Hôm nay,  

Câu Chuyện Thầy Lang: Ghiền Chất Kích Thích

12/08/200500:00:00(Xem: 6256)
- Đầu tháng 7 năm 2005 vừa qua, Hội Nghị Quốc Tế Phòng Chống bệnh Liệt Kháng HIV-AIDS đã nhóm họp tại thành phố Kobe bên Nhật Bản. Hội nghị đã quyết định nhiều chương trình cụ thể để ngăn chặn sự gia tăng căn bệnh trầm kha này ở khắp nơi trên thế giới. Riêng với Viêt Nam, Hội nghị đã đưa ra một báo động quan trọng. Đó là tệ nạn thanh thiếu niên sử dụng thuốc cấm Ectasy, thường được gọi là thuốc “Lắc”, ngày một tăng. Dưới ảnh hưởng của thuốc, các em không làm chủ được bản thân, buông thả trong quan hệ tình dục và nan bệnh HIV sẽ có cơ hội lây lan nhiều hơn. Tin trên cũng đã được báo nhà nước Công An Nhân Dân tại Saigon đăng tải. Đây là một tai họa thêm cho đất nước đã nhiều khổ đau này, vì ghiền thuốc “Lắc” còn nguy hại hơn ghiền Heroin cả trăm lần.
Chất Kích Thích là một nhóm hóa chất có thể tạm thời tăng cường khả năng hoạt động về thể chất và tinh thần của con người. Với Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ thì Stimulants là những dược phẩm hạn chế mà khi dùng ta cảm thấy bỗng chốc đuing như mạnh mẽ hơn với nhiều quyết đoán, tự chủ nhưng chỉ kéo dài trong một thời gian rất ngắn. Viện Bài Trừ Lạm Dụng Thuốc Cấm của Hoa Kỳ đi xa hơn với định nghĩa “Ghiền thuốc cấm là một thứ bệnh gây ra hủy hoại não bộ người dùng”.
Các thuốc này được dùng để giải trí, bị lạm dụng hoặc đôi khi trị bệnh. Đó là caffeine, nicotine, amphetamine, cocaine và một số thuốc ngoài phố street drugs với tên lóng như upper, speed, pick- me-up, pep pill, ben-ny, jacked. Trong lá trầu không mà các bà mẹ Việt Nam ngày xưa vẫn nhai cho sạch miệng, thắm môi cũng có một chút chất kích thích với tác dụng vui miệng rất nhẹ.
Khi lạm dụng thì người dùng có nhiều triển vọng trở thành ghiền thuốc.
Ghiền hoặc phụ thuộc vào thuốc là sự đam mê tiêu thụ một chất nào đó tới mức độ mà con người không còn cách nào khác hơn là tiếp tục dùng để có cảm giác như ý muốn. Đây không phải là chuyện mới lạ mà từ thuở xa xưa con người đã bập vào nhiều chất thiên nhiên như á phiện, thuốc lào, thuốc lá...Nhưng với sự phát triển canh nông, tiến bộ sinh hóa học cũng như dễ dàng giao thông liên lục địa, vấn đề ghiền trở thành phổ biến và là vấn nạn của thế kỷ 20. Bao nhiêu hóa chất gây nghiền được tổng hợp công khai hoặc lén lút xâm nhập thị trường, dễ dàng cung cấp cho người ghiền và tạo ra nhiều xáo trộn trong đời sống gia đình xã hội.
Ghiền có thể dưới hình thức thể chất hoặc tâm thần hoặc hỗn hợp cả hai.
Ghiền thể chất xẩy ra khi thuốc đã được dùng quá thường xuyên khiến cơ thể trở nên phụ thuộc vào ảnh hưởng sung sức, hưng phấn của thuốc. Và người dùng phải liên tục sử dụng để duy trì cảm giác vui vui, mạnh mạnh hấp dẫn đó, nếu không thì nhớ thuốc, thẫn thờ, ngáp ngắn ngáp dài, ngại việc, buồn bực.
Ghiền tâm lý là đã quen với sự giải tỏa căng thẳng đau đớn bằng thuốc, đến khi không có thuốc thì trở thành suy sụp, chán chường không hoạt động được bình thường.
Nguyên nhân của ghiền chưa được xác định nhưng có vài giả thuyết được nêu ra. Một thuyết cho là có một yếu tố di truyền nào đó sắp đặt để một số người dễ trở thành ghiền. Thuyết khác nói ghiền là một thói quen do bắt chước.
Ngoài ra một số hoàn cảnh, rủi ro có thể đưa tới ghiền, như là:
Có người tò mò thử cho biết. Lần đầu cảm thấy hay hay bèn thử vài lần rồi thử tiếp. Khi phát hiện hậu quả xấu bèn ngưng. Nhưng lòng muốn vậy mà não bộ đâu có nghe vì với liên tục dùng đã đưa tới sự tạo ra thói quen đòi hỏi hóa chất của tế bào thần kinh.
Có người bị phe nhóm áp lực như một điều kiện để được gia nhập băng đảng yêng hùng.
Cũng có người ghiền vì muốn có những sảng khoái hoặc thư giãn tâm thân hoặc để làm quên dịu đi những nỗi đau tinh thần, thể chất.
Lại còn những hoàn cảnh đưa đẩy như gia đình có người ghiền, bản thân kém tự tin, có khó khăn trong nếp sống hoặc do ảnh hưởng của quảng cáo, truyền thông hoặc thuốc dễ dàng mua kiếm trên thị trường...
Ghiền cũng tùy theo loại thuốc và tùy theo người. Chẳng hạn với các thuốc như rượu, codeine thì cần dùng nhiều lần hơn là heroin, cocaine để thành phụ thuộc vào thuốc.
Xin cùng tìm hiểu vài chất kích thích đang được lạm dụng.

