Hôm nay,  

911! Cấp Cứu Tai Biến Mạch Máu Não

24/03/200100:00:00(Xem: 6411)
Mạch máu trong não bộ ngưng trệ bất thình lình sẽ gây tai biến mạch máu não. Chỉ trong vài phút, tế bào não sẽ bị chết vì thiếu dưỡng khí.

Tai biến mạch máu não xuất hiện một phần do máu đông bất tử trong mạch máu não. Phần khác những tảng có cholesterol sút khỏi thành mạch máu, trôi dọc theo dòng máu, rồi làm mạch máu não tắc nghẽn. Bằng cách này hay cách khác, mạch máu não co lại (ischemic strokes) bất tử, gây tai biến maú não, chiếm 80 phần trăm.

Tại Mỹ, cứ 53 giây đồng hồ lại có 1 người bị tai biến mạch máu não. Và mỗi năm có khoảng 6 trăm ngàn người bị tai biến máu não.

Nếu mạch máu não bất chợt bị bể, sẽ chảy máu trong đầu, sinh tai biến mạch máu não loại chảy máu (hemorrhagic strokes). Nguyên nhân chính loại bệnh này do một chỗ mạch máu não phình ra (aneuvrysm). Cộng thêm nguyên nhân phụ vì cao huyết áp và bệnh cholesterol. Chảy máu trong đầu là bệnh rất nguy hiểm gây tử vong cao.

Loại tai biến mạch máu não nhẹ là do mạch máu bị co khoảnh khắc (transient ischemic attack, TIA). Hiện tượng này có những triệu chứng của tai biến mạch máu não, nhưng sau đó tất cả sẽ mau chóng trở lại bình thường, không lưu lại dấu vết. Tuy nhiên, 1 phần 3 trong số 500 ngàn bệnh nhân bị tai biến nhẹ sẽ có nguy cơ bị tai biến máu não nặng.

Những nguy cơ gây tai biến mạch máu não chia làm 2 phần. Phần thứ nhất có thể ngừa được nếu bệnh nhân bị:

- Cao huyết áp. Khi máu cao, thành mạch mạch máu bị căng. Tim và nhiều cơ quan khác trong cơ thể cũng ở trong tình trạng bị căng. Kết quả là tim sẽ bị lớn, thành mạch máu sẽ co nhỏ và cứng, dễ gây bệnh tim và tai biến mạch máu não. Vậy cần phải uống thuốc giảm cao máu. Uống thuốc chữa cao máu đều đặn sẽ giảm nguy cơ tai biến mạch máu não, 38 phần trăm. Cần kiểm chứng thường xuyên để biết mình có bị bệnh cao máu hay không" Nhất là cao huyết áp ít khi có triệu chứng báo hiệu sớm, ban đầu.

- Hút thuốc lá gây thêm nguy cơ tai biến mạch máu não. Vì thuốc lá làm thành mạch máu yếu đi, cộng thêm sự tích tụ chất mỡ cholesterol trên thành mạch máu (arteroslerosis). Như vậy, tốt hơn nên bỏ hút thuốc lá!

- Bệnh tim đập thất nhịp (atrial fibrillation), hở van tim hay suy bắp thịt tim, đều có thể gây nguy cơ tai biến mạch máu não.

- Bệnh nhân tiểu đường bị tai biến máu não gấp 3 lần người bình thường. Chúng ta cần truy tầm bệnh tiểu đường sớm, chữa trị sớm, vì lúc đầu bệnh tiểu đường không có triệu chứng báo hiệu rõ ràng.

- Cần tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh, vì nếu không dễ bị nguy cơ bệnh tim mạch, tai biến mạch máu não.

Phần thứ hai: có những nguy cơ tai biến mạch máu não, dù biết trước, cũng không thể phòng ngừa được, hay nói cách khác, đó là những nguy cơ quá tầm tay kiểm soát của chúng ta, của loài người. Tuy nhiên nguy cơ sẽ tuỳ theo tuổi tác, nam hay nữ, chủng tộc hay tiểu sử bệnh lý gia đình. Thí dụ:
- Tuổi càng cao, càng dễ bị tai biến mạch máu não. Tính ra, trên 55 tuổi, nếu cứ thêm 10 tuổi, nguy cơ tai biến mạch máu não lại tăng lên gấp đôi.
- Phái nam sớm bị tai biến mạch máu não nhiều hơn phái nữ.
- Không biết xác xuất của người Việt hải ngoại bị tai biến mạch máu não bao nhiêu, nhưng người da đen có tai biên máu não gấp đôi người da trắng.
- Tai biến mạch máo não cũng tùy thuộc từng gia đình, có vẻ liên hệ tới di truyền, chẳng hạn nguy cơ bị cao huyết áp hay tiểu đường.

Vấn đề điều trị tai biến mạch máu não phải khẩn cấp. Bệnh nhân phải vào nhà thương cấp cứu tức thời.

