Hôm nay,  

Uể Oải vào mùa Đông? Điều gì dẫn đến sự mệt mỏi theo mùa này?

06/01/202300:00:00(Xem: 2762)
ue oai mua dong
Unplash via  Getty Images

 

Có rất nhiều lý do khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi vào mùa đông. 
 
Đêm dài ngày ngắn và nhiệt độ lạnh giá trong mùa đông có thể khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi, uể oải, không muốn hoạt động chỉ muốn ngủ vùi. Nhưng tại sao mùa màng lại ảnh hưởng đến mức năng lượng của chúng ta?

Guy Meadows, một nhà nghiên cứu về giấc ngủ và đồng sáng lập của The Sleep School cho biết: "Mùa đông đến kéo theo một số thách thức tiềm ẩn cho giấc ngủ, bao gồm việc giảm tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, nhiệt độ mát hơn, thay đổi đồng hồ và khả năng miễn dịch giảm", theo một trang mạng trực tuyến cung cấp các thông tin hỗ trợ dựa trên cơ sở khoa học về giấc ngủ. "Tất cả những [yếu tố] này làm rối loạn giấc ngủ, khiến bạn khó thức dậy hơn vào buổi sáng."

Thay đổi nội tiết, cuộc sống thể lực không lành mạnh và thiếu hụt vitamin nhất định cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến sự mệt mỏi theo mùa.
Tuy nhiên, đối với một số người, sự khởi đầu của mùa đông có thể dẫn đến nhiều thứ hơn là cảm giác buồn tẻ. Đối với họ, mệt mỏi quá mức, uể oải, thiếu năng lượng và tâm trạng chán chường là triệu chứng của chứng rối loạn được gọi là rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD).

Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra thay đổi này.

RỐI LOẠN ẢNH HƯỞNG THEO MÙA

Chứng SAD là một hội chứng trầm cảm xảy ra khi ngày trở nên ngắn hơn vào mùa đông. Theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc Gia (NIMH), các triệu chứng thường bắt đầu vào cuối mùa thu hoặc đầu mùa đông và biến mất vào mùa xuân hay hè đến.

Nhiều triệu chứng của SAD là do tâm lý, chẳng hạn như tâm trạng buồn bã, mất hứng thú với các hoạt động và cảm giác vô vọng. Cũng có thể có các triệu chứng thể chất, chẳng hạn như năng lượng thấp, khó ngủ hoặc thay đổi khẩu vị, cảm thấy uể oải và thờ ơ, năng lượng thấp, gặp vấn đề về giấc ngủ và cảm thấy thèm ăn hoặc lên cân.

Viện NIMH lưu ý rằng hội chứng SAD phổ biến ở phụ nữ hơn nam giới và có xu hướng ảnh hưởng đến những người sống xa hơn về phía bắc, nơi mùa đông ngắn ngày hơn.

Nếu bạn nghĩ rằng mình có thể bị SAD, hãy tham khảo với bác sĩ để có kế hoạch điều trị thích hợp.
 
THAY ĐỔI HORMONE

Nội tiết tố hay hormone có thể ảnh hưởng đến mức năng lượng. Serotonin, một loại hormone thường gắn liền với tâm trạng và melatonin, một loại hormone điều chỉnh giấc ngủ, duy trì đồng hồ sinh học của cơ thể - đồng hồ bên trong cơ thể - dao động theo chu kỳ ngày đêm theo mùa.

Tuyến tùng của não chịu trách nhiệm sản xuất melatonin để phản ứng với bóng tối. Tuy nhiên, vì những tháng mùa đông thường tối hơn và có ít giờ nắng hơn, điều này có thể làm thay đổi quá trình sản xuất melatonin, khiến chúng ta sản xuất nhiều hormone hơn vào buổi sáng (khi trời vẫn còn tối) và sớm hơn vào buổi tối. Theo Mayo Clinic, mức độ dao động của hormone có thể đóng một vai trò gây ra hội chứng SAD qua việc thay đổi giấc ngủ và tâm trạng.

Theo Meadows, tiếp xúc với ánh sáng ngay sau khi thức dậy có thể giúp giảm lượng sản xuất melatonin vào ban ngày.

Ông nói: “Việc tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên hoặc nhân tạo ngay sau khi thức dậy có thể giúp các hiệu ứng biến đổi." Có thói quen 'khởi động' thường xuyên sẽ giúp khuyến khích não bộ liên kết thời gian đó vào buổi sáng với việc tỉnh táo, giúp tăng cường sự tỉnh táo và năng lượng vào buổi sáng, đồng thời giảm cảm giác uể oải."
 
