Quốc Hội đã thông qua một dự luật trị giá $3.4 nghìn tỷ bao gồm các khoản giảm thuế mới, cắt giảm chi tiêu, nhưng tăng thêm ngân sách cho quốc phòng và thực thi luật nhập cư, chuyển cho Tổng Thống Donald Trump "dự luật lớn, đẹp" của ông bất chấp những lời chỉ trích từ những người theo chủ nghĩa tài chính cứng rắn về việc làm tăng nợ quốc gia thêm $4,000 tỷ trong một thập niên tới.
Dự luật này sẽ ảnh hưởng đến hầu hết mọi người Mỹ, bất kể giai đoạn nào trong cuộc sống hoặc mức thu nhập của họ.
NGƯỜI CAO TUỔI
Thuế: Người cao tuổi có thu nhập trung bình được hưởng một trong những khoản giảm thuế lớn nhất theo luật — khoản khấu trừ mới là $6,000 ($12,000 cho một cặp vợ chồng) đối với những người từ 65 tuổi trở lên có thu nhập lên tới $75,000 mỗi năm (hoặc $150,000 cho một cặp vợ chồng). Khoản khấu trừ giảm đối với những người có thu nhập cao hơn và loại bỏ hoàn toàn đối với những người độc thân có thu nhập vượt quá $175,000 một năm và các cặp đôi có thu nhập sau $250,000.
Chăm sóc sức khỏe: Trong khi nhiều người cao tuổi dựa vào Medicare để trả các chi phí y tế của họ, chương trình bảo hiểm y tế liên bang không trả cho dịch vụ chăm sóc dài hạn. Điều đó có nghĩa là nhiều người lớn tuổi cuối cùng phải chuyển sang Medicaid, chương trình bảo hiểm y tế của chính phủ dành cho người nghèo, bảo hiểm này chi trả cho hơn 60% cư dân viện dưỡng lão của cả nước. Việc cắt giảm sâu Medicaid của luật có thể buộc một số viện dưỡng lão phải đóng cửa hoặc cắt giảm dịch vụ, khiến người cao tuổi khó tìm được nơi để ở.
GIA ĐÌNH
Dự luật bao gồm một số quyền lợi mới và nâng cao cho các hộ gia đình có trẻ em, bao gồm:
Tín dụng thuế trẻ em: Tín dụng thuế hiện là $2,200 cho mỗi trẻ em và sẽ tăng theo lạm phát hàng năm. Nhưng những người không phải công dân không được hưởng quyền lợi này, ngay cả khi con cái của họ sinh ra ở Hoa Kỳ. Luật không bao gồm bất kỳ thay đổi nào đối với những người có thu nhập quá thấp để đủ điều kiện được hưởng toàn bộ tín dụng thuế trẻ em — nghĩa là khoảng 1 trong 4 trẻ em.
$1,000 cho trẻ sơ sinh: Dự luật này tạo ra một tài khoản đầu tư hoãn thuế cho những đứa trẻ sinh từ năm 2025 đến năm 2028. Chính phủ sẽ cung cấp cho mỗi trẻ $1,000, trong khi cha mẹ, người sử dụng lao động và các tổ chức phi lợi nhuận cũng có thể đóng góp vào các tài khoản này.
Nhận con nuôi và nghỉ phép nuôi con: Dự luật này tăng khoản tín dụng thuế cho những người nộp đơn xin nhận con nuôi lên $5,000, khoản này cũng sẽ tăng theo lạm phát. Dự luật cũng mở rộng các chương trình nhỏ cho các doanh nghiệp cung cấp quyền nghỉ phép nuôi con và chương trình chăm sóc ban ngày tại nơi làm việc.
GIA ĐÌNH CÓ THU NHẬP THẤP
Giảm thuế: Nếu không có dự luật này, các khoản cắt giảm thuế tạm thời được thông qua trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump sẽ hết hạn vào cuối năm nay — đẩy thuế lên cao đối với hầu hết các hộ gia đình. Thay vào đó, luật này sẽ nâng mức khấu trừ tiêu chuẩn lên $15,750 cho một cá nhân và $31,500 cho một cặp vợ chồng, và sẽ duy trì mức thuế suất thấp hơn được thiết lập vào năm 2017.
Cắt giảm phúc lợi: Dự luật bao gồm các khoản cắt giảm lớn đối với các chương trình chăm sóc sức khỏe như Medicaid và các sáng kiến chống đói nghèo như Chương Trình Hỗ Trợ Dinh Dưỡng Bổ Sung (Supplemental Nutrition Assistance Program - SNAP). Người nhận Medicaid có thể mất quyền bảo hiểm nếu họ không đáp ứng các yêu cầu công việc mới của chương trình hoặc không thường xuyên nộp tài liệu chứng minh rằng họ đang làm việc, làm tình nguyện hoặc đi học ít nhất 80 giờ một tháng. Những người trong hộ gia đình có thu nhập thấp được miễn các công việc Medicaid đòi hỏi vẫn có thể mất bảo hiểm y tế nếu họ không nộp giấy tờ chứng minh quyền miễn trừ của họ, chẳng hạn như mang thai, khuyết tật hoặc một số loại hình chăm sóc.