- Trong những năm gần đây, thuốc t-PA (tissue plasminogen activator) là thuốc tốt trị tai biến mạch máu não. Cũng có thuốc khác làm ngưng chảy máu trong não. Đôi khi cần giải phẫu để giúp ngưng chẩy máu não. Kết quả của tai biến mạch máu não là bệnh nhân sẽ bị liêt nửa người, bán thân bất toại, một bên mắt không nhìn được, miệng không nói được hay nói năng khó khăn.

- Ngay sau khi bị tai biến máu não, nếu thoát khỏi tử vong, bệnh nhân phải vào chương trình chỉnh hình thật sớm để tập luyện, để tránh tê liệt trầm trọng. 35 phần trăm bệnh nhân sẽ có cơ hội trở lại bình thường, hay chỉ bị liệt chút đỉnh. 10 phần trăm bệnh nhân sẽ bị nằm liệt giường.

- Bệnh nhân cần được an ủi nhiều, giúp đỡ nhiều để chóng bình phục.

- Khi thấy những triệu chứng kể dưới đây, phải kêu 911, kêu xe cứu thương, phải vào nhà thương khẩn cấp:
. Bất chợt thấy tê hay yếu môt bên ở mặt, tay hay chân.
. Bất chợt đầu óc mê mẩn, nói không ra tiếng, nghe không rõ.
. Bất chợt mắt mờ, nhìn không rõ, một bên hay cả hai mắt.
. Bất chợt không đi được, chóng mặt, mất thẳng bằng, mất kiểm soát cử động.
. Bất chợt nhức đầu kinh khủng, không biết nguyên nhân vì đâu"

Vài triệu chứng khác cũng cần phải lưu ý, chẳng hạn:
. mắt nhìn thấy một thành hai.
. người như lâng lâng.
. ói mửa.

Để tóm tắt, trong bất cứ trường hợp nào, khi thấy một trong những triệu chứng kể trên, bệnh nhân phải vào phòng nhà thương ngay. Cấp cứu!

(Ghi chú: bài này viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khỏe hay thuốc men, xin hỏi bác sĩ gia đình).

Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com; Điện thoại: (714) 547-3915.

In Trang
Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối

Hơn một thập niên trước, Shria Kumar, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và là chuyên gia nghiên cứu tại Đại học Miami, bắt đầu chú ý đến một dấu hiệu đáng lo ngại. Có một số bệnh nhân ung thư dạ dày đến gặp bà ở độ tuổi rất trẻ, và rất nhiều người là phụ nữ. Khuynh hướng này vẫn tiếp diễn cho đến ngày nay. Các khoa học gia đang nỗ lực tìm hiểu tại sao điều này lại xảy ra. Vào mùa xuân năm ngoái, họ đã xác nhận rằng hiện tượng này đang diễn ra ở Hoa Kỳ. Sau khi kiểm tra hệ thống các cơ sở dữ liệu chứa các thông tin chi tiết về các trường hợp ung thư ở nhiều tiểu bang trên toàn quốc, các nhà nghiên cứu nhận thấy ung thư dạ dày đang gia tăng nhanh hơn ở phụ nữ trẻ.

Wegovy, Ozempic và Mounjaro là các loại thuốc giảm cân và điều trị tiểu đường đã gây được tiếng vang lớn trong lĩnh vực tin tức y tế. Chúng nhắm vào các con đường điều tiết liên quan đến cả bệnh béo phì và tiểu đường, và được nhiều người coi là bước đột phá trong việc kiểm soát cân nặng, đường và huyết áp. Nhưng liệu những loại thuốc này có giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của hội chứng chuyển hóa (metabolic disease) không? Điều gì đã thúc đẩy sự phát triển của chúng từ ban đầu?

Gần đây quý vị vừa bị cảm lạnh, cúm, RSV hoặc COVID, bệnh đã qua nhưng mãi vẫn không thể hết ho? Rất nhiều người bị giống như vậy. Triệu chứng này có thể tồn tại trong nhiều tuần sau khi cơ thể chúng ta đã loại bỏ vi-rút. Michael Shiloh, một bác sĩ chuyên nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế UT Southwestern cho biết những bệnh nhân bị ho thường kể là họ đã bị bịnh từ 8 tuần trước khi đến gặp ông. Ông nói: “Chúng tôi thực sự không thể phát hiện thấy vi rút gì ở những người này nữa nhưng họ vẫn bị ho.”

Bằng cách bắt chước cơ chế bảo vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn, một nhóm nghiên cứu ở Lund, Thụy điển hy vọng có thể ngăn chặn tình trạng viêm phát triển thành nhiễm trùng máu, theo đài truyền hình SVT, Thụy điển. Nhiễm trùng máu là tình trạng nhiễm trùng có thể đe dọa tính mạng. Thông thường nguyên nhân là do viêm phổi, nhiễm trùng đường tiểu hoặc nhiễm trùng vết thương. Nghiên cứu từ Lund cho thấy hiện nhiễm trùng huyết phổ biến hơn so với trước đây.