Amphetamine và Methamphetamine
Amphetamine được tổng hợp vào năm 1887, còn Methamphetamine mạnh hơn và dễ tổng hợp hơn được khám phá vào năm 1919 ở Nhật. Trong thế chiến II, Amphetamine được phân phát cho binh sĩ để giúp họ hăng say liên tục chiến đấu. Bên Hoa Kỳ, amphetamine được coi như thuốc không hợp pháp từ năm 1970.
Cả hai thuốc có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, tăng nhịp tim và hơi thở, tăng huyết áp, giảm ăn ngon miệng, giãn nở con ngươi, tăng đường huyết, co mạch máu. Dùng giải trí mua vui, thuốc làm giảm sự mệt mỏi và tạo ra cảm giác tình táo, hạnh phúc. Thuốc thường được dùng đề trị Cơn Buồn Ngủ (Narcolepsy), bệnh thần kinh trầm cảm nhẹ và chứng mập phì. Các lực sĩ cũng hay dùng amphetamine để tránh lên cân.
Khi lạm dụng, thuốc khiến tim đập hỗn loạn có thể đưa tới té sỉu. Người dùng có thể thấy một chút phấn khởi, tự tin nhưng dùng lâu sẽ có những hoang tưởng, ảo giác, ám ảnh đưa tới các hành vi bất thường, đôi khi bạo động. May mắn là các dấu hiệu này tan biến khi ngưng thuốc.
Amphetamine và Methamphetamine lại là chất gây nghiền tâm lý. Dùng lần đầu thấy lên tinh thần; thuốc tan, rơi vào tâm trạng ỉu sìu, và dùng tiếp lâu ngày thành phụ thuộc vào thuốc, ghiền thuốc, lờn với thuốc.. Đương sự sẽ tăng thuốc hoặc đi tìm hóa chất khác mạnh hơn để có cảm giác “phê” hơn. Cần sa, rượu và cocaine là những chất thường được giới ghiền dùng chung với Amphetamine.
Sau khi dùng, dấu vết của thuốc còn được tìm thấy trong nước tiểu tới 72 giờ.

