Câu Chuyện Thầy Lang: Trái Tim và Nhiếp Hộ Tuyến
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
“Một Triệu Trái Tim”
Mỗi 6 giây đồng hồ, một người ở đâu đó trên trái đất trút hơi thở cuối cùng vì Đột quỵ. Trong khi đó tại Hoa Kỳ cừ 40 giây có một người bị Đột quỵ và hàng năm có khoảng 137,000 tử vong.
Trung tuần tháng 10 vừa qua, Cơ quan CDC Hoa Kỳ đã phát động chiến dịch “Million Hearts” với mục đích phòng ngừa Một Triệu trường hợp Heart Attack và Stroke trong 5 năm tới. Chiến dịch được sự tiếp tay của chính quyền liên bang, các tổ chức y tế tư nhân, cộng đồng và bất vụ lợi và được thực hiện tại cơ sở y tế hoặc cộng đồng.
Theo CDC và các nhà chuyên môn bệnh Tim Mạch, phương thức căn bản hiện nay đã có sẵn và rất công hiệu để cứu sống 1 triệu trái tim là áp dụng triệt để 4 “Mẫu Tự Vàng” ABCS sau đây:
A là Aspirin: mọi người có nguy cơ bệnh tim mạch cần uống một viên nhỏ aspirin viên mỗi ngày, thường thường là 81 mg.
B là Blood Pressure: Nếu đang bị cao huyết áp cần điều trị để duy trì huyết áp ở mức độ bình thường, dưới 120/80 mg/Hg
C là Cholesterol: duy trì cholesterol ở mức độ chấp nhận được là dưới 200mg/dL.
S là Smoking: ngưng hoặc không hút thuốc lá.
Aspirin ngăn cản tiểu cầu kết tụ, giảm nguy cơ đóng máu cục, giảm tắc nghẽn máu lưu thông và ngừa lưỡng sát thủ Đột quỵ, Cơn Đau Tim.
Cao Huyết áp và cao Cholesterol là 2 rủi ro hàng đầu đưa tới lưỡng sát thủ này.
Và nếu đang hút thuốc là mà ngưng ngay thì rủi ro bị Lưỡng sát thủ viếng thăm giảm tới 45%.
Theo thống kê, tại Hoa Kỳ:
-Có tới hơn 50% người đang bị nhồi máu cơ tim, một rủi ro đưa tới Stroke mà không uống Aspirin để ngừa bệnh.
-Cũng quá 50% người bị cao huyết áp mà không điều trị tới bến;
-Chỉ có 1/3 người cao cholesterol uống thuốc để giảm chất béo; và
-Chỉ có 1/4 tổng số người hút thuốc lá cố gắng ngừng hút.
Do đó, có cả trên 100 triệu người Mỹ, tức là quá nửa người trưởng thành, đang mang những rủi ro có thể đưa tới hai bệnh hiểm nghèo stroke và heart attack. Hậu quả là những bán thân bất toại, những suy tim tử vong.
Giảm tiêu thụ muối, không hút thuốc lá, không tiêu thụ chất transfatty acid trong món ăn chiên rán sẽ giảm cao huyết áp và bệnh tim mạch. Lưu ý là muối có nhiều trong thực phẩm làm sẵn như khoai chiên hơn là khi ta tự làm lấy.
Dể dàng quá, quý vị nhỉ!.
Vậy thì xin hãy hỏi bác sĩ gia đình để được hướng dẫn thêm về cách dùng aspirin cho việc phòng ngừa này.
Lại nói về PSA
PSA , viết tắt của Prostate Surface Antigen là xét nghiệm máu để ước định tình trạng lành hay dữ của Tuyến Tiền Liệt.
Kết quả của xét nghiệm này đã gây ra nhiều thắc mắc cho bệnh nhân và vẫn đang là đề tài tranh luận của giới y khoa. Bệnh nhân thắc mắc vì mỗi bác sĩ giải thích kết quả một cách khác nhau. Và giới y khoa tranh luận về lợi hại của thử nghiệm.
Được tìm ra vào cuối thập niên 1980, PSA với mục đích theo dõi bệnh Ung thư Nhiếp tuyến và đã được áp dụng rộng rãi để sàng lọc bệnh. PSA cao được coi như là chỉ dấu của ung thư tuyến này, nhưng mức độ bình thường cũng chưa loại bỏ chẩn đoán ung thư. Mức độ trung bình là 4ng/mL.
PSA là men của nhiếp tuyến. Tuy nhiên không phải chỉ ung thư tuyến này mà PSA mới lên cao. PSA còn tăng trong trường hợp có u lành tính nhiếp tuyến, viêm nhiếp tuyến, viêm bọng đái, lúc xuất tinh, khi có chấn thương vùng xương chậu hoặc thương tích gây ra khi khám hệ tiết niệu với dụng cụ y khoa.
