Hôm nay Lang tôi lại đến với quý thân hữu trong một câu chuyện y học đang là đề tài có tính cách thời sự của Tháng Ba.
Từ năm năm nay, Y giới Hoa Kỳ đã chọn tháng Ba là tháng để cổ võ mọi người ý thức thêm về một bệnh ung thư với tử vong đứng hàng thứ nhì trong các ung thư. Đó là ung thư đại tràng và trực tràng (Colorectal cancer).
"Tháng Ung Thư Ruột Già" được nhiều tổ chức y khoa uy tín thực hiện và đã được Tổng Thống Hoa Kỳ ra sắc lệnh công nhận. Lý do là hàng năm bên Mỹ có gần 150,000 trường hợp bệnh mới, và trên dưới 60,000 tử vong vì bệnh. Năm 1985, tin tức về giải phẫu ung thư ruột già của cựu Tổng Thống Ronald Reagan đã được truyền thông tường thuật rộng rãi và cũng giúp công chúng để ý tới nan bệnh này mà đi khám bệnh, điều trị.
Là thành phần của bộ máy tiêu hóa, nhưng ruột già không trực tiếp làm việc tiêu hóa thực phẩm như miệng, bao tử, ruột non. Ruột này chỉ hấp thụ một số lớn nước và chất điện giải trong chất bã thực phẩm từ trên chuyển xuống.
Dài khoảng 1,5 thước tây (5 feet) Ruột Già có ba phần chính là Đại Tràng, Trực Tràng và Manh Tràng hoặc ruột dư. Mẩu ruột dư chẳng làm được cái tích sự gì cho cơ thể nhưng khi ể mình sưng lên là gây khó khăn cho sức khỏe. May mắn là chưa thấy ai nói chú ấy bị ung thư. Còn hai phần kia, ung thư là chuyện có thể sẩy ra.
Đề cập tới ung thư thì chẳng khác chi đi lạc vào mê hồn của một trận đồ bát quái do Tôn Tẫn sắp đặt để dụ Bàng Quyên. Vì có nhiều điều về bệnh chưa được khoa học làm sáng tỏ: nguyên nhân chưa biết rõ; nguy cơ đưa tới bệnh ngày càng nhiều; phát hiện khó khăn, đôi khi quá trễ; điều trị tuy có tiến bộ nhưng tử vong còn cao nhất là khi bệnh lan xa. Và không ai có thể miễn nhiễm vơi ung thư.
Trong tình trạng bình thường, tế bào của cơ thể tăng trưởng, sinh sản theo một trật tự đã được thiên nhiên định sẵn. Như là tre già măng mọc, hư hao thì thay thế, bổ xung.
Với ung thư thì mọi sự đảo ngược.
Tế bào tăng trưởng bất bình thường, không kiểm soát được. Khởi đầu với vài tế bào bất mãn hoặc bị vài rủi ro hóa chất phản động nào đó kích thích, xúi dục, chúng nổi loạn, tuyên bố độc lập, lập chiến khu. Chúng tự sinh sản, tự tăng trưởng vô trật tựï, tạo ra một cục u tự trị, nhưng vẫn ăn bám vào huyết mạch kinh tế cơ thể. Rồi chúng chia nhau đi xâm lấn các vùng phì nhiêu xa gần, hủy hoại tế bào lành và gây tai họa cho nạn nhân.
Trong ung thư Ruột Già, tế bào ung thư có thể xuất hiện ở bất cứ nơi nào trong chiều dài của ruột. Và thường thường khởi đầu từ những mụn thịt (polyp) nhô ra trong lòng ruột như đám nấm trên khúc cây già mục nát.
Nguyên nhân chính xác của ung thư chưa được biết rõ nhưng một số rủi ro có thể đưa tới bệnh đã được nêu ra. Kết quả nhiều nghiên cứu cho hay có tới 75% trường hợp ung thư xẩy ra mà không có một nguy cơ nào. Cặn kẽ quan sát, y khoa học đã nêu ra một số điều kiện thông thường có thể tạo cơ hội cho ung thư phát triển như:
• Người từ 40 tuổi trở lên;
• Có thân nhân bị ung thư này;
• Bản thân đã có ung thư noãn sào, vú;
• Đã có bệnh mụn polyp ở ruột già;
• Đã có bệnh viêm đường ruột như loét đại tràng (ulcerative colitis);
• Có vài bệnh di truyền.
