Nền kinh tế Mỹ bước vào năm 2022 với rất nhiều nghi vấn. Liệu mức độ lạm phát sẽ vượt khỏi tầm kiểm soát? Tác động trực tiếp của biến thể omicron trong lãnh vưc năng suất và chi tiêu? Thị trường lao động có tiếp tục được cải thiện? Giá trị thực của tiền lương?
Trả lời cho những câu hỏi này sẽ quyết định phần lớn nền kinh tế Mỹ trải trong năm nay. Ví dụ, nếu lạm phát tiếp tục tăng cao, Cục Dự trữ Liên bang có thể phải tăng nhanh chi phí vay mượn, điều này có thể trì trệ hoạt động kinh tế dẫn đến một cuộc suy thoái khác. Hoặc nếu mức lương trung bình trên thực tế không tăng, phúc lợi của người lao động có thể sẽ giảm xuống.
Thay vì thụ động suy đoán, mời đọc những nhận xét từ các chuyên gia kinh tế đương thời về những chỉ số cốt lõi ảnh hưởng đến nền kinh tế Hoa Kỳ 2020 mà họ sẽ theo dõi chặt chẽ.
Lạm pháp sẽ tiếp tục leo thang?
Veronika Dolar, Giáo Sư Kinh Tế, SUNY Old Westbury
Người Mỹ, đặc biệt là những người có thu nhập thấp, đã phải chịu đựng sức ép của giá cả tăng vọt trong những tháng gần đây. Giá mà người tiêu dùng trả cho mọi thứ, từ cá đến xăng dầu đã tăng vọt, với tốc độ thay đổi cao nhất trong nhiều thập kỷ.
Lạm phát là sự gia tăng tổng quát và liên tục về giá của nhiều loại hàng hóa và dịch vụ trong một nền kinh tế. Lạm phát làm xói mòn sức mua sắm của người tiêu dùng và giá trị tiền mặt của họ, do đó làm giảm thu nhập thực tế của họ.
Một nền kinh tế hiện đại có hàng triệu thứ hàng hóa và dịch vụ mà giá cả liên tục giao động theo các luồng gió cung và cầu. Làm thế nào để tất cả những luồng thay đổi này có thể tụ lại một tỷ số lạm phát duy nhất?
Như nhiều vấn đề trong lãnh vực đo lường kinh tế, câu trả lời khá đơn giản: Giá của nhiều loại hàng hóa và dịch vụ được kết hợp thành một mức giá hoặc chỉ số duy nhất, và tỷ lệ lạm phát chỉ đơn giản là thước đo sự thay đổi của chỉ số này trong một số thời kỳ.
Các nhà kinh tế học có nhiều công cụ để đo lường lạm phát, từ chỉ số giá tiêu dùng phổ biến đến chỉ số giảm phát tổng sản phẩm quốc nội ít được biết đến. Mỗi cách thức đều có điểm mạnh và điểm yếu.
Tôi thích công cụ mà các nhà báo thường sử dụng hơn và chắc hẳn quý vị đã đọc thấy đâu đó trong những tuần gần đây tỷ lệ lạm phát tăng vọt đến mức độ cao nhất trong khoảng 40 năm: tựa đề chỉ số giá tiêu dùng CPI, tăng 6,8% vào tháng 11 năm 2021 so với một năm trước đó. Đây là phiên bản rộng nhất của chỉ số giá tiêu dùng.
Các nhà kinh tế và Cục Dự Trữ Liên bang thích sử dụng chỉ số CPI cốt lõi, loại trừ giá thực phẩm và năng lượng biến thiên. Bởi vì giá thực phẩm và nhiên liệu thường xuyên biến động ngay cả khi nhu cầu đối với chúng vẫn ổn định, các nhà hoạch định chính sách cho rằng loại trừ chúng sẽ giúp việc tìm hiểu điều gì đang thực sự diễn ra trong nền kinh tế dễ dàng hơn.
Nhưng làm như thế sẽ bỏ qua hai thứ chính yếu ngốn đi phần lớn ngân sách của hầu hết các gia đình - đặc biệt là đối với những gia đình nghèo khó. Xét cho cùng, mọi người đều cần thực phẩm (tăng 6.1% trong năm qua) và năng lượng (tăng 33.3% vào năm 2021) để tồn tại. Như vậy, loại trừ chúng khiến bài tính có vẻ không ổn.