Tương tự như vậy, phương pháp trị liệu bằng “hộp ánh sáng” được thiết kế để cung cấp ánh sáng rực rỡ như một phương pháp điều trị cho các triệu chứng của SAD, theo Mayo Clinic. Tuy nhiên, Mayo Clinic đề nghị quý vị nên tham khảo với bác sĩ trước khi sử dụng hộp đèn.
 
VITAMIN D

Theo Trung tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh (CDC), vitamin D rất cần thiết cho xương và răng khỏe mạnh, đồng thời có thể giúp hệ thống miễn dịch chống lại vi khuẩn và vi rút.

Thiếu vitamin D có thể gây mệt mỏi. Trong một nghiên cứu năm 2016 được công bố trên tạp chí Y học, các nhà nghiên cứu đã bổ sung vitamin D hàng ngày cho một nhóm người có mức vitamin D thấp, trong khi một nhóm người khác cũng có mức vitamin D thấp nhận được một loại thuốc bổ sung giả dược. Sự gia tăng nồng độ vitamin D đem đến những cải thiện đáng kể về tình trạng mệt mỏi.

Theo NIMH, vitamin D cũng có thể hỗ trợ gia tăng mức serotonin lành mạnh, vốn có thể giảm đi trong mùa đông do melatonin tăng lên. Điều này là do serotonin tạo ra melatonin, do đó mức độ melatonin tăng lên sẽ làm cạn kiệt nguồn cung cấp serotonin. Mức serotonin thấp có thể dẫn đến tâm trạng buồn chán và cảm giác bơ phờ và uể oải.

Tuy nhiên, theo một bài xã luận trên Hiệp Hội Bác sĩ Gia Đình Hoa Kỳ, việc bổ sung vitamin D mà không được chẩn đoán là thiếu hụt vẫn chưa được chứng minh là có lợi. Chỉ có bác sĩ mới có thể chẩn đoán tình trạng thiếu vitamin D.
 
GIÁN ĐOẠN ĐỐI VỚI NHỊP SINH HỌC

Đồng hồ sinh học rất nhạy cảm với ánh sáng, vì vậy những ngày ngắn hơn khi không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và những buổi tối dài hơn khi tiếp xúc nhiều hơn với ánh sáng nhân tạo, có thể khiến nhịp sinh học bị xáo trộn và gây ra các vấn đề về giấc ngủ.

Theo Tổ chức Sleep Foundation, việc giữ nhiệt vào buổi tối cũng có thể làm gián đoạn nhịp sinh học. Nhiệt độ cốt lõi của cơ thể giảm xuống một cách tự nhiên vào ban đêm và việc giảm nhiệt độ này giúp mọi người ngủ ngon hơn. Nhiệt độ ấm hơn có thể làm gián đoạn quá trình tự nhiên này. Tổ chức Sleep Foundation khuyên bạn nên giữ máy điều nhiệt trong khoảng từ 60 đến 67 độ F (16 đến 19 độ C) để có nhiệt độ ngủ tối ưu.

Học Viện Y học về Giấc Ngủ Hoa Kỳ (AASM) cũng khuyên mọi người nên đảm bảo phòng ngủ không quá nóng hoặc quá lạnh để có giấc ngủ ngon. Điều này là do một trong hai trạng thái cực đoan có thể khiến cơ thể thức dậy trong đêm.

THAY ĐỔI CHẾ ĐỘ ĂN TRONG MÙA ĐÔNG

Theo Meadows, ăn sáng vào cùng một thời điểm mỗi sáng có thể giúp ổn định nhịp sinh học. "Nó cho phép đồng hồ cơ thể biết ngày đã bắt đầu," ông nói. "Điều này làm tăng mức độ tỉnh táo và năng lượng và là một khởi đầu tuyệt vời cho ngày mới."
 
KHÔNG TẬP THỂ DỤC ĐỦ

Theo một nghiên cứu năm 2019 trên Tạp chí Khoa học Thể thao và Sức khỏe, gần một nửa số người Mỹ trì hoãn việc tập thể dục trong những tháng mùa đông, lấy lý do thời tiết xấu để ở trong nhà. Thay vào đó, họ sẽ trì hoãn trong nhiều ngày - hoặc nhiều tháng - khi thời tiết có nhiệt độ dễ chịu hơn.
Tuy nhiên, điều này có thể đồng nghĩa với việc bỏ lỡ ánh sáng cần thiết ban ngày và làm cạn kiệt mức năng lượng tổng thể. Theo CDC, hoạt động thể chất là một trong những cách tốt nhất để duy trì năng lượng suốt cả ngày và cũng có thể cải thiện sức khỏe tinh thần và giấc ngủ. Mặc dù có thể tập thể dục trong nhà, nhưng hoạt động và thể dục ngoài trời là một phần quan trọng để duy trì thể chất lành mạnh, theo tạp chí Khoa học & Công nghệ Môi trường.
 
