Hôm nay,  

Vào Mùa Bệnh “Lyme”, Một Số Điều Cần Biết

09/06/202300:00:00(Xem: 1183)
 
Lyme-Disease
Một số vắc xin và phương pháp điều trị mới vẫn đang được nghiên cứu trong khi bọ ve đang mang mầm bệnh Lyme lây lan khắp nơi. (Nguồn: pixabay.com)
 
Hoa Kỳ đang bước vào mùa bệnh “Lyme”, và nguy cơ lây nhiễm loại bệnh do bọ ve cắn đang gia tăng, đặc biệt là khi có một nửa số người dân hiện đang sống ở những nơi có bọ ve.
 
Nếu không được điều trị bằng kháng sinh kịp thời, bệnh Lyme có thể gây ra các vấn đề về tim mạch và hệ thần kinh, viêm khớp và các biến chứng khác, khó mà chữa trị. Mặc dù nhiều loại vắc xin đang được phát triển, nhưng số ca nhiễm đã đạt đến mức độ nạn dịch ở Hoa Kỳ. Có khoảng 476,000 ca nhiễm Lyme được báo cáo mỗi năm, tiêu tốn khoảng 1 tỷ MK chi phí y tế.
 
Paul Mead, trưởng khoa bệnh do vi khuẩn tại CDC Hoa Kỳ cho biết, Lyme đã trở thành ‘một mối đe dọa thực sự cho sức khỏe’ và “Rõ ràng chúng ta cần có những biện pháp can thiệp và phòng ngừa mới.”
 
Với nhiều loại vắc xin đang được phát triển, các nhà nghiên cứu lạc quan rằng chỉ trong vài năm nữa, chúng ta sẽ có thể ngăn ngừa bệnh Lyme. Một loại vắc xin được phát triển bởi Pfizer và đối tác công nghệ sinh học Pháp, Valneva, đang trong giai đoạn thử nghiệm thứ 3. Moderna đang nghiên cứu một loại vắc xin mRNA. Các nhà nghiên cứu tại MassBiologics của UMass Chan Medical School cũng đang phát triển một phương pháp điều trị dành cho bệnh Lyme.
 
Đừng bỏ qua các vết cắn
 
Vết cắn của bọ ve thường không được quan tâm đủ và bị bỏ qua.
 
Tháng 3 năm 2005, ở Maryland, sau khi dọn dẹp nhà kho sau nhà, Earle Baily, phát ngôn viên của Sirius XM Radio, nhận thấy trên người mình có vết cắn và nghĩ là nhện cắn. Vài tuần sau, ông phải vật lộn với những cơn đau hành hạ tứ chi. Trong những tháng tiếp theo, ông gặp các vấn đề về thần kinh: lảo đảo nghiêng sang bên phải khi đi lại, xương khớp thì đau nhức, còn da thì nhạy cảm đến mức chạm nhẹ cũng có cảm giác đau như bị dao cắt. Cử động tay thì run rẩy. Đến một ngày, Bailey không thể mở nổi khóa cửa!
 
Ông đã đi khám qua sáu bác sĩ và được chẩn đoán sai khá nhiều lần.
 
Cuối cùng, Bailey nhận ra chắc hẳn mình đã bị bọ ve cắn và nhiễm bệnh Lyme. Rồi một chuyên gia nội khoa ở North Bethesda, B. Robert Mozayeni, đã xác nhận rằng nghi ngờ của ông là đúng, và kê toa một hỗn hợp thuốc kháng sinh nặng đô, rượu thuốc và vitamin. Đó là một cơn ác mộng kéo dài hai năm, nhưng Bailey đã hồi phục và hiện vẫn đang làm phát ngôn viên.
 
Việc các bác sĩ khó nhận ra tình trạng của Earle Baily vào 18 năm trước là bình thường, vì thời điểm đó bệnh Lyme là một căn bệnh tương đối mới, và nhiều nơi mới ghi nhận nó lần đầu tiên. Tuy nhiên, chẩn đoán bị sót vẫn là một vấn đề phổ biến cho tới ngày nay.
 
Bệnh Lyme được phát hiện và lây lan như thế nào?
 
