Hôm nay,  

Chikungunya: Một Bệnh Đang Lên

09/10/200900:00:00(Xem: 7319)

 CHIKUNGUNYA: Một Bệnh Đang Lên

Nguyễn Thượng Chánh, DVM
 Từ khoảng vài chục năm nay một giống muỗi đặc biệt của vùng Đông Nam Á bắt đầu xuất hiện tại Âu châu, Mỹ châu và Úc châu, đó là muỗi hổ Á Châu hay Asian Tiger Mosquito.
Vào năm 1985, muỗi hổ Á Châu thấy xuất hiện lần đầu tiên tại Houston-Tx, và sau đó lan truyền đến 27 tiểu bang khác của Hoa Kỳ. 
Được biết từ năm 83 đến 85 Hoa Kỳ đã nhập cảng trên 5 triệu vỏ xe hơi từ Trung Quốc. Trên đường di chuyển tàu phải ghé vào nhiều hải cảng. Trong lòng các vỏ xe thường hay tích tụ nước mưa rất thuận tiện cho muỗi hổ đẻ và phát triển trong suốt tuyến đường đến Hoa Kỳ.
 Muỗi hổ Á Châu là gì"
Tên khoa học của muỗi hổ là Aedes albopictus.
Đây là một loại muỗi nhỏ con, có sọc trắng chạy dài từ đầu dọc theo lưng và ra tận phía sau. Chân và thân muỗi có khoanh trắng. Cũng như tất cả các loại muỗi khác chỉ có con cái mới chích mà thôi. 
Muỗi hổ rất hiếu chiến, thường hoạt động ban ngày mà đặc biệt là vào lúc rạng đông và lúc về chiều khi trời vừa chạng vạng tối.
Nơi sinh sản của muỗi hổ không phải là ao hồ hay sông rạch mà là những nơi chốn có tích tụ một ít nước chẳng hạn như bên trong các vỏ xe phế thải, lon, lu, chậu, khạp, máng xối, các hòn non bộ bên cạnh nhà và trong các ly, chậu có chứa nước để trồng cây phát lộc lucky bamboo (Dracaena sanderia).
Muỗi hổ Á Châu truyền bệnh gì"
Muỗi hổ Á Châu có thể làm trung gian hay vector để lây truyền những bệnh do virus gây ra, chẳng hạn như bệnh Chikungunya, bệnh West Nile virus và bệnh Viêm Não Saint Louis…
Tại Âu Châu, muỗi hổ Á Châu ở yên một thời gian khá dài, nay thì bắt đầu mon men gây dịch bệnh Chikungunya ở vùng Ravenna về phía Bắc Italy.
Chikungunya, một bệnh đang lên
Muỗi hổ Á Châu là vector trung gian truyền Chikungunya virus (CHIKV) qua vết chích.  
Virus  CHIKV thuộc nhóm Arbovirus.
 Triệu chứng cấp tính gồm có nhức đầu, đau khớp xương, da nổi đỏ. Triệu chứng viêm khớp rất tiêu biểu. Các đốt xương có vẻ cứng lúc về sáng, rất đau nhức khi cử động. Bệnh có thể kéo dài cả tuần lễ thậm chí có khi cả tháng trời.
 Cũng may là bệnh ít làm chết người (self limiting) ngoại trừ có biến chứng gây viêm màng não (méningo encéphalite) ở trẻ em và ở những người đang bị suy yếu sẵn vì một chứng bệnh nào khác.
Bệnh Chikungunya được thấy báo cáo xảy ra ở Phi Châu, Ấn Độ, Philippines, Thái Lan và các quốc gia khác vùng Đông Nam Á.
Bệnh chưa có vaccin để ngừa.
Có một bệnh khác rất tương tợ như bệnh Chikungunya, cũng do muỗi Aedès truyền virus qua vết chích: đó chính là bệnh sốt Dengue rất ư là phổ biến tại nhiều vùng bên Việt Nam. Người mình thường quen gọi là bệnh sốt xuất huyết.