CHÚNG TA CÓ CẦN NGỦ THÊM TRONG MÙA ĐÔNG KHÔNG?

Khoảng một phần ba người Mỹ nói rằng họ ngủ nhiều hơn trong mùa đông, theo một cuộc khảo sát của AASM. Nhưng điều đó có nghĩa chúng ta thực sự cần ngủ nhiều hơn trong mùa lạnh hơn hay không?

Sleep Foundation và AASM đều khuyên rằng người lớn nên ngủ khoảng 7 đến 9 tiếng mỗi đêm. Những hướng dẫn này không thay đổi theo mùa, điều này cho thấy rằng con người không cần ngủ nhiều hơn trong những tháng lạnh hơn.

Tuy nhiên, tất cả các yếu tố theo mùa ở trên có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của chúng ta, Meadows nói.

Ông nói: “Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở những quốc gia có sự thay đổi theo mùa rõ rệt, mọi người có xu hướng đi ngủ và dậy muộn hơn vào mùa đông so với mùa hè." Việc thiếu ánh sáng tự nhiên ban ngày có thể giải thích điều này trong suốt mùa đông, khiến chu kỳ ngủ/thức của chúng ta bị trì hoãn."
*Bài viết này chỉ dành cho mục đích thông tin và không nhằm đưa ra lời khuyên y tế. Trao đổi với bác sĩ nếu bạn nghĩ mình có thể mắc chứng rối loạn cảm xúc theo mùa và trước khi bổ sung vitamin D.
 
Việt Báo dịch từ tạp chí Live Science.