Nguyên do đã chưa được xác định mà triệu chứng cũng lờ mờ. Có người than phiền đau bụng ngầm ngầm, ăn khó tiêu, no hơi, thay đổi thói quen đại tiện rồi mệt mỏi kinh niên, xuống cân. Nhưng quan trọng nhất là thấy có máu trong phân. Vâng, không táo bón, không ngoại trĩ mạch lươn mà phẩn lẫn chút máu tươi hoặc máu bầm.
Thấy máu trong phẩn liên tục trong mươi ngày là phải tới kể lể với thầy thuốc ngay, nhất là khi đã vào tuổi ngoại tứ tuần.
Nói tới việc tới thăm thầy thuốc để khám xét cái bệnh này là ta cứ ngượng ngùng "em chã ". Vì khi không lại phải "vạch mông cho người coi "deet " ", phần thầm kín của con người, thì cũng lạnh mình, đỏ mặt.
Thực vậy, thử nghiệm đầu tiên mà thầy thuốc sẽ làm là khám hậu môn. Chổng mông để vị ấy thọc ngón tay chuối mắn - ngọc ngà vào, ngoáy qua ngoáy lại từ trước ra sau, từ trên xuống dưới. Để coi mặt trong ruột có trơn tru, có cái u cái mụn nào không; rút ngón tay ra có chút máu dính vào bao cao su. Với chiêu thức ngoáy tay, thầy thuốc cũng kiểm tra coi cái tuyến tiền liệt của các ông xem có sưng, có gồ ghề. Chẳng là ung thư cũng " nhân nghĩa bà Tú Đễ " thường tới thăm chú tuyến tinh dịch này của quý lão ông lắm đấy.
Với vài giọt hóa chất, thầy thuốc thử phân coi có máu kín. Thử nghiệm này rất giản dị, không đau đớn mà lại rẻ tiền nhưng hữu ích thì "ghê gớm". Ghê gớm vì có thể giúp ta sớm phát hiện nan bệnh, sớm điều trị, nâng cao kết quả, nhiều hy vọng lành bệnh. Do đó, ta nên làm mỗi năm.
Nếu thử nghiệm thấy có máu thì thầy thuốc sẽ thực hiện nhìn vào trong ruột. Nội soi phần dưới ruột già (Flexible Sigmoidoscopy) hoặc toàn thể ruột già (Colonoscopy). Cũng giản dị nhưng phải dưới bàn tay lành nghề, kinh nghiệm. Với một ống nhựa mềm dễ uốn , có đèn sáng dẫn đường, thầy thuốc sẽ đưa vào hậu môn, làm một vòng thám hiểm ruột. Thầy thuốc mao tôn cương, qua đèn, nhìn ruột rõ như ban ngày: gồ ghề polyp, loét lở thành ruột, bê bết máu tươi đều thấy hết, ngoại trừ bầy vi sinh vật lúc nhúc cộng sinh.
Nội soi rất quan trọng để tìm ra những bất thường của ruột, cắt lấy polyp, ngăn chặn chúng chuyển sang ung thư. Thường thường với người trên 50 tuổi, nên thực hiện mỗi dăm năm hoặc mươi năm, tùy theo thỏa thuận giữa thầy thuốc bệnh nhân.
Cuối cùng là chụp X quang ruột với chất cản quang sau khi tẩy sổ sạch sẽ đại tràng, trực tràng.
Nhiều thử nghiệm như vậy thì chúng tôi biết chọn lựa cái nào bây giờ"
Về thắc mắc này thì không có chuyên gia nào dám cả quyết trả lời. Vì tùy điều kiện bệnh, tình trạng bệnh nhân, lại cũng còn tùy khả năng tài chánh, có đủ tiền trả cho nội soi hay không. Cái khó nó bó cái khôn mà. Nhiều bảo hiểm thuận trả cho chi phí này. Riêng người được hưởng Medicare tuổi 50 trở lên thì chính phủ trả.
