Hôm nay,  

Y Học: Căng Thẳng Tâm Thần

26/06/200400:00:00(Xem: 6452)
Sống trong những nước văn minh, máy móc, như ở Hoa Kỳ hay những nước bên Tây Âu, chúng ta được hưởng nhiều phương tiện vật chất cao, nhưng đổi lại, chúng ta phải đối diện với tâm trí căng thẳng, điên loạn.
Lo nghĩ căng thẳng quá độ làm đời sống không bình thường. Trong thực tế, bệnh tâm trí có thể đưa tới hậu quả mất công ăn việc làm, mất bạn bè, và ngay cả mất những người thân yêu.
Về phương diện y tế, lo nghĩ căng thẳng có thể làm chúng ta xuống tinh thần, rơi vào cảnh nghiện rượu hay tự vẫn.
Hiện nay có tới 19 triệu người tại Hoa Kỳ bị căng thẳng tâm trí. Bệnh nhân thường lo nghĩ, buồn bã. Tổng số người bị căng thẳng tâm trí còn nhiều hơn cả hai thứ bệnh nguy hiểm như dùng ma túy và ghiền rượu nhập lại. Bệnh nhân thường dấu không cho người khác biết mình đang bị mắc bệnh tâm thần. Lúc đi gặp bác sĩ khám bệnh định kỳ, bệnh nhân cũng không cho bác sĩ biết mình có vấn đề hiện đang lo nghĩ căng thẳng.
Có nhiều loại bệnh tâm trí căng thẳng:
Bệnh lo nghĩ thông thường như sợ mất việc làm. Triệu chứng gồm thiếu nghỉ ngơi, bắp thịt đau nhức, khó ngủ, mệt mỏi, và không tập trung trí óc được.
Lên cơn bấn loạn (panic disorders), cơ thể hết sức sợ hãi. Đôi khi chạy vi tới nhà thương cấp cứungay vì lầm tưởng đang bị cơn đau tim (heart attack). Nhưng khi bác sĩ khám bệnh xong thì lại chẳng thấy có gì.
Bệnh nhân thường có những triệu chứng sau đây: tim như bóp nghẹt, đổ mồ hôi, mặt nóng phầng phầng, đôi khi ớn lạnh, chân tay run rẩy, khó thở hay thở ngắn hổn hển, cảm thấy như cổ mắc nghẹn, đau ngực, bị ói, đau bao tử, chân tay mềm nhũn, chóng mặt, hay mặt tái xanh, sợ hãi, mất bình tĩnh, mất tự mình kiểm soát, như sắp nổi điên, đôi khi bệnh sợ hãi như sắp chết đến nơi.
Trẻ vị thành niên hay người còn ít tuổi thường dễ lên cơn bấn loạn, khiếp sợ. Bệnh nhân còn sợ đi thang máy, lái xe hơi, sô vào chỗ đông người như khi vào nhà hát, viện chớp bóng, đi máy bay, và ngay cả đi vào mall. Nói chung sợ không được an toàn. Ba phần tư người bị bệnh là phụ nữ. Người bị bệnh căng thẳng sợ đủ thứ như sợ súc vật, sợ nhện, côn trùng, sợ nước, sợ khi đi trên cầu, khi lái xe trên xa lộ, và sợ khi bác sĩ bắt thử nghiệm truy tầm bệnh tật. Bệnh nhân sợ xã hội, không giám nói chuyện ngoài công chúng, sợ gặp bạn, sợ đi làm và không giám rời chỗ ở.
Nhất là khi bị hậu chấn thương (post-traumatic stress) thì bệnh nhân sợ hãi cực độ hơn nữa. Thí dụ điển hình là cựu chiến binh Mỹ sau chiến tranh Việt Nam 1975 bị hậu chấn thương. Họ thường có những triệu chứng như không muốn lái xe, thấy cảm xúc tê cứng, dễ nổi giận, bứt rứt, khó ngủ, không tập trung được trí óc.
Bệnh nhân bị cảm giác ám ảnh như bị ép buộc (Obsessive-Compulsive). Hội chứng bệnh này chia làm bốn loại:
Thích rửa ráy vì sợ dơ, sợ bụi, sợ bị bệnh tật, hay sợ sâu bọ. Cả ngày chỉ thích rửa ráy cái này, lau chùi cái kia.
Thỉnh thoảng muốn coi lại đồ trong nhà, như sợ chưa tắt lò hơi, chưa tắt bàn ủi, chưa khóa nước.
Người bệnh thường lẩm bẩm nhắc đi nhắc lại, để tâm hồn thư thả.
Họ thích nhặt nhạnh giấy báo hay những vật vô dụng.

Muốn tránh tâm trí căng thẳng phải làm sao"
Nếu biết mình có bệnh phải đi gặp bác sĩ khám định kỳ. Vì một số bệnh tim mạch hay bệnh liên hệ kích thích tố có thể phát sinh triệu chứng tương tự như bệnh tâm trí căng thẳng, lo nghĩ. Nếu không rõ mình bị căng thẳng hay xuống tinh thần, có thể kêu Trung Tâm Phân Biệt bệnh tâm thần (National Anxiety Disorders Screening, 888-442-2022). Và nhất là đừng ngại ngùng, hãy cho bác sĩ gia đình biết.
