Giải Thưởng Y Khoa Nobel 2009
Bs Trần mạnh Ngo
Giải Nobel về Y Khoa năm nay 2009 về tay 3 khoa học gia: Người thứ nhất là Bs Elizabeth H. Blackburn thuộc Đại Học California, San Francisco, người thứ hai là Bs Caro W. Greider thuộc Đại Học Johns Hopkins Medical Institutions, Baltimore, Maryland, Hoa Kỳ, và người thứ ba là Bs Jack W. Szostak thuộc Đại Học Y Khoa Harvard và Trung Tâm Y Khoa Massachusetts, Boston. Cả 3 người trúng giải chung nhau đồng đều giải Y Khoa Nobel năm nay.
Đầu đề giải Nobel khám phá cơ nguyên nhiễm sắc thể được Telomeres và men Telomerase bảo vệ.
Gs Elizabeth Blackburn và Gs Jack Jzostack đã khám phá chuỗi DNA độc nhất trong Telomeres bảo vệ nhiễm sắc thể khỏi bị tiêu hủy.
Gs Caro Greider và Gs Elizabeth Blacburns đã khám men Telomerase và chính chất men này thành lập Telomere DNA.
Khám phá này đã giải thích phần đầu của nhiễm sắc thể đã được telomeres bảo vệ như thế nào và Telomeres đã được tạo ra từ men Telomerase ra sao.
Cần nĩi thêm là chuỗi phân tử chứa di thể (genes) được gĩi chọn trong di thể và telomeres nằm ở 2 đầu của nhiễm sắc thể.
Khi tế bào về già, Telomeres bị thu ngắn. Ngược lại, khi men Telomerase hoạt động mạnh, chiều dài Telomeres khơng thay đổi và thời gian tế bào bị già đã kéo dài lâu hơn. Chẳng hạn trường hợp tế bào ung thư kéo dài vĩnh cửu. Hay trong vài trường hợp di truyền, khi Telomerase bị hư hại, tế bào bị tiêu hao đi.
Tĩm lại, giải thưởng Nobel Y Khoa thừa nhận một khám phá cơ nguyên quan trọng trong tế bào. Telomeres đĩng vai trị nồng cốt khi tế bào bị già nua. Thử nghiệm sau này cho thấy men Telomerase phát hiện trong nhiều loại tế bào ung thư. Trước khi thai nhi ra đời, Telomerase tác dụng mạnh và tế bao bào sinh sản rất nhanh. Tơí 4 hay 5 tuổi, telomeres bắt đầu suy thối và tế bào ngưng sinh sản. Thử nghiệm cho biết khi thêm Telomerase vào tế bào con người trong mơi trường cấy, tế bào sẽ phát triển vơ hạn.
Từ nhiều thập niên qua, đây là lần đầu tiên 2 phụ nữ đã trúng giải Y Khoa Nobel cùng một lúc.
Telomeres bao gồm một nhĩm DNA nằm đầu nhiễm sắc thể, bảo vệ đầu nhiễm sắc thể khỏi bị hư. Gs Elizabeth Blackburs ví telomeres như phần thon nhỏ cuối 2 đầu dây giày. Lúc đĩ Gs Blackburn cịn là một sinh viên hậu tiến sĩ. Ts Blacburns đã khám phá Telomeres như những chuỗi DNA đơn giản nằm 2 bên đầu của nhiễm sắc thể. Khi telomeres ngắn lại sẽ làm tế bào chậm sinh sản. Thử nghiệm trên súc vật cho thấy chính Telomeres kiểm sốt tình trạng tế bào già nua và giới hạn đời sống sinh vật. Một số khoa học gia cho rằng Telomeres đĩng vai trị quan trọng trong tình trạng già nua của súc vật, kể cả con người. Phần khác, Telomeres bảo vệ nhiễm sắc thể khơng dính lại vơí nhau, khơng làm nhiễm sắc thể sắp xếp rối loạn, vì như vậy cĩ thể gây nguy cơ ung thư.
Bs Trần mạnh Ngơ, E-mail: nmtran@hotmail.com; Xin mơì ghé thăm Y Dược Ngày Nay, một Trang Web Y Khoa của ngưịi Việt viết cho người Việt.