Mà tại sao lại phải thử nghiệm rắc rối như vậy. Vâng, quả tình có rắc rối, nhưng những phương thức này có thể cứu sống ta đấy. Vì với thử nghiệm, có thể tìm ra ung thư ở giai đoạn rất sớm, từ đó điều trị sẽ có nhiều kết quả hơn. Và hồi phục cũng mau hơn.
Theo Giáo sư Giải Phẫu LaSalle Leffall, Đại Học Y Khoa Howard thì nếu được điều trị từ khi còn trứng nước, ung thư ruột già có từ 80% tới 90% cơ may lành hẳn; nếu để tới khi nó lan rộng thì tỷ lệ xuống còn 1/3.
Điều trị thì có nhiều cách: bằng giải phẫu, bằng hóa chất, bằng phóng xạ tùy trường hợp. Và nhiều người còn dùng cả "thuốc Cây-Con" gia truyền, kinh nghiệm. Có bệnh thì vái bốn phương mà. Nếu khỏi bệnh thì cũng tốt thôi.
Cứ nghe nói tới giải phẫu ung thư là đã có nhăn mặt, e ngại.
Nhưng khi tìm ra polyp sớm thì việc cắt bỏ cục thịt non này qua ống nội soi ruột giản dị như bứt một sợi lông chim. Tất nhiên là dưới bàn tay nghề. Còn khi đã có ung thư thì giải phẫu lấy đi đoạn ruột bị hư, như cắt bỏ đoạn ống nước tưới cây bị thủng lỗ, rồi nối hai đầu ruột với nhau. Chỉ khi nào phần ruột cắt bỏ quá dài, vì ung thư lan rộng, thì mới phải mở cái hậu môn mới nơi bụng, để phế thải phân. Nhưng ngày nay cửa sổ này cũng ít làm, vì đã có kỹ thuật tân tiến ghép nối hai đầu ruột với nhau, để phẩn vẫn ra bằng hậu môn bẩm sinh..
Mà e ngại phẫu thuật thì phải áp dụng các phương thức phòng ngừa, để chuyện xấu khỏi sẩy ra.
Các nhà y khoa học đã chứng minh rằng kiểm soát sức khỏe theo định kỳ từ tuổi 40 trở lên là cách hữu hiệu để giảm tử vong ung thư đại tràng- trực tràng. Cũng dễ hiểu thôi. Vì nếu nội soi thấy polyp, lấy nó đi là tránh được ung thư. May là không phải bất cứ polyp nào cũng thành ung thư. Nhưng cẩn tắc vô áy náy, cứ nhổ cỏ nhổ tận rễ cho chắc ăn. Thường thường cần từ 5-15 năm để polyp thành ung thư. Khám phá sớm các polyp này là chìa khóa chính để ngăn ngừa ung thư.
Còn dinh dưỡng thì sao"
Chúng ta thường nghe nói món ăn này, nước uống kia có thể ngừa ung thư. Nhưng cũng chỉ là do kinh nghiệm cá nhân, tin tưởng dân gian, chứ khoa học chưa xác nhận. Tuy nhiên, thầy cô khoa học thường khuyên nên giảm mỡ béo, tăng rau trái cây có nhiều chất xơ, vận động cơ thể, giảm mập phì, bớt hút thuốc lá, uống rượu vừa phải, dùng thêm calcium, folic acid, sinh tố D, selenium, và uống viên aspirin nho nhỏ.
Về chất xơ thì Bác sĩ người Anh Dennis P.Kurkitt thấy dân chúng Uganda ăn nhiều đậu nành đậu đen, khoai lang, chuối có nhiều chất xơ nên họ ít bị ung thư ruột già. Dân chúng Hiệp Chủng Quốc Mỹ chỉ ăn có mươi gram một ngày lại nhiều thịt béo, nên ung thư nhiều.
Kết quả thăm dò của Kaiser-Permanente ở Oakland, California cho thấy đa số người bị ung thư đều ăn rất ít chất xơ.
Viện ung thư Hoa kỳ thì khuyến cáo lạc quan hơn: nếu mọi người ăn khoảng 20-30 gr chất xơ mỗi ngày thì có thể giảm ung thư ruột già tới 50%.
