Một xét nghiệm nước bọt đơn giản để theo dõi các phân tử trong não có thể phát hiện bệnh Alzheimer và Parkinson rất lâu trước khi các triệu chứng xuất hiện. (Nguồn:Unplash)
Một xét nghiệm nước bọt đơn giản để theo dõi các phân tử trong não có thể phát hiện bệnh Alzheimer và Parkinson rất lâu trước khi các triệu chứng xuất hiện. (Nguồn:Unplash)
Alzheimer và Parkinson là hai trong số các bệnh thần kinh phổ biến nhất dẫn đến sự phá vỡ các tế bào thần kinh của não. Mỗi năm đều có hàng ngàn người phát hiện bị mắc bịnh và vào thời điểm có thể chẩn đoán được, thì não đã bị tổn thương suốt một thời gian dài.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Luleå, Thụy Điển đã đưa ra một phương pháp mới để phát hiện sớm các bệnh này, bằng cách thông qua một mẫu nước bọt đơn giản, các phân tử đến từ não có thể được phân tích, theo tin từ báo khoa học Forskning, Thụy Điển.
Với phương pháp này, có thể chẩn đoán bệnh mười năm trước khi các triệu chứng đầu tiên xuất hiện.
“Những căn bệnh này ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của con người. Một mẫu nước bọt là một phương pháp đơn giản để có thể phát hiện bịnh sớm. Điều này tạo cơ hội để sớm đưa ra các biện pháp giúp cho cá nhân người mắc bịnh và tạo ra sự khác biệt lớn trong cuộc sống của họ. Nó cũng tạo cơ hội để hiểu rõ hơn về căn bệnh này, từ đó có thể dẫn đến các loại thuốc mới.” Vaibhav Sharma, nhà nghiên cứu tại Đại học Luleå cho biết
Phương pháp này sử dụng phân tử exosome – những túi ngoại bào nhỏ có kích thước cực nhỏ được tế bào sống trong cơ thể tiết ra, và được lưu hành trong các dịch cơ thể như máu, nước tiểu, nước bọt…
Khi exosome lần đầu tiên được phát hiện vào những năm 1980, người ta cho rằng các túi ngoại bào này là rác mà các tế bào đã loại bỏ. Những năm nghiên cứu gần đây đã cho thấy rằng chức năng chính của exosome là mang thông tin, đóng vai trò quan trọng trong quá trình tương tác giữa các tế bào trong cơ thể. Những exosome này mang thông tin như những lá thư bỏ trong chai gửi đi, những chiếc chai này đến đúng địa chỉ người nhận nhờ những tế bào protein bao bọc trên bề mặt của chúng.
Giữa não và phần còn lại của cơ thể là hàng rào máu não, một lớp bảo vệ cho các tế bào não có nghĩa là các phân tử lớn không thể ra vào. Nhưng exosome quá nhỏ nên chúng có thể vượt qua rào cản và cho biết điều gì đang diễn ra trong não.
Các nhà nghiên cứu hiện đã có thể chẩn đoán bệnh Parkinson và Alzheimer bằng cách phân tích exosome trong nước bọt, và qua các protein trên bề mặt của chúng, họ có thể phân biệt exosome nào đến từ tế bào não.
Để phân tích được số lượng và kích thước, các nhà nghiên cứu đã đo chuyển động của exosome bằng tia laser. Bằng cách này, các exosome có thể cho biết liệu có dấu hiệu của bệnh hay không, cũng như cho thấy bệnh đã tiến triển đến đâu.
Công nghệ mà các nhà nghiên cứu sử dụng đã có sẵn từ trước, nhưng ứng dụng thì hoàn toàn mới. Các nhà nghiên cứu đã tập trung vào bệnh Parkinson và Alzheimer, nhưng cũng có thể phát triển phương pháp này cho các bệnh thần kinh khác, chẳng hạn như ALS. (Bệnh xơ cứng teo cơ một bên (hội chứng ALS) là một bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh, xảy ra khi một số tế bào nơron ở não và tủy sống dần chết đi.)
“Điều thúc đẩy chúng tôi là khả năng phát hiện bệnh càng sớm càng tốt. Chúng ta đã biết rằng các quá trình phân hủy phân tử bắt đầu từ rất lâu trước khi các triệu chứng xuất hiện. Đây là một phương pháp có khả năng phát hiện những thay đổi trước khi não bị hỏng quá nhiều khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn”. Fredrik Nikolajeff, giáo sư tại Đại học Luleå cho biết.
Gửi ý kiến của bạn