Đã gần nửa thế kỷ trôi qua kể từ khi bệnh Lyme được phát hiện lần đầu tiên ở Old Lyme, Connecticut vào năm 1975. Thời điểm đó, có một nhóm trẻ em phát triển các triệu chứng giống như viêm khớp dạng thấp mà không rõ nguyên nhân. Năm 1982, Wilhelm Burgdorfer, nhà côn trùng y học và tự gọi mình là “bác sĩ phẫu thuật bọ ve,” đã xác định được thủ phạm: đó là Borrelia burgdorferi, một loại vi khuẩn xoắn ốc chưa từng được phát hiện trước đây. Mầm bệnh truyền sang người qua vết cắn của bọ ve chân đen (hay còn gọi là bọ ve hươu – deer tick), và cũng không phải tất cả bọ ve đều mang mầm bệnh. Sau đó, người ta tìm thấy một loại vi khuẩn Lyme thứ hai ở Hoa Kỳ, ít phổ biến hơn, là B. mayonii; hai loài khác – B. afzelii và B. garinii – là nguyên nhân gây ra hầu hết các bệnh nhiễm trùng ở Châu Âu. Ở Tây Âu, mỗi năm có hơn 200,000 ca nhiễm.
 
Bọ ve nhiễm vi khuẩn B. burgdorferi khi hút máu các vật chủ bị nhiễm bệnh, bao gồm cả chuột chân trắng (vật chứa bệnh chính), các động vật có vú nhỏ khác và hươu đuôi trắng. Vi khuẩn nằm trong bọ ve trong nhiều tháng cho đến khi nó bám vào và hút máu nạn nhân mới. Khi máu chảy vào, vi khuẩn sẽ biến đổi. Chúng ngừng sản xuất OspA, một loại protein bề mặt giúp chúng neo vào ruột bọ ve. Rồi vi khuẩn di chuyển đến tuyến nước bọt của ve, đi qua vết thương và vào vật chủ mới.
 
Quá trình từ khi cắn đến khi lây nhiễm thường mất từ 36 đến 48 giờ – vì vậy phát hiện và làm sạch vết cắn là rất quan trọng. Triệu chứng bị nhiễm thường thấy nhất là nổi vết tròn đỏ trên da, còn gọi là ‘phát ban mắt bò’ (bull’s eye rash), nhưng không phải lúc nào cũng sẽ có triệu chứng này. Ban đầu, vi khuẩn có thể chỉ tập trung ở vết cắn, nhưng nó có thể nhanh chóng lan rộng khắp cơ thể.
 
Ngăn ngừa nhiễm bệnh
 
Trong cuộc hẹn đầu tiên của Bailey với bác sĩ Mozayeni, bác sĩ đã nói rằng vắc xin phòng bệnh Lyme chỉ mới có cho loài chó thôi. Vắc xin Lyme dành cho chó đã có từ nhiều thập niên.
 
Cũng có một loại vắc xin dành cho người là LYMErix, được FDA chuẩn thuận vào năm 1998. Tuy nhiên, nó đã bị đình chỉ sử dụng sau ba năm. Các chiến dịch chống vắc xin và các vụ kiện cáo đã giết chết LYMErix, dù cuộc điều tra của FDA không tìm thấy dấu hiệu nào cho thấy vắc xin này gây hại.
 
Vì sự bác bỏ này, các nhà sản xuất thuốc men đã tránh nghiên cứu vắc xin Lyme mới cho người mãi cho đến gần đây. Obadiah Plante, người đứng đầu nhóm vi khuẩn học tại Moderna cho biết, thách thức hiện nay là tạo ra vắc xin bảo vệ chống lại 7 chủng bệnh Lyme trên toàn cầu.
 
Cả hai loại vắc xin cho người được kỳ vọng nhất hiện nay đều nhắm mục tiêu đến protein OspA của vi khuẩn, tạo ra các kháng thể ngăn chặn không cho chúng ức chế OspA nữa. Điều này sẽ khiến chúng bất động, bị giam cầm trong bọ ve và không thể lây nhiễm cho vật chủ là người.
 
VLA15, vắc xin của Pfizer/Valneva, có hiệu quả cao nhất và đang được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn ba, được triển khai từ mùa hè năm 2022. Tham gia thử nghiệm có khoảng 6,000 người từ 5 tuổi trở lên trong 50 cộng đồng có bệnh Lyme ở Hoa Kỳ, Phần Lan, Đức, Hà Lan, Ba Lan và Thụy Điển. Họ đang thử nghiệm tính an toàn và hiệu quả của vắc xin ba liều, cùng với một liều tăng cường, được thiết kế để chống lại các chủng vi khuẩn Lyme phổ biến ở cả Bắc Mỹ và Châu Âu.
 