Chánh phủ Úc lo ngại về sự xuất hiện của muỗi hổ Á Châu tại các đảo Torres Strait Islands thuộc phía Bắc lãnh thổ. Họ sợ loài muỗi nầy có thể truyền dịch bệnh sốt Dengue cho nhiều vùng rộng lớn của Úc Châu. Bởi lý do trên, chánh phủ Úc đã cho áp dụng những chương trình diệt trừ muỗi hổ Á châu từ năm 2005.
In 2005, the Asian tiger mosquito was found in the Torres Strait islands on the northern tip of Australia. The Asian tiger mosquito is an introduced species that can transmit dengue. It is notorious for rapidly colonising new geographic areas, including colder climates. If this species becomes established on mainland Australia it would become a pest and dengue risk to a much larger part of Australia. The Australian Commonwealth Government and Queensland Health commenced an Aedes albopictus (Asian tiger mosquito) control program in 2005.
CDC cũng rất quan tâm đến sự hiện diện của muỗi hổ Á châu tại xứ Cờ Hoa.


Có nhiều người Mỹ đã cho thấy họ có kết quả dương tính đối với bệnh Chikungunya  sau những chuyến du lịch vùng  Ấn Độ và Đông Nam Á.
Ngoài ra đối với bệnh viêm não La Crosse (La Crosse encephalitis)  do muỗi Aedes triseriatus truyền và rất thường thấy xảy ra ở trẻ em dưới 16 tuổi tại các tiểu bang Midatlantic và Midwestern states, giới khoa học nghĩ rằng trong  một tương lai không xa muỗi hổ Á Châu Aedes albopictus có thể thích nghi dể trở thành một vector khác của bệnh viêm não La Crosse.
 Bệnh Sốt Dengue quá quen thuộc tại Việt Nam
Tại vùng nhiệt đới, muỗi vằn Aedes aegypti  là vector chánh truyền bệnh sốt Dengue (Dengue fever) còn gọi là bệnh sốt đập lưng (break-bone  fever).
Muỗi hổ Á Châu (Aedes albopictus) cũng có thể truyền bệnh sốt Dengue.
http://www.yduocngaynay.com/1-1TrMNgo_DengueVN_020607.htm 
 Muỗi vằn Aedes aegypti chích cả ngày lẫn đêm.
Tác nhân của bệnh nầy là Dengue virus thuộc nhóm Flavivirus.
Bệnh sốt Dengue có 2 thể:
* thể cổ điển (classic Dengue) thường không gây tử vong,
* nhưng nó có thể biến chuyển thành thể nặng còn gọi là bệnh sốt xuất huyết Dengue (Dengue hemorrhagic fever, DHF) rất là nguy hiểm. 
Triệu chứng thường thấy trong bệnh sốt Dengue là đau khớp, nóng sốt, nhức đầu, mệt mỏi, da nổi đỏ, bệnh có thể khỏi sau vài ngày nhưng có thể dây dưa trong nhiều tuần.
 Thể sốt xuất huyết là thể nặng và nguy hiểm hơn hết. Triệu chứng cũng tương tợ như thể cổ điển nhưng có thêm nôn mửa và đau bụng. Ngoài ra còn có xáo trộn về sự đông huyết (abnormal blood clotting),  gây xuất huyết ồ ạt bên trong cơ thể, ói máu, da có chấm đỏ hay ban, có vết bầm, chảy máu cam, nướu răng rỉ máu...
Thể sốt xuất huyết có thể dẫn đến tình trạng shock còn gọi là Dengue shock syndrome (DSS) làm tổn thương hệ thần kinh và gây co giật. Không chữa trị kịp thời, bệnh sốt xuất huyết có thể gây tử vong cao do trụy tim mạch nhất là ở trẻ em nhỏ tuổi.
 Bệnh rất quan trọng tại Á Châu và châu Mỹ la tinh.
Riêng tại VN, bệnh sốt xuất huyết thường xuất hiện thành dịch bệnh quanh năm nhưng mạnh nhứt vào mùa mưa tại các tỉnh vùng đồng bằng sông Cữu Long như Cà Mau, Bạc Liêu, Tiền Giang...