Điều trị tâm trí căng thẳng, buồn bã, gồm có:
Tâm lý trị liệu: Bệnh nhân học hỏi làm sao tự mình giúp mình và tự kiểm soát được hoàn cảnh. Tất nhiên là phải qua những cuộc nói chuyện, hội thảo. Bệnh nhân học tự giúp mình trầm tĩnh. Bác sĩ gia đình giúp tìm kiếm người chuyên môn tâm lý trị liệu. Chữa trị tùy theo những trường hợp bệnh lý khác nhau, thí dụ trường hợp tâm trí căng thẳng tổng quát, sợ hãi quá độ, đôi khi thấy bấn loạn, có vấn đề khi ra ngoài xã hội. Đôi khi phải dùng thêm thuốc song song với tâm lý trị liệu.
Trị liệu bằng thuốc: Có nhiều thuốc, nhưng thường phải 6 tuần lễ mới có hiệu nghiệm:
Benzodiazepine, Buspirone Hydroclhoride và Venlafaxine Hydrochloride, Serotonine receptor inhibitors, còn và nhiều thuốc khác mới được FDA chấp thuận.
Thuốc cần toa và cần bác sĩ theo rõi.
Những chất cần phải tránh như không nên dùng caffeine có nhiều trong cà-phê, nước trà, chocolate, cocoa, và một vài đồ uống có hơi. Tránh dùng thuốc giảm mập, thuốc xuyễn, thuốc cảm cúm có chất pseudoephedrine. Tránh ma túy như Amphetamine, cocaine, hay marijuana.
Nói tóm lại, phần lớn bệnh tâm trí căng thẳng hay lo lắng đều có thể chữa được. Nhưng phần quan trọng nhất vẫn là bệnh nhân phải quyết tâm, biết mình có bệnh và phải đi chữa bệnh.
Bệnh nhân có thể trở lại cuộc sống bình thường và thoải mái.
Vài Cập Nhật Căng Thẳng Tâm Thần
Trong những ngày gần đây, nhiều nghiên cứu liên hệ căng thẳng tâm trí được các khoa học gia trên thế giới phổ biến.
Trẻ Em Căng Thẳng Tâm Trí Lớn Lên Có Thể Bị Bệnh Ưu Trầm: Hai khoa học gia R. Jay Turner và Donald Loyd tại Đại Học Florida cho biết khi trẻ nhỏ bị tâm trí căng thẳng sẽ bị tâm thần căng thẳng qúa độ hay bệnh ư trầm khi lớn tuổi. Đó là do kết quả nghiên cứu cho 1803 bệnh nhân người trẻ tuổi từ 18 tới 23 trong quận Miền Nam Florida, Hoa Kỳ. Đăng trong The Archives of General Psychiatry, May 2004.
Trái Lại Nếu Con Cái Được Bố Mẹ Chăm Sóc Tinh Thần Khi Còn Nhỏ Sẽ Có Đời Sống Thăng Bằng Hơn Khi Trưởng Thành: Bs Benjamin Shaw tại Ðại Học Y Tế Phòng Ngừa Albany, Rensselaer, Nữu Ước, cho biết khi trẻ nhỏ được bố mẹ lưu ý chăm sóc thì khi lớn tuổi sẽ có đời sống tự tin hơn, liên hệ dễ dàng vơí những bạn bè trong đơì sống xã hội hơn, và tự kiềm chế dễ dàng hơn. Giảm căng thẳng sẽ còn giúp trẻ em không lâm cảnh nghiện ngập, hút thuốc lá và uống rượu. Đây là kết quả nghiên cứu của 2905 người lớn tuổi từ 25 tơí 74 tuổi ở Mỹ, đăng trong Psychology and Aging, March 2004.
Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., F.A.A.F.P.; Điện Thoại: (714) 547-3915; E-mail: Nmtran@hotmail.com ; Diễn Đàn Y Khoa: http://groups.yahoo.com/group/DienDanYKhoa/

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Chẳng có ai vừa ra khỏi bụng mẹ là đã biết trượt ván, lướt sóng hay thậm chí là đứng kiễng chân. Không giống như các loài động vật hữu nhũ khác, con người không có khả năng giữ thăng bằng khi mới sinh – không có em bé sơ sinh nào vừa đẻ ra là đã biết đi hoặc đứng. Trước khi có được những khả năng đó, trẻ sơ sinh sẽ phát triển thị giác, thính giác, cơ, xương và não. Quá trình này mất nhiều tháng và thậm chí là nhiều năm đối với một số hoạt động.
Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska đã quyết định trao giải thưởng Nobel về sinh lý học hoặc y học năm 2023 cho hai khoa học gia người Mỹ Katalin Karikó (gốc Hungary) và Drew Weissman hôm nay ngày 2 tháng 10, 2023, vì những khám phá của họ liên quan đến việc biến đổi base của các nucleoside (nucleoside base modifications) cho phép phát triển vắc xin mRNA hiệu quả chống lại COVID-19
Một nhóm các nhà nghiên cứu đã phát triển một phương pháp mới để nghiên cứu cách các gen có thể gây ra bệnh tự kỷ và các bệnh rối loạn về phát triển não bộ (neurodevelopmental disorders) khác: phát triển các cấu trúc nhỏ tương tự như bộ não trong phòng thí nghiệm và điều chỉnh DNA của chúng.
Trung tâm kiểm soát bệnh Hoa Kỳ CDC vừa đưa ra các khuyến nghị về thuốc chủng ngừa Covid cho mùa thu này sau khi thuốc được Cơ quan Quản trị Thực phẩm và Thuốc (FDA) của Hoa Kỳ chuẩn thuận hôm thứ hai, ngày 12 tháng 9, 2023. Sau đại dịch Covid mấy năm vừa qua, kiến thức của quần chúng về các bệnh nhiễm, các thuốc chủng ngừa (vắc xin) đã tăng lên nhiều, cũng như óc phê phán và sự nghi ngờ đối với các biện pháp y tế hay phòng ngừa do chính quyền hay các cơ quan như CDC đề xướng, lắm khi gắn liền với lập trường chính trị của mỗi người, có khi tuỳ theo tiểu bang. Bài sau đây chỉ có tính cách thông tin, dựa trên những nguồn tin tức mà người viết nghĩ là đáng tin cậy. Độc giả cần tham khảo với người săn sóc y tế cho mình để đi tới quyết định có nên dùng vắc xin nào hay không. Sau đây là những điểm chính của các thông báo của CDC cho báo chí, kèm theo chú thích để bàn thêm
Vitamin D là chất dinh dưỡng quan trọng và cần thiết cho sức khỏe. Nó giúp xây dựng và duy trì xương chắc khỏe, đồng thời hỗ trợ chức năng cơ bắp và miễn dịch. Nhưng hầu hết mọi người trên thế giới đều bị thiếu vitamin D, khiến cho nó trở thành loại supplement phổ biến nhất trên thị trường
Lập một kế hoạch điều trị trầm cảm có thể là một thách thức khó khăn. Điều này đặc biệt đúng đối với những bệnh nhân không đáp ứng với các phương pháp điều trị thông thường và đang trải qua các liệu pháp thử nghiệm như kích thích các nhân sâu trong não (Deep Brain Stimulation – DBS). Đối với hầu hết các tình trạng bệnh lý, bác sĩ có thể trực tiếp đo lường bộ phận đang được điều trị, chẳng hạn như đo huyết áp đối với các bệnh về tim mạch. Những thay đổi có thể đo lường đóng vai trò là dấu ấn sinh học khách quan (objective biomarker) của quá trình phục hồi, cung cấp các thông tin đáng giá về cách chăm sóc bệnh nhân.
Theo Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA), khoảng 9 trong số 10 toa thuốc ở Hoa Kỳ có kê thuốc đồng dạng (thuốc generic) của một loại thuốc nguyên gốc (brand name). Tuy nhiên, có thể sẽ có nhiều người không biết là loại thuốc họ mua ở hiệu thuốc là thuốc đồng dạng hay thuốc nguyên gốc. Vậy hai loại thuốc này có gì khác biệt không? Và nếu có, nó có quan trọng không?
Từ hương cỏ mới cắt đến mùi của người thân, các loại mùi hương khác nhau luôn quẩn quanh mọi ngóc ngách trong cuộc sống. Ta không chỉ cảm nhận thấy những mùi hương xung quanh, mà chính bản thân ta cũng đang tạo ra nó. Và quý vị có biết là mùi hương cơ thể chúng ta đặc biệt đến mức có thể dùng để phân biệt mỗi cá nhân?
Mọi người nên thử tập thiền khoảng 45 phút mỗi ngày để giảm áp huyết cao do căng thẳng, theo các hướng dẫn mới cho biết. Những phương cách khác từ Hội Cao Huyết Áp Quốc Tế (ISH) gồm việc dành thời gian nghe nhạc, tập yoga và thực hành chánh niệm.Lời khuyên y khoa – bỏ hút thuốc lá và ăn ít muối – vẫn duy trì. Nhưng các chuyên gia nói rằng các mục tiêu cách sống “thể xác và tinh thần” mới có thể được đề nghị.
Đàn ông chết sớm hơn đàn bà. Đương nhiên không phải tất cả đàn ông. Cứ nhìn vào hai nhà đầu tư nổi tiếng này: Warren Buffett, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Berkshire Hathaway, biệt danh “Nhà tiên tri xứ Omaha”, và cánh tay phải của ông, Phó chủ tịch Charlie Munger. Buffet đã chín mươi hai tuổi. Ông già ấn tượng há! Nhưng đâu đã ăn thua gì, Munger chín mươi chín tuổi kìa. Cả hai ông vẫn đang làm việc và kiếm rất nhiều tiền cho khách hàng của họ, năm này qua năm khác. Đáng lẽ họ phải ngủ gà ngủ gật trước TV nhưng nào họ có chịu đâu!
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.