Tại Hoa Kỳ, mỗi năm cúm giết hại ít ra 20 ngàn người. Nguy hiểm nhất là trường hợp người lớn tuổi và người bị bệnh nặng. Trước đây, chích ngừa cúm thường dành cho những người già, trên 65 tuổi. Nhưng, khảo cứu mới đây (JA Singleton et al.,Immunization Conference, Atlanta 2000) cho thấy: những người từ 50 tới 65 tuổi, cũng cần phải chích ngừa cúm. Năm nay, cũng lưu ý việc chích cúm cho những người làm việc trong môi trường bắt buộc phải tiếp xúc thường xuyên với bệnh nhân (FJ Walker et al., Infect Control Hosp Epidemiol 21: 113, 2000). Vì trong những năm qua, kết quả khảo cứu cho thấy: chỉ có 34 phần trăm người tiếp xúc với bệnh nhân là được chích ngừa cúm.
Có loại thuốc phòng cúm bơm vào mũi. Thuốc đã được thử nghiệm từ năm 1960. Thuốc có hiệu quả ngừa cúm tới 93 phần trăm, nhất là cho trẻ em từ 71 tháng tới 15 tuổi. Đối với người lớn, thuốc ngừa cúm bơm mũi cũng làm giảm một số triệu chứng như: giảm nóng cho người bệnh cúm ,khoảng 9 tới 24 phần trăm. Nhưng chưa rõ thuốc mới này có ra kịp thời năm nay không " (Consultant, September 2000).
Cơ Quan Kiểm Soát Bệnh Tật ( CDCõs Advisory Committee on Immunization Practice) khuyến cáo ít nhiều điều lệ thay đổi cho năm nay, có thể tóm tắt như sau:
. Cần chích ngừa cúm cho người lớn tuổi, 50 tuổi trở lên, chứ không phải trên 65 tuổi như những năm trước đây.
. Nhưng vì vấn đề thuốc men eo hẹp, thuốc có thể bắt đầu chích giữa tháng 10 năm nay (October 2000). Và trước hết, thuốc dành cho những người bị bệnh nặng hay già yếu.
. Nếu thuốc sản xuất thêm, kịp thời tháng 12 năm nay (December 2000), sẽ chích cho người làm việc trong môi trường cần tiếp xúc với bệnh nhân. Và sau đó, cũng khoảng tháng 12, nếu có thêm thuốc, sẽ chích cho những người khỏe mạnh từ 50 tới 64 tuổi.
Sở dĩ có sự trục trặc sản xuất thuốc ngừa cúm năm nay là vì 2 lý do. Bác sĩ Levandowsky, Cơ Quan Kiểm Soát Thuốc Men (Family Practice News, July 2000) cắt nghĩa như sau:
. Lý do thứ nhất là tại loại siêu vi trùng cúm mới năm nay tương tự loại A/Panama/2007/00-like H3N2, sinh sản rất chậm. Bởi vậy vấn đề phân tích tìm hiểu siêu vi trùng cũng đã bị trì hoãn.
. Lý do thứ hai là 2 hãng thuốc sản xuất thuốc ngừa cúm có vấn đề với Cơ Quan Kiểm Soát Thuốc Men (FDA). Cả 2 hãng thuốc đều đang tìm cách điều chỉnh tình trạng để sản xuất thuốc cho kịp thời.
. Nói tóm lại, một phần vì thuốc cúm sản xuất chậm trễ. Phần khác, năm nay nhiều trường hợp mới được khuyến cáo cần chích ngừa cúm. Và cả hai lý do kể trên đã đưa đến tình trạng khó khăn trong vấn đề chích ngừa cúm năm nay.
Thuốc ngừa cúm năm (2000-2001) bao gồm 3 loại siêu vi trùng sau đây:
. A/Moscow/10/99 (H3N2)-like.
. A/New Caledonia/20/99 (H1N1-like).
. B/Beijing/184/93-like.
Thuốc ngừa cúm mới:
Có loại thuốc phòng cúm bơm vào mũi. Thuốc đã được thử nghiệm từ năm 1960. Thuốc có hiệu quả ngừa cúm tới 93 phần trăm, nhất là cho trẻ em từ 71 tháng tới 15 tuổi. Đối với người lớn, thuốc ngừa cúm bơm mũi cũng làm giảm một số triệu chứng như: giảm nóng cho người bệnh cúm ,khoảng 9 tới 24 phần trăm. Nhưng chưa rõ thuốc mới này có ra kịp thời năm nay không " (Consultant, September 2000).
Cũng có nhiều thuốc chữa vi trùng cúm khác, có thể dùng phụ thêm, nhưng không thể dùng để thay thế thuốc chủng cúm được. Đó là bốn loại thuốc: Amantadine, Rimantadine, Zanamivir, và Osetamivir.
Amantadine và Rimantadine dùng để trị cúm A, chứ không dùng trị cúm B. Amantadine được phép dùng để trị và phòng ngừa cúm cho trẻ em và người lớn.
Rimantadine được phép dùng để trị và phòng ngừa cúm cho người lớn, phòng ngưà cúm cho trẻ em.
Zanamivir và Oseltamivir đều là chất hãm nghịch phân hoá tố neuraminidase (neuraminidase inhibitors). Thuốc được phép dùng trị cúm thông thường (không có biến chứng), nhưng không được phép dùng để phòng ngừa cúm. Zanamivir được phép dùng cho người lớn và trẻ em trên 12 tuổi. Oseltamivir được phép dùng cho người lớn trên 18 tuổi.
Sau đây là bản tóm lược cho những ai nên chích ngừa cúm năm nay (Centers for Disease Control and Prevention, 2000):
. Người lớn và 50 tuổi trở lên.
. Tất cả những bệnh nhân già, trong viện dưỡng lão. Những người mang bệnh nan y, bệnh kinh niên.
. Người lớn hay trẻ em bị bệnh tim, phổi kinh niên, kể cả xuyễn.
. Trẻ em hay người lớn phải theo rõi bệnh thường xuyên hay phải vào nhà thương thường xuyên, bị bệnh tiểu đường, suy thận, bệnh máu, bệnh yếu miễn nhiễm, kể cả nhiễm trùng HIV.
. Trẻ em hay người lớn (từ 6 tháng tới 18 tuổi) phải uống Aspirine kinh niên, có cơ nguy bị bệnh Reye sau khi bị cúm.
. Sản phụ có bầu trong tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3.
. Những người làm việc trong môi trường bắt buộc phải tiếp xúc với bệnh nhân, kể cả nhân viên làm việc trong viện dưỡng lão, những người săn sóc bệnh nhân kinh niên trong nhà thương hay ở nhà riêng. Nói chung tất cả mọi người hiện đang trông coi hay tiếp xúc với bệnh nhân.
(Ghi chú: Bài viết với mục đích nâng cao kiến thức, không dùng để tự trị liệu. Nếu bạn có thắc mắc về tình trạng sức khoẻ hay thuốc men, nên hỏi bác sĩ gia đình).
Bác sĩ Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D., FAAFP; E-mail: nmtran@hotmail.com ; Điện thoại: (714) 547-3915.
Gửi ý kiến của bạn