Mà chất xơ giảm nguy cơ bằng cách nào" Nhiều đồng ý là chất không tiêu hóa được này sẽ vô hiệu hóa tác dụng của acít mật, mà acít này được coi như một trong nhiều tác nhân gây ung thư do chính cơ thể sản xuất. Ngoài ra, chất xơ làm phẩn mềm, chất cặn bã tống xuất ra mau, tránh tiếp xúc giữa ruột và chất có thể gây ung thư.
Theo American Cancer Society, người mập phì có tỷ lệ tử vong vì ung thư ruột già cao hơn người thường. Kết quả nghiên cứu tại nhiều quốc gia khác cũng cho hay ăn nhiều dễ bị ung thư ruột già ở đàn ông, ung thư vú ở đàn bà. Tại sao ư thì chưa có trả lời. Có thể khi mập nhiều tế bào hơn thì cũng có nhiều tế bào bất mãn, nổi loạn; ăn nhiều thực phẩm có thể mang vào nhiều chất gây ung thư; nhiều tế bào béo là có nhiều kích thích tố như estrogen, một nguy cơ gây ra ung thư vú, tử cung.
Thưa đó là câu chuyện y học bên Mỹ của tháng Ba tây lịch.
Tháng Ba âm mình cũng có nhiều việc đáng ghi nhớ.
Đây là tháng mà người Việt Nam ta "Dù ai đi ngược về xuôi; Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba". Vâng Quốc Tổ Hùng Vương 18 đời dựng nước, tình nghĩa Vua-Tôi sâu đậm, con dân sống trong tự do dân chủ, thịnh vượng, thái hòa.
Rồi "Tháng Ba trồng cà"(1) là nông vụ truyền thống của người mình. Trồng cà tháng ba, làm tương tháng sáu. Cà dầm tương vẫn là món ăn đầy dân tộc tính của ta, nhất là khi" Anh đi anh nhớ quê nhà; Nhớ canh rau muống, nhớ cà dằm tương." Tương cà rau muống có khi cũng giúp ta giảm thiểu rủi ro đưa tới ung thư Ruột Già đấy, thưa quý thân hữu.
Bác sĩ Nguyễn Ý-ĐỨC
Texas 18-3-04
(1) "Tháng Giêng ăn Tết ở nhà,
Tháng Hai trồng đậu, tháng Ba trồng cà" Ca dao dân tộc.
Từ năm năm nay, Y giới Hoa Kỳ đã chọn tháng Ba là tháng để cổ võ mọi người ý thức thêm về một bệnh ung thư với tử vong đứng hàng thứ nhì trong các ung thư. Đó là ung thư đại tràng và trực tràng (Colorectal cancer).
"Tháng Ung Thư Ruột Già" được nhiều tổ chức y khoa uy tín thực hiện và đã được Tổng Thống Hoa Kỳ ra sắc lệnh công nhận. Lý do là hàng năm bên Mỹ có gần 150,000 trường hợp bệnh mới, và trên dưới 60,000 tử vong vì bệnh. Năm 1985, tin tức về giải phẫu ung thư ruột già của cựu Tổng Thống Ronald Reagan đã được truyền thông tường thuật rộng rãi và cũng giúp công chúng để ý tới nan bệnh này mà đi khám bệnh, điều trị.
Là thành phần của bộ máy tiêu hóa, nhưng ruột già không trực tiếp làm việc tiêu hóa thực phẩm như miệng, bao tử, ruột non. Ruột này chỉ hấp thụ một số lớn nước và chất điện giải trong chất bã thực phẩm từ trên chuyển xuống.
Dài khoảng 1,5 thước tây (5 feet) Ruột Già có ba phần chính là Đại Tràng, Trực Tràng và Manh Tràng hoặc ruột dư. Mẩu ruột dư chẳng làm được cái tích sự gì cho cơ thể nhưng khi ể mình sưng lên là gây khó khăn cho sức khỏe. May mắn là chưa thấy ai nói chú ấy bị ung thư. Còn hai phần kia, ung thư là chuyện có thể sẩy ra.
Đề cập tới ung thư thì chẳng khác chi đi lạc vào mê hồn của một trận đồ bát quái do Tôn Tẫn sắp đặt để dụ Bàng Quyên. Vì có nhiều điều về bệnh chưa được khoa học làm sáng tỏ: nguyên nhân chưa biết rõ; nguy cơ đưa tới bệnh ngày càng nhiều; phát hiện khó khăn, đôi khi quá trễ; điều trị tuy có tiến bộ nhưng tử vong còn cao nhất là khi bệnh lan xa. Và không ai có thể miễn nhiễm vơi ung thư.