Cocaine.
Cocaine được hóa học gia người Đức Fridrich Gaedcke chế biến từ lá của cây Coca vào năm 1855. Thoạt kỳ thủy, Cocaine nguyên chất được dùng như một chất gây tê tại chỗ trong giải phẫu mắt, mũi, cuống họng.
Từ nhiều ngàn năm, lá coca vẫn được thổ dân Nam Mỹ châu dùng vì theo họ, lá là nguồn năng lượng để leo núi làm việc cũng như có nhiều chất dinh dưỡng. Mặc dù dùng thường xuyên, họ không có những dấu hiệu xấu như dân ghiền dùng cocaine ngày nay. Khi Tây Ban Nha chinh phục Nam Mỹ, họ cấm dân chúng nhai lá coca nhưng khi khám phá ra tác dụng tốt thì họ hợp thức hóa và thu thuế tiêu thụ.
Cocaine đã được Sigmund Freud hết lời ca ngợi coi như “thần dược”, đã giúp ông ta qua khỏi nhiều giai đoạn trầm cảm quan trọng, tăng sự tự chủ, có nhiều sinh lực để làm việc. Ông cũng dùng cocaine để điều trị cho nhiều bệnh nhân bị suyễn hoặc ghiền các chất khác. Nhưng sau ba năm dùng, ông ta đã ngưng vì những hậu quả không tốt do cocaine gây ra.
Trên thị trường, cocaine có dưới ba hình thức Cocaine sulfate, Cocaine hydrochloride và Freebase.
Cocaine là một loại thuốc gây nghiền, lạm dụng rất mạnh. Người dùng thường diễn tả một cảm giác ngây ngất với sức mạnh siêu việt. Khi đã dùng rồi thì ít người có thể kiểm soát được số lượng tiêu thụ và đều phải gia tăng để có cùng cảm giác.
Thuốc có thể hít, chích, hút hoặc nhai lá, được hấp thụ và phân tán vào máu, tim phổi não bộ và các cơ quan khác.
Khi hít vào mũi thì 80% thuốc được niêm mạc hấp thụ. Dân ghiền thường trải một vệt bột cocaine trên tấm gương, lấy lưỡi dao cạo cắt để loại bỏ vẩn dơ, rồi hít bằng một tờ tiền giấy cuộn tròn lại. Cho đúng điệu, họ lấy ngón tay út quệt bột cocaine sót lại trên gương chà vào lợi răng để tạo ra cảm giác tê tê. Họ cũng để một lượng nhỏ biến chất của cocaine gọi là freebase trên miếng giấy nhôm, đốt lửa bên dưới rồi hít khói bốc lên. Freebase thường là cocaine được chế biến với chất bay hơi như ether. Hít kinh niên sẽ đưa tới viêm và hủy hoại niêm mạc mũi.
Cocaine có thể chích dưới da, thịt nhất là qua tĩnh mạch. Chích tĩnh mạch cho “phê” tức thì nhưng cũng mau hết “phê” vì gan loại thuốc khỏi cơ thể trong chốc lát. Dân ghiền cao cấp còn chích cocaine pha với heroin gọi lóng là“ moonrock hoặc “speedball” để có cực cùng cảm giác, nhưng cũng nguy hiểm vì tác dụng hai hóa chất hợp lại. Rủi ro của chích là lây nhiễm vi khuẩn, đóng máu cục, lan truyền HIV, viêm gan các loại.
Hút cocaine cũng là cả một nghệ thuật. Ống điếu nhỏ khoảng 6 ly làm bằng thủy tinh; thuốc được đặt ở một đầu ống có lọc, đầu kia để hút. Lửa đốt, bột chẩy và cháy bốc khói, dân ghiền ghé miệng hút lấy hút để. Họ cũng hay hút lẫn với cần sa nhưng nguy hại hơn cả là hút cocaine freebase vì lượng thuốc xâm nhập cơ thể rất nhanh.
Nhai lá coca như thổ dân Nam Mỹ coi vây mà đỡ hơn vì chỉ nhai được mấy lá một lúc nên số lượng cocaine vào máu cũng ít. Nhiều người dùng lá coca pha trà uống và cũng có cảm giác lâng lâng sảng khoái, nhưng chỉ vài ly một ngày là đủ rồi.