Cảnh báo đợt cao điểm bệnh sốt xuất huyết
http://www.benhvienlongxuyen.com/nuke/modules.php"name=News&op=viewst&sid=7785
Phòng ngừa bệnh Chikungunya  bằng cách nào"
 Tránh đừng để cho muỗi chích là điều quan trọng nhất.
Cách phòng ngừa như:
-Mặc quần áo dài tay
-Thoa những loại thuốc chống muỗi gốc DEET
-Ngủ mùng
-Tránh đừng để nước bị ứ đọng quanh nhà. Dẹp bỏ bánh xe cũ, lu, khạp, lon hộp, v.v...vì có thể giữ nước mưa làm ổ đẻ cho muỗi.
- Làm cửa lưới chắn muỗi, v.v...
 Kết Luận
Với hiện tượng hâm nóng toàn cầu cùng với việc toàn cầu hóa mậu dịch, muỗi hổ Á Châu đã trở thành một mối đe dọa thật sự cho các quốc gia Tây phương./.
 Tham khảo:
- OMS.  Dengue et Dengue hémorragique
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs117/fr/index.html
- CDC.  St Louis Encephalitis Fact Sheet.
http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/sle/Sle_FactSheet.html
-CDC. La Crosse Encephalitis Fact Sheet.
http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/Arbor/lacfact.htm
 - CDC. Chikungunya  Fact Sheet.
http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/Chikungunya/CH_FactSheet.html
- CDC. Information on Aedes albopictus
http://www.cdc.gov/ncidod/dvbid/Arbor/albopic_new.htm
-  CPSA. Outbreak of Chikungunya Fever:north east Italy
http://www.phac-aspc.gc.ca/tmp-pmv/2007/chiku070928_e.html
-Bs Nguyễn Ý Đức. Chuyện con muỗi
http://www.vietbao.com/"ppid=45&pid=45&nid=104292
 Montreal, Oct 08, 2009

Gửi ý kiến của bạn
Vui lòng nhập tiếng Việt có dấu. Cách gõ tiếng Việt có dấu ==> https://youtu.be/ngEjjyOByH4
Tên của bạn
Email của bạn
)
Bên cạnh việc đi du lịch, thời gian quây quần bên gia đình và những lễ hội tưng bừng, mùa lễ cũng có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bịnh tim, đột quỵ và nhịp tim không đều. Theo một nghiên cứu được trình bày tại British Cardiovascular Society đầu năm nay, kỳ nghỉ lễ năm nay có thể còn nguy hiểm hơn bình thường vì Giáng sinh rơi vào thứ Hai. Nghiên cứu mới phát hiện rằng nguy cơ lên cơn đau tim vào thứ Hai cao hơn so với các ngày khác trong tuần.
Mỗi năm, ở Hoa Kỳ có nửa triệu người chết vì các nguyên nhân liên quan đến hút thuốc, trong khi ước tính có khoảng 16 triệu người đang sống với các bệnh mãn tính liên quan đến hút thuốc lá, như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, các bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc ung thư. Những rủi ro của việc hút thuốc thì chắc ai cũng đã biết rõ, nhưng cai thuốc vẫn là một việc rất khó khăn, khiến nhiều người bỏ cuộc giữa chừng; họ cho rằng dù gì thì sức khỏe cũng đã tổn thương rồi. Tuy nhiên, theo nhiều nghiên cứu, cai thuốc luôn có nhiều lợi ích.
Ngày 8 tháng 12, Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược phẩm Hoa Kỳ đã phê duyệt liệu pháp chỉnh sửa gen CRISPR/Cas9 đầu tiên trên thế giới. Phương pháp điều trị này được gọi là Casgevy, nhắm vào bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm (sickle cell), giúp cơ thể bệnh nhân tạo ra huyết sắc tố khỏe mạnh. Ở những người mắc bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm, huyết sắc tố bất thường khiến cho các tế bào hồng cầu trở nên cứng và có hình lưỡi liềm, có thể gây tắc nghẽn mạch máu. Đến tháng 3 năm 2024, FDA sẽ ra quyết định liệu liệu pháp tương tự có thể được sử dụng để điều trị bệnh beta-thalassemia, một chứng rối loạn làm giảm sản xuất huyết sắc tố, hay không.
