PHILADELPHIA - 2 ông lão tuổi bát tuần biết nhau chỉ 1 ngày hơn 60 năm trước mới gặp lại nhau trước đây vài tháng.
Ông Ernie Gross là tù tập trung của chế độ Đức Quốc Xã và ông Don Greenbaum theo đoàn quân giải phóng của Tướng Patton tiến qua nước Đức năm 1945. Ngày ấy, trại tập trung Dachau giam giữ 30,000 người đuợc giải phóng.
Tình cờ ông Gross, cư dân Philadelphia 83 tuổi đọc báo địa phương, thấy nói tới ông Greenbaum, là người địa phương hiện sinh sống tại Bala Cynwyd, bên ngoài thành phố. Trong cuộc phỏng vấn tại nhà ông Gross, ông Greenbaum nói "Ông ấy muốn cảm ơn tôi đã cứu mạng, nhưng tôi đi với 1 đoàn quân 50,000 người - chúng tôi ăn với nhau, nhắc lại chuyện 66 năm trước".
Khi ấy, sau gần 1 năm đau yếu, đói liên tục và bị nguợc đãi, ông Gross chỉ cân nặng 85 pound và nghĩ rằng ngày 29-4-1945 là ngày cuối của cuộc đời. Đơn vị của ông Greenbaum tưởng là tới Dachau để tịch thu đạn đuợc, luơng thực dự trữ của lực lượng SS. Ông Greenbaum kể : từ xa 1 dặm, đã thấy mùi hôi khó tả, sau mới thấy 40 toa xe chở gia súc nhốt 2000 người, nam và nữ, di chuyển từ trại khác tới, bị bỏ mặc cho chết trong những tuần lễ cuối cùng của chiến cuộc. Cựu binh Greenbaum nói "Chúng tôi không hề biết gì về trại tập trung hay trại tử thần". Ông Gross khi ấy là 1 thiếu niên Romania 15 tuổi theo đạo Jew, cùng với gia đình bị tống xuất qua Hungary rồi bị đẩy lên xe lửa đến Auschwitz năm 1942. Mấy tháng sau, chàng thiếu nên Gross 16 tuổi bị đưa lên xe lửa đến Dachau, gần Munich và tin là sắp bị giết. Ông Greenbaum kể: 1 tu sĩ hướng dẫn chúng tôi đi quan sát trại để thấy những tù nhân là bộ xương biết đi. Quân giải phóng đem lương thực, quần áo lại cho họ, và đơn vị dưới quyền Tướng Patton tiếp tục di chuyển, nhận sứ mạng khác.
Ông Gross tái định cư tại Hoa Kỳ, sau làm chủ 3 tiệm ăn nhỏ, lập gia đình có 3 con trai. Vợ ông đã chết 19 năm sau ngày kết hôn cũng từng qua trại tập trung. Vợ sau của ông cũng đã qua đời cách đây 15 năm.