Dù bằng cách nào tất cả đều gây ra ảnh hưởng nguy hại cho sức khỏe. Cocaine có tác dụng đặc biệt lên hai vùng não kiểm soát trí nhớ và sự suy luận và vùng não trách nhiệm sự ăn uống, ngủ, thân nhiệt và cảm giác.
Sau đây là một số ảnh hưởng xấu:
a-Tác dụng thể chất: Cocaine là chất có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương rất mạnh. Tác dụng này kéo dài từ nửa giờ tới vài ba giờ tùy theo số lượng và độ tinh khiết của thuốc. Dấu hiệu sớm của kích thích là rất năng động, bồn chồn, huyết áp lên cao, mạch tim nhanh, con ngươi mở rộng, nhiệt độ cơ thể tăng. Huyết áp có thể cao tới độ đưa tới tai biến não hoặc cơn suy tim. Khẩu vị giảm nên dân ghiền thường bị thiếu dinh dưỡng. Khi cho chuột trong phòng thí nghiệm dùng cocaine thì chúng bỏ cả ăn và chết đói. Có trường hợp tử vong vì rối loạn tuần hoàn, hô hấp do dùng quá nhiều.
b-Tác dụng tâm thần. Người ghiền thường hay bị hoang tưởng, hay nghi ngờ và không tin người khác, trở nên hung bạo; suy nghĩ bị rối loạn, kém tập trung, hay quên. Khi ngưng thuốc thì buồn rầu ủ rũ, phải kiếm thuốc dùng để lấy lại vẻ hăng say, yêu đời phù du giả tạo.
c-Với mẹ mang thai thì thuốc đưa tới sanh con nhẹ ký, đẻ non vì kém dinh dưỡng tăng trưởng.

Crack
Còn gọi là rock, Crack là một sản phẩm của Cocaine, xuất hiện trên thị trường vào năm 1985. Sở dĩ có tên crack là vì khi hút, thuốc phát ra âm thanh lách tách. Crack trở nên rất thông dụng và được chế biến từ cocaine dưới tác dụng của baking soda và nước. Giá biểu của crack tương đối rẻ, được bán khắp nơi, dưới hình thức để hút hoặc dùng chung với thuốc lá.
Tác dụng của crack rất mau, chỉ sau vài giây đồng hồ thuốc đã tới não, làm người dùng thấy khoái lạc, nhiều năng lực, không lo âu, nhiều tự tin, nhiều dục tính. Nhưng khi hết tác dụng thì con người trở nên buồn rầu, ủ rũ, bi quan, cáu kỉnh và có đòi hỏi thuốc ngay. Và thành ghiền tâm lý.