Trong tình trạng bình thường, tế bào của cơ thể tăng trưởng, sinh sản theo một trật tự đã được thiên nhiên định sẵn. Như là tre già măng mọc, hư hao thì thay thế, bổ xung.
Với ung thư thì mọi sự đảo ngược.
Tế bào tăng trưởng bất bình thường, không kiểm soát được. Khởi đầu với vài tế bào bất mãn hoặc bị vài rủi ro hóa chất phản động nào đó kích thích, xúi dục, chúng nổi loạn, tuyên bố độc lập, lập chiến khu. Chúng tự sinh sản, tự tăng trưởng vô trật tựï, tạo ra một cục u tự trị, nhưng vẫn ăn bám vào huyết mạch kinh tế cơ thể. Rồi chúng chia nhau đi xâm lấn các vùng phì nhiêu xa gần, hủy hoại tế bào lành và gây tai họa cho nạn nhân.
Trong ung thư Ruột Già, tế bào ung thư có thể xuất hiện ở bất cứ nơi nào trong chiều dài của ruột. Và thường thường khởi đầu từ những mụn thịt (polyp) nhô ra trong lòng ruột như đám nấm trên khúc cây già mục nát.
Nguyên nhân chính xác của ung thư chưa được biết rõ nhưng một số rủi ro có thể đưa tới bệnh đã được nêu ra. Kết quả nhiều nghiên cứu cho hay có tới 75% trường hợp ung thư xẩy ra mà không có một nguy cơ nào. Cặn kẽ quan sát, y khoa học đã nêu ra một số điều kiện thông thường có thể tạo cơ hội cho ung thư phát triển như:
• Người từ 40 tuổi trở lên;
• Có thân nhân bị ung thư này;
• Bản thân đã có ung thư noãn sào, vú;
• Đã có bệnh mụn polyp ở ruột già;
• Đã có bệnh viêm đường ruột như loét đại tràng (ulcerative colitis);
• Có vài bệnh di truyền.
Nguyên do đã chưa được xác định mà triệu chứng cũng lờ mờ. Có người than phiền đau bụng ngầm ngầm, ăn khó tiêu, no hơi, thay đổi thói quen đại tiện rồi mệt mỏi kinh niên, xuống cân. Nhưng quan trọng nhất là thấy có máu trong phân. Vâng, không táo bón, không ngoại trĩ mạch lươn mà phẩn lẫn chút máu tươi hoặc máu bầm.
Thấy máu trong phẩn liên tục trong mươi ngày là phải tới kể lể với thầy thuốc ngay, nhất là khi đã vào tuổi ngoại tứ tuần.
Nói tới việc tới thăm thầy thuốc để khám xét cái bệnh này là ta cứ ngượng ngùng "em chã ". Vì khi không lại phải "vạch mông cho người coi "deet " ", phần thầm kín của con người, thì cũng lạnh mình, đỏ mặt.
Thực vậy, thử nghiệm đầu tiên mà thầy thuốc sẽ làm là khám hậu môn. Chổng mông để vị ấy thọc ngón tay chuối mắn - ngọc ngà vào, ngoáy qua ngoáy lại từ trước ra sau, từ trên xuống dưới. Để coi mặt trong ruột có trơn tru, có cái u cái mụn nào không; rút ngón tay ra có chút máu dính vào bao cao su. Với chiêu thức ngoáy tay, thầy thuốc cũng kiểm tra coi cái tuyến tiền liệt của các ông xem có sưng, có gồ ghề. Chẳng là ung thư cũng " nhân nghĩa bà Tú Đễ " thường tới thăm chú tuyến tinh dịch này của quý lão ông lắm đấy.
Với vài giọt hóa chất, thầy thuốc thử phân coi có máu kín. Thử nghiệm này rất giản dị, không đau đớn mà lại rẻ tiền nhưng hữu ích thì "ghê gớm". Ghê gớm vì có thể giúp ta sớm phát hiện nan bệnh, sớm điều trị, nâng cao kết quả, nhiều hy vọng lành bệnh. Do đó, ta nên làm mỗi năm.