Các nhà kinh tế như tôi sẽ theo dõi chặt chẽ chỉ số giá tiêu dùng chính vào năm 2022 để xem liệu nó có tiếp tục tăng, hay cuối cùng bắt đầu giảm - điều mà hầu hết các nhà kinh tế dự đoán.
Chỉ số này không chỉ cho chúng ta biết nhiều điều về tình hình nền kinh tế Hoa Kỳ và việc Cục Dự Trữ Liên Bang có thể phải tăng nhanh lãi suất ở mức độ nào, mà còn có thể là một yếu tố chính trong việc ai là người có lợi nhất trong các cuộc bầu cử giữa kỳ. Nghiên cứu đã cho thấy rằng tỷ lệ lạm phát cao - và đặc biệt là giá xăng - có mối tương quan chặt chẽ với việc đánh giá thấp hiệu quả công việc của tổng thống.
Liệu người Mỹ có trở lại làm việc?
Marlon Williams, Phụ Tá Giáo Sư Kinh Tế, University of Dayton
Tỷ lệ lực lượng lao động không phải là một trong ba chỉ số kinh tế vĩ mô (tổng sản phẩm quốc nội, lạm phát và tỷ lệ thất nghiệp) mà các nhà kinh tế, thị trường tài chính và các nhà báo thường theo dõi. Trên thực tế, chỉ số này thậm chí có thể không lọt 10 chỉ số hàng đầu. Nhưng đó là một trong những biến số mà tôi sẽ đặc biệt theo dõi vào năm 2022.
Tỷ lệ lực lượng lao động là chỉ số phần trăm dân số từ 16 tuổi trở lên đang có việc làm hoặc đang tích cực tìm kiếm việc làm. Từ những năm 1970 đến đầu thế kỷ này, số người Mỹ tham gia lực lượng lao động hầu như không bị gián đoạn do ngày càng có nhiều phụ nữ tham gia vào lực lượng lao động. Trong cùng khoảng thời gian này, tỷ lệ lao động đã tăng từ mức thấp khoảng 60% lên mức cao nhất mọi thời đại là 67,3% trong quý đầu tiên của năm 2000.
Từ đầu những năm 2000 cho đến khi đại dịch xảy ra, tỷ lệ tham gia giảm dần và còn khoảng 63% vào cuối năm 2019. Tỷ lệ này đã giảm mạnh vào tháng 4 năm 2020 khi Hoa Kỳ bắt đầu thời kỳ đóng cửa để cố gắng ngăn chặn sự lây lan nhanh chóng của COVID-19, xuống mức thấp nhất gần 50 năm là 60,2% vào tháng đó.
Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động đã giảm xuống mức thấp nhất trong 50 năm khi bắt đầu đại dịch và chỉ mới phục hồi một phần.
Mặc dù tỷ lệ này đã hồi phục phần nào, nhưng nó vẫn tiếp tục giảm xuống dưới 62% do sự kết hợp của các yếu tố gây ảnh hưởng trầm trọng từ cơn đại dịch, chẳng hạn như nỗi sợ hãi về việc trở lại hãng sở, hay các phúc lợi liên quan đến đại dịch khiến việc không có việc làm trở nên khả thi hơn về mặt tài chính.
Mặc dù các nhà kinh tế học không xác định một tỷ lệ tham gia cụ thể nào là lý tưởng, nhưng người ta thường tin rằng việc giảm tỷ lệ đột ngột, đáng kể sẽ đưa ra những thách thức đáng kể đối với sự vận hành trơn tru của một nền kinh tế. Vì điều này thể hiện sự rút nhanh của các nguồn lực sản xuất - người lao động - mà không thể dễ dàng hoặc nhanh chóng bù đắp trở lại được. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng lạm phát gần đây, chưa kể đến các vấn đề liên quan đến chuỗi cung ứng mà nền kinh tế toàn cầu hiện đang gặp phải.