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Hơn một thập niên trước, Shria Kumar, bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và là chuyên gia nghiên cứu tại Đại học Miami, bắt đầu chú ý đến một dấu hiệu đáng lo ngại. Có một số bệnh nhân ung thư dạ dày đến gặp bà ở độ tuổi rất trẻ, và rất nhiều người là phụ nữ. Khuynh hướng này vẫn tiếp diễn cho đến ngày nay. Các khoa học gia đang nỗ lực tìm hiểu tại sao điều này lại xảy ra. Vào mùa xuân năm ngoái, họ đã xác nhận rằng hiện tượng này đang diễn ra ở Hoa Kỳ. Sau khi kiểm tra hệ thống các cơ sở dữ liệu chứa các thông tin chi tiết về các trường hợp ung thư ở nhiều tiểu bang trên toàn quốc, các nhà nghiên cứu nhận thấy ung thư dạ dày đang gia tăng nhanh hơn ở phụ nữ trẻ.
Wegovy, Ozempic và Mounjaro là các loại thuốc giảm cân và điều trị tiểu đường đã gây được tiếng vang lớn trong lĩnh vực tin tức y tế. Chúng nhắm vào các con đường điều tiết liên quan đến cả bệnh béo phì và tiểu đường, và được nhiều người coi là bước đột phá trong việc kiểm soát cân nặng, đường và huyết áp. Nhưng liệu những loại thuốc này có giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của hội chứng chuyển hóa (metabolic disease) không? Điều gì đã thúc đẩy sự phát triển của chúng từ ban đầu?
Gần đây quý vị vừa bị cảm lạnh, cúm, RSV hoặc COVID, bệnh đã qua nhưng mãi vẫn không thể hết ho? Rất nhiều người bị giống như vậy. Triệu chứng này có thể tồn tại trong nhiều tuần sau khi cơ thể chúng ta đã loại bỏ vi-rút. Michael Shiloh, một bác sĩ chuyên nghiên cứu bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Y tế UT Southwestern cho biết những bệnh nhân bị ho thường kể là họ đã bị bịnh từ 8 tuần trước khi đến gặp ông. Ông nói: “Chúng tôi thực sự không thể phát hiện thấy vi rút gì ở những người này nữa nhưng họ vẫn bị ho.”
Bằng cách bắt chước cơ chế bảo vệ của cơ thể chống lại nhiễm trùng do vi khuẩn, một nhóm nghiên cứu ở Lund, Thụy điển hy vọng có thể ngăn chặn tình trạng viêm phát triển thành nhiễm trùng máu, theo đài truyền hình SVT, Thụy điển. Nhiễm trùng máu là tình trạng nhiễm trùng có thể đe dọa tính mạng. Thông thường nguyên nhân là do viêm phổi, nhiễm trùng đường tiểu hoặc nhiễm trùng vết thương. Nghiên cứu từ Lund cho thấy hiện nhiễm trùng huyết phổ biến hơn so với trước đây.
Ngày nay, có nhiều người lớn hơn bao giờ hết đang phải đối mặt với chứng rối loạn khả năng tập trung- thiếu khả năng chú ý, hay ADHD. Người ta nghi ngờ nguyên nhân chính của vấn đề này là do công nghệ hiện đại đang gây áp lực lên não bộ của họ. Trong khi có gần 10% trẻ em được chẩn đoán mắc chứng ADHD, một phân tích tổng hợp gần đây từ nhiều nghiên cứu cho thấy gần 6.8% người lớn mắc chứng ADHD – tăng từ 4.4% vào năm 2003.
Bộ não của chúng ta thường có khuynh hướng tìm kiếm và phản ứng với những điều mang lại sự hài lòng, gọi là phần thưởng. Khi chúng ta đói, bộ não hiểu rằng thức ăn là một phần thưởng, còn khi ta khát, nước sẽ là phần thưởng. Nhưng lạm dụng các chất gây nghiện như rượu và các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến các con đường tìm kiếm phần thưởng tự nhiên trong bộ não, tạo ra những ham muốn khó kiểm soát và làm giảm khả năng kiểm soát hành vi của chúng ta.
Aissam Dam, cậu bé 11 tuổi, lớn lên trong một thế giới im lặng tuyệt đối. Em sinh ra đời đã bị điếc và chưa bao giờ nghe thấy bất kỳ tiếng động nào. Khi sống trong một cộng đồng nghèo ở Maroc, em đã học cách diễn đạt bằng ngôn ngữ ký hiệu do chính mình phát minh ra và không được đi học. Năm ngoái, sau khi chuyển đến Tây Ban Nha, gia đình đưa em đến gặp một chuyên gia về thính giác, người đã đưa ra một gợi ý đáng ngạc nhiên: Aissam có thể đủ điều kiện tham gia thử nghiệm lâm sàng sử dụng liệu pháp gen. Vào ngày 4 tháng 10, Aissam được đưa đến điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng Philadelphia, trở thành người đầu tiên được điều trị bằng liệu pháp gen ở Hoa Kỳ cho bệnh điếc bẩm sinh. Mục đích là cung cấp cho em thính giác, nhưng các nhà nghiên cứu không biết liệu phương pháp điều trị này có hiệu quả hay không, và nếu có thì em sẽ nghe được bao nhiêu.
Sau mùa lễ cuối năm là lúc các bậc phụ huynh lo lắng về con đường đại học của con cháu mình. Những con số điểm, những chữ viết tắt như GPA, SAT và ACT sẽ làm phụ huynh nhức đầu và chúng ta sẽ bàn lại về vai trò các điểm này và nhất là tương quan giữa SAT và IQ trong khung cảnh của các thay đổi gần đây ở Mỹ. Năm ngoái, Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ quyết định cấm dùng màu da, nguồn gốc sắc tộc để quyết định tuyển chọn một ứng viên, từ chối không cho Đại học Harvard thực hành “tác dụng khẳng định” (affirmative action) để tăng sỉ số da màu không được đại diện đúng mức so với tỷ lệ trong dân số nói chung. Một trong những biện pháp được dùng để giảm bớt sỉ số dân Á Châu là gạt bỏ kết quả kỳ thi SAT hoặc giảm bớt tầm quan trọng của SAT, vì người gốc Á Châu có điểm SAT cao hơn nhiều so với các sắc dân khác.
Hội chứng người cứng đơ (Stiff Person Syndrome – SPS) là một căn bịnh có thể gây co thắt dữ dội và làm suy nhược các cơ, nhưng hầu hết mọi người đều không biết gì về nó mãi cho đến cuối năm ngoái, khi nữ danh ca Celine Dion công bố tình trạng bịnh của mình. Chứng rối loạn thần kinh và tự miễn dịch hiếm gặp này được cho là chỉ ảnh hưởng đến 1 hoặc 2 người trong một triệu người – và hai phần ba trong số những người bị là phụ nữ.
Tạp chí Consumer Reports vừa công bố phát hiện rằng nhựa vẫn hiện diện “rộng rãi” trong thực phẩm bất chấp các nguy hại về sức khỏe, và kêu gọi các cơ quan chức trách đánh giá lại mức độ an toàn của nhựa khi tiếp xúc với thực phẩm trong quá trình sản xuất. Tổ chức vô vụ lợi này cho biết rằng 84 trong số 85 mẫu thực phẩm ở siêu thị và thức ăn nhanh mà họ vừa kiểm tra gần đây có chứa “chất hóa dẻo” (plasticizers) được gọi là phthalates, một loại hóa chất được sử dụng để làm cho nhựa bền hơn.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.