Nếu thử nghiệm thấy có máu thì thầy thuốc sẽ thực hiện nhìn vào trong ruột. Nội soi phần dưới ruột già (Flexible Sigmoidoscopy) hoặc toàn thể ruột già (Colonoscopy). Cũng giản dị nhưng phải dưới bàn tay lành nghề, kinh nghiệm. Với một ống nhựa mềm dễ uốn , có đèn sáng dẫn đường, thầy thuốc sẽ đưa vào hậu môn, làm một vòng thám hiểm ruột. Thầy thuốc mao tôn cương, qua đèn, nhìn ruột rõ như ban ngày: gồ ghề polyp, loét lở thành ruột, bê bết máu tươi đều thấy hết, ngoại trừ bầy vi sinh vật lúc nhúc cộng sinh.
Nội soi rất quan trọng để tìm ra những bất thường của ruột, cắt lấy polyp, ngăn chặn chúng chuyển sang ung thư. Thường thường với người trên 50 tuổi, nên thực hiện mỗi dăm năm hoặc mươi năm, tùy theo thỏa thuận giữa thầy thuốc bệnh nhân.
Cuối cùng là chụp X quang ruột với chất cản quang sau khi tẩy sổ sạch sẽ đại tràng, trực tràng.
Nhiều thử nghiệm như vậy thì chúng tôi biết chọn lựa cái nào bây giờ"
Về thắc mắc này thì không có chuyên gia nào dám cả quyết trả lời. Vì tùy điều kiện bệnh, tình trạng bệnh nhân, lại cũng còn tùy khả năng tài chánh, có đủ tiền trả cho nội soi hay không. Cái khó nó bó cái khôn mà. Nhiều bảo hiểm thuận trả cho chi phí này. Riêng người được hưởng Medicare tuổi 50 trở lên thì chính phủ trả.
Mà tại sao lại phải thử nghiệm rắc rối như vậy. Vâng, quả tình có rắc rối, nhưng những phương thức này có thể cứu sống ta đấy. Vì với thử nghiệm, có thể tìm ra ung thư ở giai đoạn rất sớm, từ đó điều trị sẽ có nhiều kết quả hơn. Và hồi phục cũng mau hơn.
Theo Giáo sư Giải Phẫu LaSalle Leffall, Đại Học Y Khoa Howard thì nếu được điều trị từ khi còn trứng nước, ung thư ruột già có từ 80% tới 90% cơ may lành hẳn; nếu để tới khi nó lan rộng thì tỷ lệ xuống còn 1/3.
Điều trị thì có nhiều cách: bằng giải phẫu, bằng hóa chất, bằng phóng xạ tùy trường hợp. Và nhiều người còn dùng cả "thuốc Cây-Con" gia truyền, kinh nghiệm. Có bệnh thì vái bốn phương mà. Nếu khỏi bệnh thì cũng tốt thôi.
Cứ nghe nói tới giải phẫu ung thư là đã có nhăn mặt, e ngại.
Nhưng khi tìm ra polyp sớm thì việc cắt bỏ cục thịt non này qua ống nội soi ruột giản dị như bứt một sợi lông chim. Tất nhiên là dưới bàn tay nghề. Còn khi đã có ung thư thì giải phẫu lấy đi đoạn ruột bị hư, như cắt bỏ đoạn ống nước tưới cây bị thủng lỗ, rồi nối hai đầu ruột với nhau. Chỉ khi nào phần ruột cắt bỏ quá dài, vì ung thư lan rộng, thì mới phải mở cái hậu môn mới nơi bụng, để phế thải phân. Nhưng ngày nay cửa sổ này cũng ít làm, vì đã có kỹ thuật tân tiến ghép nối hai đầu ruột với nhau, để phẩn vẫn ra bằng hậu môn bẩm sinh..
Mà e ngại phẫu thuật thì phải áp dụng các phương thức phòng ngừa, để chuyện xấu khỏi sẩy ra.