Ngày nay, có nhiều người lớn hơn bao giờ hết đang phải đối mặt với chứng rối loạn khả năng tập trung- thiếu khả năng chú ý, hay ADHD. Người ta nghi ngờ nguyên nhân chính của vấn đề này là do công nghệ hiện đại đang gây áp lực lên não bộ của họ. Trong khi có gần 10% trẻ em được chẩn đoán mắc chứng ADHD, một phân tích tổng hợp gần đây từ nhiều nghiên cứu cho thấy gần 6.8% người lớn mắc chứng ADHD – tăng từ 4.4% vào năm 2003.

Bộ não của chúng ta thường có khuynh hướng tìm kiếm và phản ứng với những điều mang lại sự hài lòng, gọi là phần thưởng. Khi chúng ta đói, bộ não hiểu rằng thức ăn là một phần thưởng, còn khi ta khát, nước sẽ là phần thưởng. Nhưng lạm dụng các chất gây nghiện như rượu và các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến các con đường tìm kiếm phần thưởng tự nhiên trong bộ não, tạo ra những ham muốn khó kiểm soát và làm giảm khả năng kiểm soát hành vi của chúng ta.

Aissam Dam, cậu bé 11 tuổi, lớn lên trong một thế giới im lặng tuyệt đối. Em sinh ra đời đã bị điếc và chưa bao giờ nghe thấy bất kỳ tiếng động nào. Khi sống trong một cộng đồng nghèo ở Maroc, em đã học cách diễn đạt bằng ngôn ngữ ký hiệu do chính mình phát minh ra và không được đi học. Năm ngoái, sau khi chuyển đến Tây Ban Nha, gia đình đưa em đến gặp một chuyên gia về thính giác, người đã đưa ra một gợi ý đáng ngạc nhiên: Aissam có thể đủ điều kiện tham gia thử nghiệm lâm sàng sử dụng liệu pháp gen. Vào ngày 4 tháng 10, Aissam được đưa đến điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng Philadelphia, trở thành người đầu tiên được điều trị bằng liệu pháp gen ở Hoa Kỳ cho bệnh điếc bẩm sinh. Mục đích là cung cấp cho em thính giác, nhưng các nhà nghiên cứu không biết liệu phương pháp điều trị này có hiệu quả hay không, và nếu có thì em sẽ nghe được bao nhiêu.

Sau mùa lễ cuối năm là lúc các bậc phụ huynh lo lắng về con đường đại học của con cháu mình. Những con số điểm, những chữ viết tắt như GPA, SAT và ACT sẽ làm phụ huynh nhức đầu và chúng ta sẽ bàn lại về vai trò các điểm này và nhất là tương quan giữa SAT và IQ trong khung cảnh của các thay đổi gần đây ở Mỹ. Năm ngoái, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ quyết định cấm dùng màu da, nguồn gốc sắc tộc để quyết định tuyển chọn một ứng viên, từ chối không cho Đại học Harvard thực hành “tác dụng khẳng định” (affirmative action) để tăng sỉ số da màu không được đại diện đúng mức so với tỷ lệ trong dân số nói chung. Một trong những biện pháp được dùng để giảm bớt sỉ số dân Á Châu là gạt bỏ kết quả kỳ thi SAT hoặc giảm bớt tầm quan trọng của SAT, vì người gốc Á Châu có điểm SAT cao hơn nhiều so với các sắc dân khác.

Hội chứng người cứng đơ (Stiff Person Syndrome – SPS) là một căn bịnh có thể gây co thắt dữ dội và làm suy nhược các cơ, nhưng hầu hết mọi người đều không biết gì về nó mãi cho đến cuối năm ngoái, khi nữ danh ca Celine Dion công bố tình trạng bịnh của mình. Chứng rối loạn thần kinh và tự miễn dịch hiếm gặp này được cho là chỉ ảnh hưởng đến 1 hoặc 2 người trong một triệu người – và hai phần ba trong số những người bị là phụ nữ.

Tạp chí Consumer Reports vừa công bố phát hiện rằng nhựa vẫn hiện diện “rộng rãi” trong thực phẩm bất chấp các nguy hại về sức khỏe, và kêu gọi các cơ quan chức trách đánh giá lại mức độ an toàn của nhựa khi tiếp xúc với thực phẩm trong quá trình sản xuất. Tổ chức vô vụ lợi này cho biết rằng 84 trong số 85 mẫu thực phẩm ở siêu thị và thức ăn nhanh mà họ vừa kiểm tra gần đây có chứa “chất hóa dẻo” (plasticizers) được gọi là phthalates, một loại hóa chất được sử dụng để làm cho nhựa bền hơn.
Trang đầuTrang trước1234567Trang sauTrang cuối
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.