Tuy nhiên, các cuộc thử nghiệm tại các địa điểm nghiên cứu ở Nantucket và Martha's Vineyard đã bị dừng lại vào tháng 2. Trong một email, phát ngôn nhân của Pfizer cho biết nghiên cứu dự kiến sẽ kết thúc vào tháng 12 năm 2025, nhưng công ty từ chối trả lời phỏng vấn cho đến khi có kết quả báo cáo mới.
 
Moderna hiện đang áp dụng công nghệ mRNA – đã được chứng minh là thành công với vắc xin COVID – cho các loại vắc xin phòng ngừa vi khuẩn, và trọng tâm ban đầu là bệnh Lyme. Công ty sẽ tiến hành thử nghiệm trên người vào mùa hè này, với 800 người tham gia trong độ tuổi từ 18 đến 70 ở Hoa Kỳ. Họ sẽ thử nghiệm hai loại vắc xin: loại đầu tiên, được đặt tên là mRNA-1982 để tôn vinh công trình của Wilhelm Burgdorfer, chứa một mRNA duy nhất nhắm vào các loài vi khuẩn Borrelia gây ra hầu hết các trường hợp mắc bệnh Lyme ở Hoa Kỳ. Loại vắc xin thứ hai, được đặt tên là mRNA-1975 để kỷ niệm năm phát hiện ra bệnh Lyme, chứa hỗn hợp 7 mRNA nhắm vào loài Borrelia gây ra hầu hết các ca nhiễm bệnh Lyme ở cả Hoa Kỳ và Châu Âu.
 
Còn MassBiologics đang sử dụng một cách tiếp cận khác. Thay vì kích thích cơ thể tạo ra kháng thể như vắc xin, phương pháp này giới thiệu một kháng thể đơn dòng duy nhất nhắm vào OspA. Mark Klempner, giáo sư y khoa của MassBiologics tại UMass Chan Medical School, cho biết lợi ích là: “Trong vòng vài ngày sau khi được tiêm dưới da, quý vị đã hấp thụ đủ lượng kháng thể để được miễn dịch ngay lập tức.” Trong khi đó, các loại vắc xin hiện đang được phát triển có thể mất sáu tháng để tạo ra khả năng miễn dịch.
 
Theo nhiều nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, khi cho khoảng 20 con bọ ve bị nhiễm bệnh lên các loài linh trưởng không phải người, phương pháp điều trị bằng kháng thể này mang lại khả năng bảo vệ 100%. Klempner hy vọng rằng họ sẽ có thể nộp đơn xin FDA chuẩn thuận vào năm 2025.
 
Vào mùa Lyme, nên làm gì để phòng?
 
Bệnh Lyme là loại bệnh theo mùa và Hoa Kỳ đang bước vào thời điểm quan trọng nhất. Klempner cho biết: “Hơn 80% ca nhiễm xảy ra trong khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 9. Nhưng bọ ve có thể bắt đầu ‘ra quân kiếm ăn’ khi nhiệt độ môi trường khoảng 45° F. Cần phải hết sức cảnh giác bởi vì ấu trùng bọ ve sẽ phát triển thành dạng nhộng nhỏ vào thời gian tháng 6 và tháng 7: chúng có kích thước bằng hạt anh túc và có thể đã bị nhiễm vi khuẩn.
 
Trong khi đó, Sam Telford, chuyên gia về bọ ve và giáo sư về bệnh truyền nhiễm và sức khỏe toàn cầu tại Trường Tufts cho biết, sự phân bố và tỷ lệ mắc bệnh Lyme vẫn đang tiếp tục mở rộng và gia tăng.
 
Các tiểu bang vùng Đông Bắc, Trung-Đại Tây Dương và thượng lưu Trung Tây là những tâm điểm lây lan bệnh Lyme. Phần lớn các ca nhiễm được báo cáo từ Maine đến Virginia, và ở Wisconsin, Minnesota và Michigan. Những con bọ ve mang mầm bệnh cũng đang ‘tiến quân’ về phía bắc, nam và tây.
 
Khi biến đổi khí hậu làm mùa đông ấm áp hơn, những ký sinh trùng tám chân này có thể định cư ở những nơi mà chúng vốn không thể ở được trước đây. Tuy nhiên, sự thay đổi cảnh quan của con người – như là việc phát triển ngoại ô mới là nguyên nhân chính. Rừng bị tàn phá và chia cắt tạo ra môi trường sống lý tưởng cho chuột, các loài gặm nhấm khác và hươu nai chứa vi khuẩn gây bệnh Lyme. Ngày nay, hơn 50% dân số Hoa Kỳ đang sống chung với bọ ve. Bệnh Lyme là bệnh lây truyền phổ biến nhất ở Bắc Bán Cầu.
 