Thường thường, khi PSA lên cao và khi khám hậu môn thấy nhiếp tuyến sưng to thì bác sĩ sẽ làm biopsy tức là lấy một chút tế bào của tuyến, phân tích coi có tế bào ung thư hay không. Biopsy đôi khi có thể gây ra nhiễm trùng, chẩy máu, đau và nhiều người vẫn lo sợ bị ung thư, mặc dù kết quả biopsy âm tính.
Tranh luận của y giới tập trung vào mấy điểm như sau:
-Với sự ra đời của thử nghiệm PSA, số người được chẩn đoán ung thư nhiếp tuyến tăng gấp đôi;
- Một tỷ lệ đáng kể số người được kết luận bị ung thư vì PSA lên cao đều được chẩn đoán quá mức over diagnosis vì bệnh không gây khó khăn gì cho bệnh nhân;
-Khi PSA cao, bệnh nhân sẽ được điều trị với giải phẫu, hóa trị hoặc xạ trị. Các trị liệu này có thể gây ra các rối loạn đại tiểu tiện, tình dục ảnh hưởng tới nếp sống của người bệnh.
Hiện nay, không phải tất cả các nhà chuyên môn đều đồng ý là xét nghiệm sàng lọc ung thư nhiếp tuyến có thể cứu mạng sống người bệnh. Đồng thời, cũng chưa có bằng chứng để kết luận là lợi điểm của sàng lọc có giá trị hơn điểm bất lợi. Lợi là sớm tìm ra ung thư và điều trị sẽ có nhiều kết quả khi bệnh mới tìm ra. Bất lợi như khi kết quả PAS cho là có ung thư nhưng thực ra không có, bệnh nhân sẽ phải làm thêm xét nghiệm khác, khiến họ hoang mang. Rồi lại còn có thể điều trị mà thực ra không cần thiết hoặc có nhiều biến chứng như kể trên.
Thành ra, khi có kết quả PSA không bình thường, bệnh nhân cần tích cực tìm hiểu thêm ý nghĩa của kết quả, thảo luận kỹ càng với bác sĩ và bác sĩ cũng cần phải giải thích cho bệnh nhân lợi hại của xét nghiệm.
Nói chung là chính y giới không hoàn toàn đồng ý với nhau, cho nên họ “đấm bùn sang ao”, đùn trách nhiệm cho sự phán xét quyết định của bệnh nhân. Rõ chán mớ đời.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Arlington-Texas
www.bsnguyenyduc.com
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
“Một Triệu Trái Tim”
Mỗi 6 giây đồng hồ, một người ở đâu đó trên trái đất trút hơi thở cuối cùng vì Đột quỵ. Trong khi đó tại Hoa Kỳ cừ 40 giây có một người bị Đột quỵ và hàng năm có khoảng 137,000 tử vong.
Trung tuần tháng 10 vừa qua, Cơ quan CDC Hoa Kỳ đã phát động chiến dịch “Million Hearts” với mục đích phòng ngừa Một Triệu trường hợp Heart Attack và Stroke trong 5 năm tới. Chiến dịch được sự tiếp tay của chính quyền liên bang, các tổ chức y tế tư nhân, cộng đồng và bất vụ lợi và được thực hiện tại cơ sở y tế hoặc cộng đồng.
Theo CDC và các nhà chuyên môn bệnh Tim Mạch, phương thức căn bản hiện nay đã có sẵn và rất công hiệu để cứu sống 1 triệu trái tim là áp dụng triệt để 4 “Mẫu Tự Vàng” ABCS sau đây:
A là Aspirin: mọi người có nguy cơ bệnh tim mạch cần uống một viên nhỏ aspirin viên mỗi ngày, thường thường là 81 mg.
B là Blood Pressure: Nếu đang bị cao huyết áp cần điều trị để duy trì huyết áp ở mức độ bình thường, dưới 120/80 mg/Hg
C là Cholesterol: duy trì cholesterol ở mức độ chấp nhận được là dưới 200mg/dL.
S là Smoking: ngưng hoặc không hút thuốc lá.
Aspirin ngăn cản tiểu cầu kết tụ, giảm nguy cơ đóng máu cục, giảm tắc nghẽn máu lưu thông và ngừa lưỡng sát thủ Đột quỵ, Cơn Đau Tim.
Cao Huyết áp và cao Cholesterol là 2 rủi ro hàng đầu đưa tới lưỡng sát thủ này.
Và nếu đang hút thuốc là mà ngưng ngay thì rủi ro bị Lưỡng sát thủ viếng thăm giảm tới 45%.
Theo thống kê, tại Hoa Kỳ:
-Có tới hơn 50% người đang bị nhồi máu cơ tim, một rủi ro đưa tới Stroke mà không uống Aspirin để ngừa bệnh.