Các nhà y khoa học đã chứng minh rằng kiểm soát sức khỏe theo định kỳ từ tuổi 40 trở lên là cách hữu hiệu để giảm tử vong ung thư đại tràng- trực tràng. Cũng dễ hiểu thôi. Vì nếu nội soi thấy polyp, lấy nó đi là tránh được ung thư. May là không phải bất cứ polyp nào cũng thành ung thư. Nhưng cẩn tắc vô áy náy, cứ nhổ cỏ nhổ tận rễ cho chắc ăn. Thường thường cần từ 5-15 năm để polyp thành ung thư. Khám phá sớm các polyp này là chìa khóa chính để ngăn ngừa ung thư.
Còn dinh dưỡng thì sao"
Chúng ta thường nghe nói món ăn này, nước uống kia có thể ngừa ung thư. Nhưng cũng chỉ là do kinh nghiệm cá nhân, tin tưởng dân gian, chứ khoa học chưa xác nhận. Tuy nhiên, thầy cô khoa học thường khuyên nên giảm mỡ béo, tăng rau trái cây có nhiều chất xơ, vận động cơ thể, giảm mập phì, bớt hút thuốc lá, uống rượu vừa phải, dùng thêm calcium, folic acid, sinh tố D, selenium, và uống viên aspirin nho nhỏ.
Về chất xơ thì Bác sĩ người Anh Dennis P.Kurkitt thấy dân chúng Uganda ăn nhiều đậu nành đậu đen, khoai lang, chuối có nhiều chất xơ nên họ ít bị ung thư ruột già. Dân chúng Hiệp Chủng Quốc Mỹ chỉ ăn có mươi gram một ngày lại nhiều thịt béo, nên ung thư nhiều.
Kết quả thăm dò của Kaiser-Permanente ở Oakland, California cho thấy đa số người bị ung thư đều ăn rất ít chất xơ.
Viện ung thư Hoa kỳ thì khuyến cáo lạc quan hơn: nếu mọi người ăn khoảng 20-30 gr chất xơ mỗi ngày thì có thể giảm ung thư ruột già tới 50%.
Mà chất xơ giảm nguy cơ bằng cách nào" Nhiều đồng ý là chất không tiêu hóa được này sẽ vô hiệu hóa tác dụng của acít mật, mà acít này được coi như một trong nhiều tác nhân gây ung thư do chính cơ thể sản xuất. Ngoài ra, chất xơ làm phẩn mềm, chất cặn bã tống xuất ra mau, tránh tiếp xúc giữa ruột và chất có thể gây ung thư.
Theo American Cancer Society, người mập phì có tỷ lệ tử vong vì ung thư ruột già cao hơn người thường. Kết quả nghiên cứu tại nhiều quốc gia khác cũng cho hay ăn nhiều dễ bị ung thư ruột già ở đàn ông, ung thư vú ở đàn bà. Tại sao ư thì chưa có trả lời. Có thể khi mập nhiều tế bào hơn thì cũng có nhiều tế bào bất mãn, nổi loạn; ăn nhiều thực phẩm có thể mang vào nhiều chất gây ung thư; nhiều tế bào béo là có nhiều kích thích tố như estrogen, một nguy cơ gây ra ung thư vú, tử cung.
Thưa đó là câu chuyện y học bên Mỹ của tháng Ba tây lịch.
Tháng Ba âm mình cũng có nhiều việc đáng ghi nhớ.
Đây là tháng mà người Việt Nam ta "Dù ai đi ngược về xuôi; Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba". Vâng Quốc Tổ Hùng Vương 18 đời dựng nước, tình nghĩa Vua-Tôi sâu đậm, con dân sống trong tự do dân chủ, thịnh vượng, thái hòa.
Rồi "Tháng Ba trồng cà"(1) là nông vụ truyền thống của người mình. Trồng cà tháng ba, làm tương tháng sáu. Cà dầm tương vẫn là món ăn đầy dân tộc tính của ta, nhất là khi" Anh đi anh nhớ quê nhà; Nhớ canh rau muống, nhớ cà dằm tương." Tương cà rau muống có khi cũng giúp ta giảm thiểu rủi ro đưa tới ung thư Ruột Già đấy, thưa quý thân hữu.
Bác sĩ Nguyễn Ý-ĐỨC
Texas 18-3-04
(1) "Tháng Giêng ăn Tết ở nhà,
Tháng Hai trồng đậu, tháng Ba trồng cà" Ca dao dân tộc.
Gửi ý kiến của bạn