Tổng hợp lại, các hộ gia đình có thu nhập thấp có thể mất nhiều phúc lợi hơn là được giảm thuế. Ví dụ, một phụ huynh đơn thân kiếm được $20,000 một năm có thể tiết kiệm được khoảng $750 tiền thuế nhưng mất các phúc lợi trị giá hơn $1,600.
GIA ĐÌNH CÓ THU NHẬP TRUNG BÌNH
Giảm thuế: Các gia đình không nhận được hỗ trợ của chính phủ như tem phiếu thực phẩm sẽ chủ yếu được hưởng lợi từ việc cắt giảm thuế trong dự luật, bao gồm các điều khoản không đánh thuế một số khoản tiền làm thêm giờ. Tùy thuộc vào nơi họ sống, một số gia đình có thu nhập trung bình sẽ được hưởng lợi từ mức giới hạn cao hơn khi khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương khỏi thu nhập chịu thuế liên bang. Sau khi giới hạn các khoản khấu trừ như vậy ở mức $10,000 kể từ năm 2017, dự luật mới nâng mức giới hạn đó lên $40,000 cho các hộ gia đình có thu nhập dưới $500,000, một lợi ích cho một số gia đình ở các tiểu bang có thuế cao. Nhưng dữ liệu cho thấy mức giới hạn khấu trừ thuế tiểu bang và địa phương (state and local tax – SALT) luôn ảnh hưởng đến người giàu nhiều hơn bất kỳ ai khác.
Nhiều gia đình có thu nhập trung bình có thể chọn tận dụng khoản khấu trừ thuế để thưởng cho các khoản đóng góp từ thiện ngay cả đối với những người không kê khai chi tiết trên tờ khai thuế của mình.
Đối với các hộ gia đình nằm ở giữa phân phối thu nhập, những người có thu nhập từ $53,300 đến $92,100, mức cắt giảm thuế trung bình sẽ là $1,510, theo phân tích từ Viện Chính Sách Thuế Và Kinh Tế (Institute on Taxation and Economic Policy - ITEP).
GIA ĐÌNH CÓ THU NHẬP CAO
Giảm thuế nhiều hơn: Những người giàu sẽ được giảm thuế nhiều nhất từ dự luật này. Trong khi các gia đình có thu nhập thấp sẽ thấy một sự thay đổi khiêm tốn trong hóa đơn thuế của họ, thì hầu hết các hộ gia đình có thu nhập cao sẽ phải trả ít hơn nhiều so với mức họ lẽ ra phải trả.
Theo phân tích của ITEP, 72% giá trị của việc cắt giảm thuế sẽ dành cho 20% người có thu nhập cao nhất — những người kiếm được hơn $153,600 — và hơn 20% giá trị của việc cắt giảm sẽ dành cho 1% người có thu nhập cao nhất, những người kiếm được hơn $916,900.
CHƯƠNG TRÌNH MEDICAID
Mất dịch vụ chăm sóc sức khỏe: Dự luật cắt giảm khoảng $1,000 tỉ từ Medicaid — khoản cắt giảm lớn nhất trong lịch sử của chương trình — và ít nhất 17 triệu người Mỹ dự kiến sẽ mất bảo hiểm y tế hoặc trợ cấp bảo hiểm khiến bảo hiểm trở nên hợp túi tiền, theo Văn Phòng Ngân Sách Quốc Hội phi đảng phái (non-partisan Congressional Budget Office).
Đòi hỏi làm việc: Biện pháp này đòi hỏi phải làm việc và báo cáo lần đầu tiên đối với những người nhận Medicaid có thu nhập từ 100% đến 138% mức nghèo liên bang (khoảng $32,000 đô la đến $44,000 cho một gia đình bốn người). Đây là những người đủ điều kiện nhận Medicaid theo Đạo Luật Chăm Sóc Giá Cả Phải Chăng (Affordable Care Act) mở rộng 2010. Người lớn khỏe mạnh từ 19 đến 64 tuổi sẽ phải chứng minh rằng họ đang làm việc, làm tình nguyện hoặc đi học ít nhất 80 giờ một tháng. Dự luật này cung cấp các miễn trừ cho một số nhóm nhất định, bao gồm những người đang mang thai, khuyết tật hoặc chăm sóc trẻ em phụ thuộc từ 13 tuổi trở xuống. Các tiểu bang phải thực hiện các yêu cầu này trước ngày 31-12-2026.