Mấy tháng nay chúng ta nghe nói nhiều đến bệnh phổi, “hội chứng phổi trắng” (White Lung Syndrome” và dịch sưng phổi hay “pneumonia” ở trẻ em bên Trung Quốc và ở Mỹ với tin đồn rằng có con vi khuẩn hay siêu vi mới gây ra bệnh này.
Số ca nhiễm vi rút hợp bào hô hấp (RSV) gia tăng, bệnh cúm đang lây lan rộng rãi và số lượng bệnh nhân phải vào bệnh viện cấp cứu ngày càng tăng. Tốt nhất là nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân, khách khứa và gia đình quý vị. Theo một cuộc khảo sát của tổ chức vô vụ lợi KFF (trước đây gọi là Kaiser Family Foundation), một nửa người dân Hoa Kỳ dự định thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe trong mùa lễ này. Một số lo lắng về nguy cơ mắc bệnh của chính mình; những người khác muốn bảo vệ người thân vì các loại bệnh hô hấp rất dễ lây truyền.
11 năm trước, các khoa học gia Jennifer Doudna và Emmanuelle Charpentier lần đầu tiên mô tả một phương pháp mới để chỉnh sửa gen, được gọi là CRISPR, trong một bài báo khoa học. Phát hiện mới rất quan trọng và đã giúp cho hai khoa học gia đoạt giải Nobel Hóa học năm 2020: nó có thể thay đổi cách điều trị các căn bệnh di truyền. Vào ngày 8 tháng 12 năm 2023, Cơ Quan Kiểm Soát Thực-Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chính thức chuẩn thuận phương pháp điều trị đầu tiên dựa trên công nghệ này ở Hoa Kỳ.
Dù lệnh cấm đã được công bố rộng rãi và có hiệu lực, người dân California – kể cả trẻ vị thành niên – vẫn có thể mua thuốc lá điện tử có hương vị trên mạng. Điều này được chỉ ra qua một nghiên cứu mới được xuất bản trên JAMA Network Open. Vào ngày 21 tháng 12 năm 2022, California ban hành Senate Bill 793 của Thượng viện, cấm bán hầu hết các sản phẩm thuốc lá có hương vị (flavored tobacco), bao gồm cả thuốc lá điện tử (e-cigarettes), cho mọi người ở mọi lứa tuổi. Shisha, các loại xì gà cao cấp và thuốc lá không khói (loose-leaf tobacco) được miễn khỏi luật này.
Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature, tình trạng buồn nôn và nôn mửa thường xảy ra trong giai đoạn ba tháng đầu của thai kỳ chủ yếu do một loại hormone gây ra. Các nhà nghiên cứu cho biết phát hiện này có thể dẫn tới những phương pháp điều trị tốt hơn cho tình trạng ốm nghén, kể cả những trường hợp hiếm gặp, nguy hiểm đến tánh mạng.
Thời tiết thay đổi có thể khiến cho tâm trạng và cảm xúc thay đổi theo, mùa lễ cũng có thể gây ra những thay đổi trong tâm trạng và hành vi của mọi người. Vào khoảng thời gian này trong năm, sẽ có nhiều người trong chúng ta cảm thấy căng thẳng, lo lắng và bực bội hơn bình thường. Những nguyên nhân gây căng thẳng có thể dẫn tới nguy cơ cao về các bệnh tim mạch, ngộ độc rượu và cả tỷ lệ tử vong do đột quỵ.
Salmonella lại hoành hành. Vào đầu tháng 12, các cửa hàng thực phẩm trên khắp Hoa Kỳ đã thu hồi dưa vàng (cantaloupes) sau khi người ta phát hiện ra rằng cả trái nguyên và loại cắt sẵn đều bị nhiễm khuẩn Salmonella ở 34 tiểu bang – và đã gây ra hai trường hợp tử vong. Dưa cantaloupes nhiễm salmonella cũng được phát hiện ở Canada, các viên chức y tế công cộng cũng ra lệnh thu hồi loại trái cây này.
NHẬN TIN QUA EMAIL
Vui lòng nhập địa chỉ email muốn nhận.