

Vết phỏng ngoài da có thể làm hư biểu bì và hư gốc của lông hay tóc, móng tay chân, tuyến mồ hôi, và thần kinh súc giác. Vết phỏng xâu có thể đỏ hơn, nổi bọng nước, da ẩm như có nước. Vết phỏng làm đau đớn là bởi giây thần kinh cảm giác bị kích thích hay bị hư. Phỏng sẽ lành trong 14-21 ngày và để lại vết thẹo mờ, nhưng vết phỏng đỏ có thể kéo dài cả tháng, tồn tại chẳng bao giờ phai.

Nếu bị phỏng nặng và xâu hơn sẽ làm da lợt và có nhiều bọng nước lớn. Da biểu bì tất nhiên bị hư, móng chân tay bị loạn dưỡng, lông tóc bị cháy, hạch tuyến mồ hôi và chất nhờn hết hoạt động. Vết thẹo nhăn nheo.

Nếu bị phỏng nặng hơn nữa làm hư bì, biểu bì, và hư nhiều phần phụ thuộc da khác. Phỏng làm hư mô mỡ dưới da, mô liên kết, mô thịt và đôi khi làm hư xương. Phỏng nặng như vậy phần lớn do điện dựt, do hóa chất hay những thương tích đốt thành tro. Vêt phỏng sẽ có chỗ đỏ, chỗ lợt, chỗ vàng, nâu hay đen như than. Vì phỏng làm hư thần kinh cảm giác nên khi ấn xuống không thấy đau đớn. Phải giải phẫu thay da vì phỏng đã làm hư hại toàn diện.

Khi bị phỏng thì sẽ phải làm gì"
- Phải di chuyển lập tức bệnh nhân ra khỏi vùng gây phỏng. Dâp tắt lửa hay nguyên nhân gây phỏng bằng nước hay chăn mền.
- Gạt rửa chất hóa học khô, rội nứơc liên tục vào chỗ phỏng.
- Nếu mắt bị hóa chất tạt vào phải lâp tức xối nước vào mắt liên tục.
- Tắt cầu chì nếu đang bị phỏng vì điện dựt.
- Kêu 911. Đưa bệnh nhân tới nhà thương cấp cứu.

Sau đó, bệnh nhân cần được di chuyển tới trung tâm chữa phỏng. Vấn đề điều trị phức tạp tùy thuộc vết phỏng lớn, nhỏ, nơi cơ thể bị phỏng hay nếu trong người bị thêm những thương tích nào khác. Ngoài ra còn tùy thuộc tuổi tác, hoặc bệnh nhân có thêm những chứng bệnh trầm trọng. Tất nhiên bị phỏng nặng phải điều trị trong những trung tâm chuyên môn.

Nếu phỏng nhẹ, có thể chữa trong phòng ngoại chẩn hay văn phòng bác sĩ gia đình gồm những loại thuốc thoa như: Mafenide acetate (Sulfanylon 8.5%), Silver sulfadiazine (Silvadene SSD Cream, Thermazene 1% cream) hay Silver Nitrate (0.5% solution). Nhưng việc xác định phỏng nặng hay nhẹ rất quan trọng và cần hỏi bác sĩ.

Muốn tránh phỏng cho trẻ, phải làm gì"
- Không để trẻ nhỏ gần bồn tắm một mình, vì nưóc nóng làm phỏng rất lẹ, trong vài giây.
- Cấm trẻ lại gần lò bếp, lò sưởi hay bàn ủi.
- Không cho trẻ chơi gần hộp quẹt hay đồ bật lửa hút thuốc.
- Không để trẻ gần đồ điện nấu cà-phê hay đồ ăn có giây điện lòng thòng vì trẻ thích dựt giây điện làm đổ vào người.

(Ghi chú: bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khoẻ hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).

Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; E-mail: nmtran@hotmail.com; Điện thoại: (714) 547-3915.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
1234567Trang sauTrang cuối

Rụng tóc (alopecia) thường xảy ra trên da đầu, nhưng cũng có thể xảy ra ở bất kỳ nơi nào trên cơ thể. Rụng tóc là một tình trạng phổ biến và không phải là vấn đề đáng lo ngại. Ở Úc, khoảng một nửa đàn ông ở độ tuổi 50 thường có dấu hiệu hói đầu, và hơn 1/4 phụ nữ trong cùng độ tuổi cho biết tóc họ bị thưa đi. Thường thì vấn đề này là do di truyền. Nếu thấy mình đang bị rụng tóc và đang lo lắng về điều đó, quý vị nên đi khám hoặc hỏi ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán trước khi thử bất kỳ phương pháp điều trị nào. Rất nhiều sản phẩm được quảng cáo là có khả năng đảo ngược tình trạng rụng tóc, nhưng lại có rất ít sản phẩm đã được kiểm nghiệm khoa học về hiệu quả.

Hàm răng của bệnh nhân có vẻ như được chăm sóc khá tốt, nhưng nha sĩ James Mancini, giám đốc lâm sàng của Trung Tâm Nha Khoa Meadville ở Pennsylvania, cảm thấy phần nướu có vấn đề. Tình cờ, Mancini có quen biết với bác sĩ của bệnh nhân đó nên đã liên lạc để chia sẻ sự lo ngại – và rồi họ ‘lần’ ra bệnh thật! Mancini cho biết: “Thực ra, Bob mắc bệnh ung thư bạch cầu (leukemia). Dù ông ấy không thấy mệt mỏi hay có các triệu chứng khác, nhưng vấn đề xuất hiện ở phần răng miệng. Khi bác sĩ của Bob biết được tình trạng, Bob đã được điều trị ngay lập tức.”