Theo CDC, số ca nhiễm vẫn ổn định trong một thập niên qua, nhưng có một thực tế là các tiểu bang bị ảnh hưởng nặng nề như Massachusetts và New York đã giảm nỗ lực giám sát do thiếu nguồn lực để kiểm đếm số ca nhiễm.
 
Có những điều mọi người có thể làm ngay bây giờ để tự bảo vệ mình cho đến khi có các biện pháp phòng ngừa mới: sử dụng các loại thuốc chống côn trùng, tắm rửa sau khi ra ngoài, và dọn sân vườn sạch sẽ. Và một điều quan trọng nữa là cần nắm rõ các dấu hiệu của bệnh: sốt hoặc phát ban không rõ nguyên nhân, và nhanh chóng tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Phần lớn các trường hợp mắc bệnh Lyme có thể được điều trị khá hiệu quả bằng thuốc kháng sinh, nếu được phát hiện sớm.
 
Nguyên Hòa phỏng dịch
Nguyên Hòa phỏng dịch theo bài viết “Lyme disease is spreading fast—but a vaccine may be on the way” của Sharon Guynup, được đăng trên trang Nationalgeographic.
 

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Trung Tâm Y Tế Nhân Hòa tọa lạc tại số 7761 Garden Grove Blvd, Garden Grove, CA 92841do Bác Sĩ Tình Trần làm Giám Đốc Y Tế, đã mở Hội Chợ Y Tế vào thứ Bảy ngày 23 tháng 9 năm 2023 cho cư dân những người có lợi tức thấp, hoặc có bảo hiểm hay không có bảo hiểm cũng đều được tham gia.
Tập thể dục thường được nói đến như một yếu tố quan trọng giữ đầu óc tỉnh táo, nhưng có nhiều nghiên cứu cho thấy sự khác biệt và lắm lúc còn có thể có những hiệu quả ngược lại nữa. Một nghiên cứu mới đã tóm tắt tác động của việc rèn luyện thể chất đối với sức khỏe trí óc, trong đó bao gồm trí nhớ, sự chú ý, khả năng ra quyết định và tốc độ giải quyết thông tin của não. Theo kết quả rõ ràng của các nhà nghiên cứu, các hoạt động rèn luyện và tập thể dục nhằm mục đích cải thiện thể lực và hấp thụ oxy chỉ có tác dụng thấp đối với khả năng nhận thức. Ngược lại, tập yoga có tác động tích cực đến sức khỏe trí óc và có nhiều khả năng dẫn đến sự thay đổi rõ rệt về chức năng nhận thức.
Một loạt các biến thể mới của Omicron đang khiến số ca nhiễm COVID-19 gia tăng và số trường hợp bị bệnh nặng cũng nhiều hơn. Trong tuần cuối cùng của tháng 8, đã có hơn 650 người chết vì COVID-19, tăng 10% so với tuần trước đó, và có 17,000 trường hợp mới phải vào bệnh viện.
“Tim đập liên hồi.” “Bồn chồn trong dạ.” “Tim muốn rớt ra ngoài.” “Nẫu ruột.” Đây là những cụm từ được nhiều người sử dụng để mô tả nỗi sợ hãi và lo âu. Thường thì chúng ta có thể cảm thấy được những cảm giác lo lắng, sợ hãi ở lồng ngực hoặc trong bụng chứ không phải ở não. Nhiều nền văn hóa có truyền thống gắn liền sự hèn nhát và dũng cảm với hình ảnh trái tim hoặc lòng dạ hơn là với bộ não.
Bệnh gan đang trở nên phổ biến hơn ở các nước phương Tây. Tại Thụy Điển, ước tính có khoảng một triệu người mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ, đúng như tên gọi có nghĩa là gan tích tụ mỡ, không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Vì vậy, hầu hết người bịnh không biết rằng họ có chất béo tích tụ, mà ở một số người cuối cùng có thể phát triển thành xơ gan và ung thư gan. Một nghiên cứu ở Thụy Điển cho thấy số người mắc bịnh gan nhiễm mỡ ngày càng gia tăng.