Thêm tài liệu: Người nhận Medicaid sẽ phải nộp giấy tờ, chẳng hạn như phiếu lương, để chứng minh rằng họ đáp ứng các yêu cầu về công việc. Ngay cả những người được miễn cũng sẽ phải chứng minh rằng họ vẫn đủ điều kiện. Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe coi những yêu cầu này là gánh nặng và cảnh báo rằng chúng sẽ khiến mọi người mất quyền được bảo hiểm vì nhiều người sẽ phải vật lộn để theo dõi giấy tờ hoặc thậm chí không biết về sự thay đổi này. Dự luật yêu cầu các tiểu bang phải thực hiện kiểm tra đủ điều kiện bổ sung sau mỗi sáu tháng, bắt đầu từ năm 2027. Điều đó có thể mở ra cánh cửa cho những người mất quyền được bảo hiểm vào giữa năm.
CHƯƠNG TRÌNH MEDICARE
Đảng Cộng Hòa chủ tâm cắt giảm cả Medicare, không chỉ Medicaid. Điều này ít báo chí đề cập đến, nhưng bao gồm trong luật ngân sách BBB trên giấy trắng mực đen. Ngân sách dành cho Medicare sẽ bị bớt đi khoảng $500 tỉ trong 10 năm so với con số của Medicaid khoảng $1,000 tỉ. Văn Phòng Ngân Sách Quốc Hội (CBO) đã xác nhận điều này nhưng phần lớn cũng không được đưa vào cuộc tranh luận về dự luật tại Quốc Hội.
Việc thông qua Dự Luật Lớn Tuyệt Đẹp (Big Beautiful Bill) sẽ buộc tự động phải cắt giảm mọi chi tiêu của chính phủ (sequestration), kể cả Medicare, một khi Quốc Hội chấp nhận một dự luật làm tăng thiếu hụt ngân sách liên bang. Trong khi nhiều khoản cắt giảm chương trình an sinh xã hội trong dự luật bị hoãn lại để giúp đảng Cộng Hòa trong các chiến dịch tái tranh cử 2026, thì các khoản cắt giảm Medicare phải bắt đầu vào tháng 10, năm tới.
Phiên bản Thượng Viện của Dự Luật BBB sẽ tăng thêm khoảng $3,300 tỷ đô la nợ quốc gia trong mười năm tới. Khoản nợ đó sẽ phải được bù đắp thông qua các khoản cắt giảm tự động.
Tính toán của OMB là bắt buộc và trừ khi đảng Cộng Hòa cũng thông qua một luật cắt giảm thâm hụt ngân sách lớn ngay trong năm tài khóa 2025 (1-10-2024 – 30-9-2025). Điều này cực kỳ khó có thể xảy ra. Do đó việc cắt giảm Medicare sẽ diễn ra.
OMB sẽ phải ban hành lệnh cắt giảm chi tiêu $330 tỷ trước tháng 1, 2026. Nhiều tài khoản được miễn trừ khỏi việc cắt giảm, bao gồm An sinh xã hội và một số chương trình ảnh hưởng đến người Mỹ có thu nhập thấp. Nhưng Medicare thì không.
Có giới hạn về việc cắt giảm Medicare là 4% của chương trình. Trong tài khóa 2026 (1-10-2025 – 30-9-2026), con số này sẽ lên tới $45 tỷ. Những khoản cắt giảm này sẽ tăng lên theo sự phát triển của chương trình, đạt $75 tỷ vào năm 2034 theo CBO.Tổng số tiền cắt giảm trong mười năm sẽ bằng $490 tỷ.
Việc cắt giảm Medicare sẽ tác động thêm tai hại đến hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn sẽ làm ít nhất 17 triệu người mất bảo hiểm, tăng chi phí những người vẫn giữ được bảo hiểm.
Tổng thống Trump từng hứa nhiều lần rằng ông sẽ không động đến Medicare trong suốt nhiệm kỳ tổng thống của mình. Tất nhiên, ông cũng đã nói rằng Medicaid cũng sẽ không bị động đến. Tất cả đều không đúng sự thật. Chỉ có đám MAGA là tin Trump, một kẻ được mệnh danh là “Lying King.”