Ectasy.
Ectasy là “tên ngoài phố” của MDMA, một chất tổng hợp có tác dụng lên hệ thần kinh giống như các chất kích thích cocaine, amphetamine và thuốc gây ảo tưởng LSD, mescaline. Ectasy đang rất phổ thông trong các “Động Lắc”, Drug Clubs tại Việt Nam. Bên Mỹ và các quốc gia Âu Châu như Pháp, Anh, Hòa Lan, Đức cũng vậy. Trong năm 2001, thống kê bên Mỹ cho hay 5% trẻ em lớp 8, 8% học sinh lớp 10 và 12% học sinh lớp 12 dùng thuốc “Lắc”.
Sau khi uống độ mươi phút, thuốc ảnh hưởng mạnh vào hệ thần kinh trung ương. Người dùng cảm thấy bớt rụt rè, tinh thần phấn khởi, nhiều sinh lực, nhiều tình cảm và hòa nhập với mọi người ở xung quanh. Khi thuốc đã lan tràn cơ thể thì con người trở nên cuồng nhiệt với các hành vi khác thường như la hét, đập phá đồ đạc, lắc lư quay cuồng, cửi bỏ quần áo, làm tình tập thể. Tại khiêu vũ trường, dân dùng thuốc múa nhẩy điên cuồng liên tục theo điệu nhạc ru ngủ, gợi dục tình với chúng bạn mà không thấy mỏi mệt. Cơ thể tạo ra một lượng nhiệt rất lớn tỏa ra môi trường nóng bức và ẩm thấp. Cơ chế đổ mồ hôi để giảm nhiệt không hoạt động, nhiệt độ trong người tăng cao, có khi tới 40" C và đưa tới kinh phong, nhịp tim loạn xạ. Vì nóng nên phải uống nhiều nước, nước không được bài tiết đưa tới ư nước trong cơ thể và mất thăng bằng các chất điện phân. Thuốc cũng tạo ra máu cục trong mạch máu, giảm tuần hoàn tới các cơ quan sinh tử, hạ huyết áp, suy tim.
Về tâm thần, các dấu hiệu như mất định hướng, trầm cảm, bối rối lo sợ, hoang tưởng đến rối loạn tâm trí. Dùng lâu thì trí nhớ bị suy kém, mất tập trung, rối loạn các chức năng vận động của cơ thể, tay chân run rẩy đôi khi tê liệt. Tử vong có thể xẩy ra vì trúng nhiệt, tăng chất lỏng trong cơ thể và suy tim.
Tại nhiều quốc gia, Ectasy đạ được thiếu niên lớp 9 lớp 10 trở lên dùng rồi. Ở Sài Gòn, thống kê của Chi Cục phòng chống tệ nạn xã hội cho hay trong mấy tháng vừa qua, đã có vài chục động lắc được khám phá và hàng trăm em được đưa đi điều trị. Đa số các em đều vào lứa tuổi 15-17. Bên Mỹ, Ectasy là thuốc ưa chuộng của thiếu niên da trắng, và lạm dụng xẩy ra nhiều nhất là ở Chicago. Năm 1999 có tám trường hợp tử vong liên can tới Ectasy ở Miami, năm trường hợp ở Minneapolis. Đây là một vấn nạn xã hội mà chính quyền cũng như các bậc cha mẹ đang phải đối phó.

GHB
GHB viết tắt từ chữ Gamma-hydroxybutyric acid là hóa chất mà các lực sĩ thường dùng để có bắp thịt nẩy nở.
Trong những năm gần đây thì GHB trở nên món thuốc ưa chuộng của giới trẻ tụ họp ăn chơi. Đây là chất không mùi hầu như không có vị, mà khi dùng vào thì con người thấy lên tinh thần cả mấy giờ đồng hồ. Nhiều trường hợp cưỡng bách hiếp dâm xẩy ra sau khi thuốc được lén bỏ vào nước uống vì nó không mầu mùi vị.
Nguyên thủy, GHB là hợp chất dùng để lau sạch các mạch điện tử. Nó có dưới dạng dung dịch lỏng, bột trắng hoặc viên. Đây là loại thuốc cấm. Người tiêu thụ, sản xuất cũng như mua bán đều bị pháp luật trừng trị.
Triệu chứng khi dùng gồm có ói mửa, run tay chân, hô hấp suy nhược, hư gan. Tình trạng trầm trọng có thể đưa đến hôn mê.

Heroin.
Heroin là chất chế biến từ morphine, một chất có trong cây thuốc phiện. Đây là chất bột mầu trắng hoặc nâu mà dân ghiền còn gọi là “smack”, “H”, “skag”, “junk”..
Ngày nay heroin khá tinh khiết nên dân nghiền không cần chích mà có thể hít vào mũi hoặc hút.
Ngay sau khi dùng, ta có một cảm giác khoái lạc cực độ, cơ thể nóng bừng, rồi miệng khô, chân tay nặng chịch, tâm trạng như nửa say nửa tình, mơ màng, tâm trí lu mờ.
Lạm dụng đưa tới tử vong, hư thai, mắc các bệnh nhiễm, tim mạch suy yếu, sưng phổi, suy tim gan thận, sức khỏe hao mòn rồi chết.

