Di Dân Mỹ Thi Đậu Gần 3 Năm Vẫn Chưa Tuyên Thệ, Lấy Bằng
Cao Nguyen đã chạy trốn khi cộng sản chiếm Việt Nam, bỏ lại 11 đứa con ở Sài Gòn và bắt đầu cuộc sống mới ở tại Hoa Kỳ trong độ tuổi mà người ta đã phải bắt đầu nghỉ hưu an nhàn. Tuy nhiên, để lấy được bằng quốc tịch Hoa Kỳ thì ai cũng phải qua một kỳ thi hóc búa, bất kể tuổi tác. Nguyen và chồng của bà, Dich đã thi đậu kỳ thi đó vào ngày 3-11-2005, tức một tuần lễ sau khi thi đậu, đã tuyên thệ tại Sở Di Trú Seattle.
Gần 17 tháng sau, Cao Nguyen vẫn tiếp tục chờ đợi tới lượt mình. Bà nói: 'Ở độ tuổi của tôi, 78 tuổi rồi, cái ngày mà họ cho tôi tuyên thệ, chắc tôi đã chết rồi chăng.'
Trong khi cơ quan di trú quốc gia tập trung thảo luận về vấn đề di dân lậu tại Mỹ thì các di dân chấp hành pháp luật tự hỏi không biết việc gì sẽ xảy tới cho họ. Nguyen và 4 người VN khác đã nộp hồ sơ kiện tại Tòa Quận vào ngày Thứ Hai, đòi Tòa Án phải xem xét đơn xin nhập tịch và ra lệnh cho chính quyền phải cấp bằng quốc tịch cho họ.
Theo luật liên bang nếu chính quyền không xét đơn xin nhập tịch của công dân đã thi đậu kỳ thi nhập tịch sau 120 ngày, đương đơn có thể đòi tòa án liên bang giải quyết.
Năm đương đơn người Việt Nam đã thi đậu kỳ thi quốc tịch từ 10 tháng cho tới 2 năm rưỡi trước. Một người muốn về thăm bà nội đang đau yếu ở VN nhưng gặp khó khăn vì không có hộ chiếu. Một trường hợp khác, một di dân Hoa Lục Guan Yuan Liu đã chờ đợi gần 3 năm sau khi thi đậu kỳ thi quốc tịch mới được cấp bằng quốc tịch, một tháng sau khi cô khởi kiện chính quyền tiểu bang.
Trong trường hợp của bà Nguyen và Liu, những di dân châu Á lớn tuổi không có vẻ nguy hiểm về an ninh thì việc trì hoãn có thể do nhân thân của họ có liên quan tới cái tên chung ở nguyên quán. FBI không giải thích gì hết về những trường hợp này.
Theo viên chức sở Di Trú, một bộ phận của Bộ Nội An nói rằng sự chậm trễ đó là không bình thường. Khoảng 80% đương đơn đã phải được điều tra về an ninh. Khoảng 19% được xác nhận trong vòng 6 tháng, và chỉ có khoảng 1% phải chờ đợi quá lâu như thế.
Khoảng 16,300 di dân xin quốc tịch trong niên khóa kết thúc vào ngày 30-9-2006 ở tiểu bang Washington và bắc Idaho, tại Cơ Quan Di Trú quận Seattle. Khoảng 13,000 người trở thành công dân Mỹ trong giai đoạn này.
Robbie Burroughs, viên chức FBI tại Seattle nói rằng có 85% cái tên đã được máy điện tử kiểm tra, cho thấy không có tên trong hồ sơ của FBI, và được chấp nhận trong vòng 72 tiếng đồng hồ. 10% còn lại được xem xét trong vòng một tuần lễ.
Số còn lại, 5% là những trường hợp nguyên đơn có thể có vấn đề gì đó trong hồ sơ của FBI. Nếu hồ sơ này đã được ghi nhận từ 15 năm qua, thì nó có thể nhận ra ngay lập tức, nếu không thì hồ sơ sẽ được điều chỉnh lại.
Năm ngoái, Tổ Chức Quyền Di Trú Tây Bắc (Northwest Immigrants Right Project) đại diện 15 di dân châu Á, Trung Đông, Đông Âu và châu Phi đã kiện tòa Quận Liên Bang tại Seattle. 12 người trong số này sau đó đã được cấp bằng quốc tịch.
Nguyên, một bà lão Việt Nam đang chờ đợi, đã đến Seattle hồi tháng 3-1990 cùng với gia đình. Một người hàng xóm trong khu phố của bà ở khu Little Sài Gòn, Seattle là một người đàn ông luống tuổi đã làm bà bối rối khi hỏi han tình cảnh. Người đàn ông này đã thi đậu kỳ thi quốc tịch gần 2 năm rưỡi nay mà nếu nói rằng ông chưa có bằng quốc tịch thì những người quen biết tưởng ông nói dối, nhưng đó là sự thật.