NGƯỜI LAO ĐỘNG ĐƯỢC MIỄN THUẾ TIỀN BOA
Tiền boa miễn thuế: Dự luật thực hiện lời hứa trong chiến dịch tranh cử của Trump bằng cách loại trừ tới $25,000 tiền boa thu nhập mỗi năm khỏi thuế đối với những người lao động kiếm được tới $150,000 ($300,000 cho một cặp vợ chồng). Những người vượt quá mức lương đó sẽ thấy khoản khấu trừ nhỏ hơn. Để đảm bảo người lao động không phân loại lại thu nhập thành tiền boa để tránh phải trả thuế, dự luật yêu cầu Bộ Tài Chính lập danh sách các ngành nghề "thường xuyên và thông thường nhận được tiền boa" trước cuối năm vừa qua và sẽ chỉ cho phép những người lao động trong các lĩnh vực đó được khấu trừ tiền boa của họ.
NGƯỜI NHẬP CƯ
Tín dụng thuế biến mất: Những người nộp đơn không có số an sinh xã hội — thường là những người không phải công dân — không còn có thể xin cầu tín dụng thuế trẻ em ngay cả khi con của họ là người Mỹ. Họ cũng không thể hưởng lợi từ những thay đổi về luật thuế mới giúp loại bỏ thuế đối với tiền boa và tiền làm thêm giờ, hoặc một số khoản tín dụng giáo dục theo dự luật.
SINH VIÊN ĐẠI HỌC
Khoản vay giáo dục: Luật bãi bỏ các chương trình xóa nợ cho sinh viên thời Biden. Luật cũng đặt ra các tiêu chuẩn hoàn trả mới cho người vay, những người thực hiện các khoản thanh toán cố định trong 10 đến 25 năm dựa trên các điều khoản của khoản vay. Theo kế hoạch kiểm tra phương tiện, các khoản thanh toán nằm trong khoảng từ 1 đến 10% tiền gốc và người vay có thể khấu trừ $50 cho mỗi khoản thanh toán cho mỗi người phụ thuộc của họ. Người vay được thưởng khi thực hiện các khoản thanh toán đúng hạn. Lãi suất chưa trả được miễn và chính phủ sẽ đối ứng $50 cho mỗi khoản thanh toán trên tiền gốc của khoản vay. Bất kỳ số dư nợ nào cũng được xóa sau 30 năm.
KẾT LUẬN
Đảng Cộng Hòa tin rằng khi giảm thuế cho dân nghèo, có thêm tiền họ sẽ tiêu làm tăng lạm phát. Còn giảm thuế cho người giầu, họ sẽ đầu tư, phát triển kinh tế, và tạo công ăn việc làm theo Trickle-Down Economics hay còn gọi là Supply Side Economics. Ý tưởng là sự giàu có được tạo ra ở tầng lớp thượng lưu sẽ "lan tỏa" xuống tầng lớp kinh tế thấp hơn. Nhưng tất cả chỉ là ảo tưởng. Trump từng rêu rao kinh tế sẽ tăng trưởng từ 4% - 6% trong nhiệm kỳ đầu qua chính sách giảm thuế cho dân giầu. Thực tế GDP trung bình chỉ tăng 2% trong giai đoạn này.
Bổn cũ soạn lại. Hội Đồng Cố Vấn Kinh Tế Nhà Trắng khẳng định rằng luật ngân sách BBB sẽ giúp kinh tế tăng trưởng có thể đạt 4.9 % vào năm 2028, cao hơn nhiều lần so với các ước tính khác chỉ kỳ vọng một cú hích nhỏ đối với tổng sản phẩm quốc nội. Phòng Thí Nghiệm Ngân Sách Tại Đại Học Yale (Budget Lab at Yale) dự báo mức tăng trưởng thậm chí còn thấp hơn.
Luật ngân sách BBB sẽ còn làm chênh lệch giầu nghèo nghiêm trọng hơn. Từ trước đến nay chưa bao giờ có một đạo luật nào cắt giảm bảo hiểm y tế và các chương trình an sinh xã hội ở một mức quy mô và rộng lớn như vậy. Thực tế, BBB không phải là luật to lớn và đẹp vì chỉ thắng xít xao tại cả hai viện của Quốc Hội. BBB là một lỗi lầm nghiêm trọng và đáng xấu hổ. Đảng Cộng Hòa sẽ phải đối mặt với trách nhiệm của mình trong hai cuộc bầu cử sắp tới vào 2026 và 2028.
Bản tóm lược tiếng Việt: Nguyễn Quốc Khải
4-7-2025
Nguồn:
(1) American Prospect, “Republicans Are Cutting Medicare. Not Only Medicaid,” July 3, 2025.
(2) Washington Post, “How Trump’s big bill will affect you, from Medicaid cuts to tax credits,” July 3, 2025.
(3) Center for American Progress, “The Truth About the One Big Beautiful Bill Act’s Cuts to Medicaid and Medicare,” July 3, 2025.
Ý kiến bạn đọc
07/07/202517:58:28
Hoa Nguyen
Khách
Rất chí lý . Cám ơn về thông tin của bài viết