Chất Hít Xịt tại nhà
Đây là những hóa chất thường có sẵn trong nhà, rất rẻ tiền mà thiếu niên hay lạm dụng. Đó là acetone rửa sơn móng tay, keo xịt tóc, sơn xịt, dầu săng, gas bật lửa, keo.
Sau khi hít, người dùng có cảm giác kích thích nhưng dùng lâu, hóa chất làm các chức năng của cơ thể chậm lại, mất thăng bằng đôi khi bất tỉnh vì suy tim. Nhiều hóa chất đưa tới giảm thính giác, tổn thương tế bào não, hư hao tủy sống, gan thận. May mắn là các chất này không gây ghiền hoặc phụ thuộc.

Ketamine
Ketamine được chế ra vào thập niên 1960 như một loại thuốc tê và dùng tại chiến trường Việt Nam. Rồi đến thập niên 1970, nó trở thành món thuốc giải trí và trong thập niên 1980 nó được kêu là sinh tố K. Tới thập niên 1990, Ketamine tái xuất hiện với tên mới là Special K.
Đây là một chất gây hoang tưởng rất mạnh với rối loạn thị giác, mất định hướng về không gian và thời gian, không nhận biết mình là ai. Tác dụng có thể kéo dài cả giờ, đôi khi cả ngày. Dùng nhiều, tử vong có thể xẩy ra vì suy hô hấp và suy tim.
Hóa chất có thể hít cũng như hút chung với thuốc lá, cần sa hoặc dùng chung với Ectasy, heroin, cocaine.

LSD.
LSD Lysergic Acid Diethylamide là một chất tổng hợp không mầu, không mùi, vị hơi đắng vời tên ngoài phố là Acid, Hits, Sugar Cubes. LSD có thể dùng qua miệng hoặc liếm thuốc trải thành ô vuông trên miếng giấy bản.
Tác dụng của thuốc tùy theo tâm trạng người dùng, dùng với ai và ở đâu và tùy theo nhiều hay ít. Trung bình 30 phút sau khi dùng là dầu hiệu xuất hiện. Con ngươi mở rộng, thân nhiệt tăng, nhịp tin nhanh, huyết áp lên cao; đổ nhiều mô hôi, khô miệng, ăn mất ngon, buồn ngủ, tay chân run rẩy, tính tình thay đổi bất thường.
Dùng số lượng lớn thì thuốc tạo ra ảo tưởng, cảm giác đảo ngược nghe thấy mùi và nhìn thấy âm thanh. Các dấu hiệu này khiến người lạm dụng trở nên sợ hãi, hốt hoảng, tuyệt vọng và có thể gây ra tai nạn tử vong. Nhiều người có những hồi tưởng kinh nghiệm quá khứ, tâm bệnh như hoang tưởng, trầm cảm. Trái với nhiều hiểu lầm, chết vì tự tử hoặc dùng quá nhiều ít khi xẩy ra. LSD không có công dụng nào trong y học.
-
Kết luận
Lạm dụng thuốc cấm đang là vấn nạn tại nhiều quốc gia vì tỷ lệ thiếu niên ghiền ngày một gia tăng. Điều đáng ngại là những thuốc này tràn ngập thị trường, mua dễ dàng. Những Club Drugs xuất hiện khắp nơi. Các hóa chất đều rất nguy hại cho sức khỏe người dùng và trong nhiều trường hợp có thể đưa tới tử vong, nhất là khi dùng chung với nhau hoặc với rượu.
Giải quyết vấn nạn là trách nhiệm chung của gia đình và chính quyền các cấp. Kinh nghiệm cho hay cô lập, trừng phạt người ghiền không phải là biện pháp hữu hiệu. Sự giáo dục, hướng dẫn cho dân chúng về nguy hại của thuốc là điều cần làm. Cũng như tận diệt buôn lậu, lén lút sản xuất, phân phối chất kích thích. Nhổ cỏ phải nhổ tận gốc, như lời thường nói của cổ nhân mình.

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức
Texas-Hoa Kỳ

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.