Nếu tỷ lệ này không tăng đến mức trước đại dịch trong một hoặc hai năm tới, thì điều đó sẽ dấy lên hy vọng về sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ hơn và báo hiệu lạm phát cao và tình trạng thiếu hụt chuỗi cung ứng sẽ còn tồn tại với chúng ta trong một thời gian nữa.
Lương bổng thật sự có tăng trưởng hay không?
Melanie Long, Phụ Tá Giáo Sư Kinh Tế, The College of Wooster
Là một nhà kinh tế học nghiên cứu về lãnh vực tài chính của người tiêu dùng, tôi dành nhiều thời gian để suy nghĩ xem người Mỹ chi tiêu bao nhiêu. Đó là lý do tại sao tôi sẽ theo dõi chặt chẽ một con số đặc biệt vào năm 2022: mức thu nhập trung bình hàng tuần thông thường.
Nói tóm lại, chỉ số này này cho chúng ta biết số tiền mà người lao động điển hình - chứ không phải mức trung bình, có thể gây hiểu nhầm - nhận được tiền lương trước khi đóng thuế mỗi tuần, được điều chỉnh theo lạm phát. Bất kỳ ai quản lý ngân sách đều biết rằng số tiền kiếm được chỉ là một nửa câu chuyện. Giá cả cũng quan trọng như nhau. Thu nhập hàng tuần "thực tế" được điều chỉnh dựa trên giá của hàng tiêu dùng. Giá cao hơn có nghĩa là các gia đình có thể mua ít hơn với cùng mức lương, do đó thu nhập thực tế của họ sẽ giảm.
Không may, con số này thường bị chậm trễ, được đưa ra vài tháng sau khi phát hành dữ liệu trên danh nghĩa - không kể mức lạm phát. Nhưng tính toán giá cả là quan trọng hơn bao giờ hết. Giá của tất cả mọi thứ, từ xe hơi cũ đến thịt gà đang tăng với tốc độ nhanh nhất trong một thập kỷ. Mức gia tăng chóng mặt này sẽ cắt giảm sức mua của các gia đình và có nguy cơ ngăn chặn đà phục hồi kinh tế vốn đã chậm chạp.
Trước đại dịch, thu nhập thực tế hàng tuần đã tăng lên do tỷ lệ thất nghiệp thấp trong lịch sử buộc các công ty phải trả nhiều hơn để thu hút người lao động. Trong quý hai năm 2020, thu nhập thực tế đột ngột tăng đột biến - chủ yếu là do hàng triệu công nhân có mức lương thấp bị mất việc làm vì hãng xưởng đóng cửa cách ly và do đó, thu nhập của họ không được tính toán trong con số. Thu nhập sau đó giảm trở lại mức trước đại dịch khi những người lao động lương thấp trở lại làm việc.
Giờ đây, có những dấu hiệu cho thấy mức lương có thể lại tăng đối với một số công nhân. Ví dụ, các nhân viên thuộc các dịch vụ phục vụ đã bỏ việc hàng loạt, một phần là để tìm kiếm mức lương cao hơn với các nhà tuyển dụng khác. Với tình trạng thiếu hụt lao động đang diễn ra, một số công ty dường như không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tăng lương.
Một trong những mối lo ngại của các nhà kinh tế về những đợt tăng lương này là các công ty có thể phản ứng bằng cách tăng giá hơn nữa để giúp trả lương cho họ. Điều này có thể khiến người lao động yêu cầu mức lương cao hơn. Các nhà kinh tế gọi đây là “vòng xoáy lương bổng - giá cả”, một khi vượt khỏi tầm kiểm soát có thể dẫn đến lạm phát đình trệ - tăng trưởng chậm, lạm phát cao - hoặc tệ hơn.
Định hướng thu nhập thực tế trong năm 2022 sẽ có tác động lớn đến chi tiêu của các gia đình và tốc độ tăng trưởng kinh tế. Chi tiêu của người tiêu dùng chiếm gần 70% hoạt động kinh tế của Hoa Kỳ mỗi năm.
Tôi sẽ theo dõi con số này kỹ càng trong năm nay để xem rốt cuộc các lực lượng cạnh tranh của việc tăng giá và tăng lương sẽ ảnh hưởng như thế nào đối với sự phục hồi kinh tế mong manh của đại dịch.
Gửi ý kiến của bạn