Nhà sinh lý học vĩ đại người Pháp Claude Bernard đã phát triển khái niệm về nội môi (le milieu intérieur, tiếng Anh là the internal environment, tạm hiểu là môi trường bên trong cơ thể): môi trường chất lỏng được điều tiết tinh tế bao quanh các tế bào, chảy qua các động mạch và tĩnh mạch, thấm vào tất cả các cơ và dây thần kinh, cơ quan và xương trong cơ thể chúng ta. Hai trái thận phải làm khá nhiều việc để duy trì trạng thái cân bằng cho môi trường chất lỏng này, hay còn gọi là “cân bằng nội môi” (homeostasis). Chúng loại bỏ nhiều chất với nhiều kích thước khác nhau ra khỏi máu. Các chất này là phụ phẩm khi cơ thể tạo ra và đốt cháy năng lượng, và sẽ trở nên độc hại nếu tích tụ quá nhiều. (Gan thì trực tiếp loại bỏ các hóa chất khác ngay sau khi tiêu hóa, như rượu và ma túy, trong khi ruột, phổi và da thì thực hiện các chức năng bài tiết bổ sung.)
Thương hiệu số một trên thế giới, CheongKwanJang, hòa nhập với xu hướng Thực Phẩm Dược Tính toàn cầu, đã thông báo về sự hợp tác với chuỗi nhà hàng Kabuki của Nhóm Kaizen Dining. Sự hợp tác này, kết hợp truyền thống 120 năm và lợi ích sức khỏe của CheongKwanJang với ẩm thực Nhật Bản quen thuộc đối với người Mỹ, đã được tiết lộ tại một sự kiện diễn ra vào ngày 6 tháng 9 tại nhà hàng chính của Kabuki Huntington Beach. Tiến sĩ Lee Yun-beom, CEO của CheongKwanJang tại trụ sở Hoa Kỳ, đã tuyên bố: "Hồng Sâm Hàn Quốc, được biết đến khoa học với tên gọi Panax Ginseng C.A. Meyer, khác biệt với các loại sâm được tìm thấy tại Hoa Kỳ hoặc các khu vực khác; Nó đã được xác minh khoa học thông qua hơn 450 nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng ở các quốc gia như Hoa Kỳ, Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và Ấn Độ."
Năm ngoái, các bác sĩ tại một bệnh viện ở Canberra đã sốc tới lặng người khi gắp một con giun sống ra khỏi não một phụ nữ. Trước đó, nữ bệnh nhân này phải vào bệnh viện với các triệu chứng như bị đau dạ dày, ho khan, đổ mồ hôi đêm trong hàng tháng trời, sau đó thì bà bị trầm cảm và hay quên. Bệnh nhân đã được chỉ định đi scan não.
Người ta thường nói rằng tất cả chúng ta rồi sẽ trở nên mất trí nhớ - trừ khi chết vì ung thư hoặc bệnh tim mạch. Tất nhiên, có những người chết vì các bệnh khác, tai nạn hoặc tự tử. Nhưng chính chứng mất trí nhớ, ung thư và bệnh tim mạch lại chiếm ưu thế trong danh sách về nguyên nhân tử vong. Tuy nhiên, việc điều trị bệnh tim mạch đã tiến bộ và tỷ lệ sống sót hiện nay cao hơn nhiều. Ung thư đã từ một bản án tử hình trở thành một căn bệnh có thể điều trị được - mặc dù vẫn có những biến thể mà tỷ lệ tử vong gần một trăm phần trăm.
Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Lund, Thụy điển đã tìm ra một phương pháp để có thể phát hiện sớm các bệnh nghiêm trọng trong não, chẳng hạn như bệnh Parkinson, bằng cách thử dịch tủy sống sau lưng. Và họ cho biết rằng dấu hiệu ban đầu của bệnh là giảm khứu giác, tin từ Đài truyền hình Thụy điển. Tại Phòng khám Trí nhớ ở thành phố Malmö, Thụy điển, các bác sĩ lấy dịch tủy sống từ những người tình nguyện tham gia nghiên cứu bằng một cây kim vào giữa hai đốt ở cột sống, qua thử nghiệm đó các nhà nghiên cứu biết người đó có khả năng mang chứng bịnh thể Lewy* không? Các chứng bịnh thể Lewy là thuật ngữ chung cho bệnh Parkinson và chứng mất trí nhớ thể Lewy, hay còn gọi là sa sút trí tuệ Lewy.
CTA BACK TO SCHOOL BANNER
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.