Thời nay, nhiều người thường bị đau cổ vai gáy, lại còn kèm theo cả đau đầu. Nỗi đau này có thể gây ra thêm nỗi đau khác, không chỉ về mặt vật lý mà còn về mặt tâm sinh lý. Xét về mặt sinh lý, ngày càng có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng những cơn đau ở cổ thường khiến cho người ta bị thêm chứng đau đầu. Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí The Journal of Headache and Pain là nghiên cứu đầu tiên cung cấp những dấu hiệu khách quan về sự liên quan của cơ bắp với tình trạng đau nhức đầu.

Một nghiên cứu mới cho thấy thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến tâm trạng và hiệu suất làm việc trong ngày, mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2. Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Network Open, so với những người ngủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày, những người ngủ ít hơn 6 tiếng/ngày có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn khi về già.

Khi nói đến việc giữ cho xương khỏe mạnh, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến vitamin D, chất dinh dưỡng giúp cơ thể hấp thụ lượng canxi cần thiết để giúp cho bộ xương chắc khỏe. Nhưng dù rằng vitamin D đúng là một chất dinh dưỡng thiết yếu, trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy tầm quan trọng của các loại vitamin khác trong việc chống gãy xương (fractures) và bệnh loãng xương, hay bệnh xương xốp (osteoporosis).

Không thể nhìn thấy bằng mắt thường, không có mùi và cũng chẳng có vị, những lượng nhỏ chì (lead) hiện diện trong các vật dụng mà chúng ta sử dụng hàng ngày, trong nhà chúng ta ở, và cả trong nước chúng ta uống. Thậm chí, chì còn xuất hiện trong các bình nước tái sử dụng, như việc phát hiện ra chì trong đáy ly Stanley. Vụ việc đã làm dấy lên nhiều tranh cãi và khơi dậy sự chú ý của người tiêu dùng đối với một vấn đề đã tồn tại từ rất lâu.

Hôm cuối tháng Hai vừa qua, Tòa Tối cao của bang Alabama phán quyết rằng: “Phôi đông lạnh là trẻ em.” Tuyên án này tuy chỉ có uy lực theo Hiến pháp và luật pháp ở Alabama, tuy nhiên, sự bắt đầu này tạo ra tiền lệ cho tất cả những vụ án vế sau của tất cả các bang khác và kề cả hiến pháp Hoa Kỳ, ảnh hưởng đến thời kỳ cho phép phá thai. Nhiều người và nhiều cơ quan sẽ phải chịu trách nhiệm, sẽ bị trừng phạt nếu làm hỏng phôi thai, như một tội giết trẻ em. Phán quyết của Alabama, được công bố hôm thứ Sáu, bắt nguồn từ hai vụ kiện của ba nhóm cha mẹ đã trải qua thủ tục thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) để sinh con và sau đó chọn đông lạnh số phôi còn lại. Giáo sư Nicole Huberfeld của Trường Luật Đại học Boston cho biết, đó cũng là một quyết định có thể gây ảnh hưởng lan rộng đến việc sử dụng các phương pháp điều trị sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).

Thử tưởng tượng rằng chỉ cần uống một viên thuốc là quý vị sẽ tràn trề năng lượng, da dẻ mịn màng, và tim mạch khỏe re? Các viễn cảnh hấp dẫn này vẫy gọi mãnh liệt mỗi khi chúng ta dạo quanh qua các quầy hàng bán các loại thực dược phẩm bổ dưỡng trong hiệu thuốc, từ các loại viên uống dầu cá (fish oil), bột collagen (collagen powder), kẹo bổ sung ma-giê và muôn hình vạn trạng các loại vitamin.

Hơn một thập niên từ sau cái chết bất ngờ của mẹ, Sehrish Sayani mắc chứng rối loạn tâm thần hậu chấn (PTSD). Suốt những năm đó, những cơn hoảng loạn dữ dội nhất đã giảm dần, nhưng các triệu chứng như nghi ngại thái quá (hypervigilance), trở nên đặc biệt nhạy cảm với một số yếu tố và những giấc ngủ chập chờn đã trở nên quen thuộc trong cuộc sống của cô.

Trong cuốn tiểu thuyết Chuyện Hai Thành Phố (A Tale of Two Cities) của Charles Dickens, được xuất bản năm 1859 và lấy bối cảnh thời Cách Mạng Pháp, có đoạn viết: “Đó là thời đại tốt đẹp nhất, cũng là thời đại tồi tệ nhất, đó là thời đại của sự khôn ngoan, cũng là thời đại của sự ngu xuẩn.” Đại dịch COVID-19 cũng là một thời đại như thế. Một mặt, khoa học đã cứu sống được nhiều người. Chưa đầy một năm sau khi phát hiện virus, Hoa Kỳ đã tạo ra và thử nghiệm vắc xin, rồi cho sản xuất, phân phối và triển khai tiêm chủng hàng loạt miễn phí cho người dân. Ước tính vắc xin COVID đã cứu được ít nhất 3.2 triệu người chỉ riêng ở Hoa Kỳ. Những thành tựu này tạo ra hy vọng về việc chúng ta có thể nhanh chóng ứng phó với đại dịch trong tương lai.
1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.