-Cũng quá 50% người bị cao huyết áp mà không điều trị tới bến;
-Chỉ có 1/3 người cao cholesterol uống thuốc để giảm chất béo; và
-Chỉ có 1/4 tổng số người hút thuốc lá cố gắng ngừng hút.
Do đó, có cả trên 100 triệu người Mỹ, tức là quá nửa người trưởng thành, đang mang những rủi ro có thể đưa tới hai bệnh hiểm nghèo stroke và heart attack. Hậu quả là những bán thân bất toại, những suy tim tử vong.
Giảm tiêu thụ muối, không hút thuốc lá, không tiêu thụ chất transfatty acid trong món ăn chiên rán sẽ giảm cao huyết áp và bệnh tim mạch. Lưu ý là muối có nhiều trong thực phẩm làm sẵn như khoai chiên hơn là khi ta tự làm lấy.
Dể dàng quá, quý vị nhỉ!.
Vậy thì xin hãy hỏi bác sĩ gia đình để được hướng dẫn thêm về cách dùng aspirin cho việc phòng ngừa này.
Lại nói về PSA
PSA , viết tắt của Prostate Surface Antigen là xét nghiệm máu để ước định tình trạng lành hay dữ của Tuyến Tiền Liệt.
Kết quả của xét nghiệm này đã gây ra nhiều thắc mắc cho bệnh nhân và vẫn đang là đề tài tranh luận của giới y khoa. Bệnh nhân thắc mắc vì mỗi bác sĩ giải thích kết quả một cách khác nhau. Và giới y khoa tranh luận về lợi hại của thử nghiệm.
Được tìm ra vào cuối thập niên 1980, PSA với mục đích theo dõi bệnh Ung thư Nhiếp tuyến và đã được áp dụng rộng rãi để sàng lọc bệnh. PSA cao được coi như là chỉ dấu của ung thư tuyến này, nhưng mức độ bình thường cũng chưa loại bỏ chẩn đoán ung thư. Mức độ trung bình là 4ng/mL.
PSA là men của nhiếp tuyến. Tuy nhiên không phải chỉ ung thư tuyến này mà PSA mới lên cao. PSA còn tăng trong trường hợp có u lành tính nhiếp tuyến, viêm nhiếp tuyến, viêm bọng đái, lúc xuất tinh, khi có chấn thương vùng xương chậu hoặc thương tích gây ra khi khám hệ tiết niệu với dụng cụ y khoa.
Thường thường, khi PSA lên cao và khi khám hậu môn thấy nhiếp tuyến sưng to thì bác sĩ sẽ làm biopsy tức là lấy một chút tế bào của tuyến, phân tích coi có tế bào ung thư hay không. Biopsy đôi khi có thể gây ra nhiễm trùng, chẩy máu, đau và nhiều người vẫn lo sợ bị ung thư, mặc dù kết quả biopsy âm tính.
Tranh luận của y giới tập trung vào mấy điểm như sau:
-Với sự ra đời của thử nghiệm PSA, số người được chẩn đoán ung thư nhiếp tuyến tăng gấp đôi;
- Một tỷ lệ đáng kể số người được kết luận bị ung thư vì PSA lên cao đều được chẩn đoán quá mức over diagnosis vì bệnh không gây khó khăn gì cho bệnh nhân;
-Khi PSA cao, bệnh nhân sẽ được điều trị với giải phẫu, hóa trị hoặc xạ trị. Các trị liệu này có thể gây ra các rối loạn đại tiểu tiện, tình dục ảnh hưởng tới nếp sống của người bệnh.
Hiện nay, không phải tất cả các nhà chuyên môn đều đồng ý là xét nghiệm sàng lọc ung thư nhiếp tuyến có thể cứu mạng sống người bệnh. Đồng thời, cũng chưa có bằng chứng để kết luận là lợi điểm của sàng lọc có giá trị hơn điểm bất lợi. Lợi là sớm tìm ra ung thư và điều trị sẽ có nhiều kết quả khi bệnh mới tìm ra. Bất lợi như khi kết quả PAS cho là có ung thư nhưng thực ra không có, bệnh nhân sẽ phải làm thêm xét nghiệm khác, khiến họ hoang mang. Rồi lại còn có thể điều trị mà thực ra không cần thiết hoặc có nhiều biến chứng như kể trên.
Thành ra, khi có kết quả PSA không bình thường, bệnh nhân cần tích cực tìm hiểu thêm ý nghĩa của kết quả, thảo luận kỹ càng với bác sĩ và bác sĩ cũng cần phải giải thích cho bệnh nhân lợi hại của xét nghiệm.
Nói chung là chính y giới không hoàn toàn đồng ý với nhau, cho nên họ “đấm bùn sang ao”, đùn trách nhiệm cho sự phán xét quyết định của bệnh nhân. Rõ chán mớ đời.
Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Arlington-Texas
www.bsnguyenyduc.com
Gửi ý kiến của bạn
